رشد شکننده تولید خودرو

گروه خودرو - افت تولید خودرو در حالی بیش از یک سال است ادامه دارد که آمار جدید وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت حکایت از رشد نسبی برخی تولیدات خودروسازان در شهریور امسال نسبت به سال قبل دارد. به این ترتیب در شهریور امسال، ۶۴ هزار و ۳۱۶ دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شد که نسبت به شهریور ۹۱ افزایش ۱۹/۶ درصدی را نشان می دهد. رشد تولید در شهریور در حالی رخ داده است که تمام بار این افزایش تولید بر دوش سه محصول رانا، پارس و تیبا بوده که اثر خود را به صورت کاهش چشمگیر روند نزولی تولیدات خودروسازان نشان داده است اما این تمام ماجرا نیست. هرچند بعد از ماه‌ها رکود در تولید، شنیدن خبر افزایش تیراژ تولید خودروسازان در نیمه امسال امیدوارکننده به نظر می رسد اما به عقیده بسیاری از کارشناسان این رشد که تنها در سه محصول خودروسازان رخ داده، رشدی مقطعی است و نمی توان با تکیه بر آن به بهبود اوضاع تولید امیدوار بود. نگرانی از بهبود اوضاع خودروسازان با وجود رشد نسبی تولیدات آنها از آنجایی همچنان به قوت خود باقی است که بسیاری از مشکلات عمده خودروسازان نظیر کمبود نقدینگی، تحریم های غرب، قیمت گذاری دولتی، بالا بودن نرخ گشایش ال.سی و ... همچنان برای آنها ادامه دارد.

اما همزمان شدن رشد تولید خودروسازان با روی کار آمدن دولت یازدهم این احتمال را ایجاد می کند که شاید دلیل رشد تیراژ خودروسازان، دولت تدبیر و امید باشد اما واقعیت این است که بعد از ورود دولت یازدهم، هنوز باری از دوش خودروسازان برداشته نشده است، برای مثال هرچند بانک مرکزی مصوبه جدیدی مبنی بر گشایش ال.سی با نرخ ۳۰ درصد را به بانک ها ابلاغ کرده است اما با گذشت چند هفته از ابلاغ این مصوبه به دلیل پایین‌بودن سطح نقدینگی بانک ها ، هنوز خبری از گشایش ال.سی با نرخ ۳۰ درصد نیست، به این ترتیب اولین گام دولت در جهت هموار کردن مشکلات خودروسازان تاکنون اثری به همراه نداشته و فعلا روی کاغذ باقی مانده است. به عقیده کارشناسان با روی کار آمدن دولت یازدهم تنها اتفاقی که رخ داده ، آرامش ذهنی و روانی خودروسازان در محیط کسب و کارشان است و ممکن است همین موضوع هم باعث افزایش رشد تیراژ آنها شده باشد.

اما سوال مهمی که آمار تولید خودروسازان در شهریور امسال در ذهن ایجاد می‌کند این است که رشد ۴/۲۰ درصدی تیراژ پژو پارس، رشد ۵/۱۱۲درصدی تیبا و همچنین رشد بیش از ۱۰ برابری تولید رانا از کجا ناشی می شود؟ و سوال مهم‌تر اینکه آیا می‌توان به این میزان رشد دل خوش کرد و آن را مقدمه ای برای افزایش تولید در ماه‌های آینده و خروج خودروسازان از رکود دانست؟

به عقیده یک کارشناس اقتصادی مقایسه آمار تولید شهریور امسال با شهریور سال گذشته مقایسه‌ای نادرست است. سعید لیلاز در توضیح بیشتر می‌گوید بهتر است این آمار با تولیدات سال ۹۰ مقایسه شود تا سقوط آزاد تولیدات خودروسازان بسیار واضح‌تر مشاهده شود و متوجه شویم که امیدواری به رشد فعلی یک امیدواری کاذب است.

لیلاز در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: درست است که تولید در شهریور امسال با رشد همراه بوده اما این میزان رشد نجات دهنده صنعت خودرو ایران نخواهد بود.

لیلاز در ادامه صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه صنعت خودرو به عنوان یک صنعت ملی به توجه بیشتری نیاز دارد، می‌گوید: سقوط آزاد خودروسازان طی یک سال و نیم گذشته به قدری زیاد بوده است که کمترین حرکتی در صنعت خودرو خودش را به صورت رشد نشان می دهد. این گفته لیلاز را یک مدیر ارشد صنعت خودرو نیز تایید می کند. این مدیر ارشد در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: رشد مقطعی آن هم روی چند محصول اصلا قابل اعتماد نیست برای مثال تولید تیبا در سال گذشته مناسب نبود به همین دلیل شاید حالا تولید این محصول نسبت به ماه گذشته یا همین ماه در سال گذشته رشد پیدا کرده باشد اما شرایط تولید در کل خوب نیست.

این مدیر ارشد برنامه تولید تیبا در سال جاری را ۱۰۰ هزار دستگاه عنوان می کند در حالی که سایپا در شش ماه ابتدایی امسال تنها ۱۵ هزار و ۸۰۳ دستگاه خودرو تولید کرده است که در مقایسه با برنامه تعیین شده بسیار عقب به نظر می رسد.

رشد تولید سه محصول در میان تمام محصولات تولیدی خودروسازان در حالی در شهریور رخ داده است که تولید محصولاتی مانند تندر۹۰ بسیار کمتر از برنامه تولید، خودرویی مانند مگان نزدیک به صفر و تیانا نیز کاملا متوقف است.

بر همین اساس یکی از مدیران ارشد صنعت خودروسازی عقیده دارد که تولیدات خودروسازان در مقایسه با زمانی که تولیدات آنها در اوج بوده اند نه تنها هیچ رشدی نداشته بلکه در سطحی کمتر از متوسط قرار دارد این در حالی است که خروج صنعت خودرو از رکود تولید به بازگشتن تیراژ تولید به دوران اوج خود وابسته است.

تولید پایدار در گرو پرداخت مطالبات قطعه سازان

اما با توجه به اینکه دولت همچنان گام مثبتی برای حل مشکلات خودروسازان برنداشته است احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران عقیده دارد که خودروسازان توانسته‌اند با فروش برخی اموال خود و همچنین با تامین بخشی از نقدینگی مورد نیاز خود از طریق پیش‌فروش ها، مطالبات قطعه سازان را تا حدودی پرداخت کنند.نعمت بخش عقیده دارد با پرداخت بخشی از بدهی های قطعه سازان، قطعات زود تر به خط تولید رسیده و در نتیجه تولید با افزایش همراه شده است. به گفته نعمت بخش در حال حاضر خودروسازان چیزی حدود ۳ هزار میلیارد تومان به قطعه سازان بدهی دارند. بدهی سنگین خودروسازان به قطعه سازان و کمبود نقدینگی آنها برای پرداخت این بدهی‌ها در حالی است که محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در جلسات خود با خودروسازان بر پرداخت هر چه سریع‌تر مطالبات قطعه‌سازان تاکید کرده است.

ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه سازان نیز عقیده دارد اگر تامین قطعه به موقع انجام شود تولید هم به موقع و طبق برنامه انجام می شود اما تامین به موقع قطعه نیازمند پرداخت مطالبات قطعه سازان در موعد مقرر است که تا کنون این اتفاق با تأخیر بسیار زیادی همراه بوده است.

او از طرفی برنامه های خودروسازان را هم در رشد تولید موثر می داند و می گوید: در برخی مواقع وقتی خودروسازان از تمام ظرفیت ها برای تولید استفاده می کنند شاهد افزایش تولید هستیم. اما ساسان قربانی نیز مانند دیگر کارشناسان عقیده دارد رشد تیراژی که در شهریور شاهد آن بوده‌ایم قابل اطمینان نیست و اصلا مشخص نیست که این میزان رشد در ماه های آینده نیز رخ بدهد زیرا بسیاری از مشکلات خودروسازان همچنان به قوت خود باقی است. او در ادامه می گوید: این میزان رشد مثل آخرین تلاش یک انسان برای زنده ماندن است و تلاش خودروسازان و قطعه‌سازان هم حد و مرزی دارد و همیشه نمی‌توان از این تلاش استفاده کرد. قربانی با اشاره به این مطلب می‌گوید: افزایش تولید و از همه مهمتر پایدار بودن آن شرایطی پایدار را می طلبد، بر همین اساس اگر پول باشد اما شرایط نقل و انتقال پول وجود نداشته باشد، آن پول نیز قدرت کارکرد خود را از دست می‌دهد. او در ادامه می گوید: خودروسازان یک بار تلاش خود را به صورت افزایش تیراژ نسبی برخی محصولات نشان داده اند و این رشد تا حدودی رخ داده است اما اگر می خواهیم این رشد ادامه داشته باشد باید حمایت های دولت در ادامه این تلاش وجود داشته باشد تا ما بتوانیم تولید را ادامه دهیم در غیر این صورت این رشد به زودی تبدیل به کاهش تولید خواهد شد.

اما تولید پایدار چگونه ممکن خواهد بود؟ قربانی مهم ترین عامل پایدار کردن رشد تولید را تامین یکپارچه عوامل تولید می داند. او عقیده دارد برای تولید به عوامل متعددی نیاز است که اگر حتی یک مورد از آنها وجود نداشته باشد، وجود سایر عوامل بی‌فایده خواهد بود. دبیرانجمن قطعه سازان تامین شرایط یکپارچه برای ادامه داشتن تولید را موضوعی می داند که از حوزه کاری خودروسازان خارج است و به عملکرد دولتمردان در سطوح کلان سیاسی و اقتصادی بستگی دارد. اما سعید لیلاز نیز برای ادامه پیدا کردن افزایش تولیدی که در شهریور رخ داده است پیشنهادی دارد، پیشنهاد او به دولت باز می‌گردد و اینکه در شرایط فعلی، دولت باید برای نجات صنعت خودرو اقدامی قاطع انجام دهد. او می‌گوید: شاید افزایش تولید سه مدل سواری بتواند خودش را در بحران تولید به خوبی نشان دهد اما نباید فراموش کنیم که ما از یک تولید ۱۸ هزار دستگاهی خودروهای تجاری در سال ۸۳ به تولید تنها ۲۵ دستگاه مینی بوس و ۱۵۰ دستگاه اتوبوس رسیده‌ایم.

لیلاز بر همین اساس ورود قاطعانه دولت برای حل مشکلات خودروسازان را کارساز می داند و می گوید: دولت باید با توجه به قدرت اشتغال‌زایی صنعت خودرو به صورت فوری ۵ یا ۶ هزار میلیارد تومان به میان بیاورد و با شرط رسیدن به اهدافی خاص آن را در اختیار خودروسازان قرار دهد. لیلاز خاصیت اشتغالزایی صنعت خودرو را در میان دیگر صنایع بی همتا می داند و می‌گوید: به ازای هر هزار میلیارد تومانی که به صنعت خودرو تزریق شود، خودروسازان می توانند ۱۰۰ هزار شغل فوری ایجاد کنند آن هم با پولی که قرار است بعد از مدتی به دولت پس داده شود.

به این ترتیب لیلاز نیز به عنوان کارشناسی که رشد تولید شهریور را مقطعی و بی فایده می‌داند برای رسیدن به رشدی پایدار و قابل توجه در تولید دخالت دولت را یکی از شروط اساسی ارزیابی می کند. پیشنهاد او برای ادامه داشتن رشد شهریور ماه که می توان گفت تنها رشد مثبت طی ماه های گذشته بوده، تزریق نقدینگی به خودروسازان توسط دولت است، اما به عقیده او این تزریق نقدینگی باید با برنامه و نظارت دولت، وزارت صنعت و بانک‌ها همراه باشد. لیلاز با اشاره به ورود دولت آمریکا به مشکلات جنرال موتورز و حل آنها در کوتاه‌ترین زمان ممکن می گوید: در حال حاضر ما به دخالت قاطع دولت نیاز داریم نه دخالت های تدریجی یا اقدامات مقطعی.