اظهارنظر کارشناسان در مورد بازگشت دوباره شرکای قدیمی یا یافتن شرکای جدیدخودروسازان بعد از رفع احتمالی تحریم‌ها
پشت به شرکای قبلی یا روی خوش به شرکای جدید
گروه خودرو- با تحریم صنعت خودرو مشخص شد که طرف‌های خارجی خودروسازان شریک روزهای سخت نبودند و با کمترین مقاومت برای ماندن در ایران یک به یک از همکاری با خودروسازان انصراف دادند. حالا اما ورق برگشته و با باز شدن فضای سیاست خارجی کشور به نظر می‌رسد روزهای بهتری در انتظار صنعت خودرو باشد، صنعتی که به واسطه تشدید تحریم‌ها فعالان و مشتریان آن فشارهای فراوانی را متحمل شدند. با باز شدن فضای سیاست خارجی کشورمان در پی سفر رییس‌جمهور به آمریکا، امید خودروسازان نیز برای بهبود شرایط و رفع تحریم‌ها از صنعت خودروسازی افزایش یافته است.
گروه خودرو- با تحریم صنعت خودرو مشخص شد که طرف‌های خارجی خودروسازان شریک روزهای سخت نبودند و با کمترین مقاومت برای ماندن در ایران یک به یک از همکاری با خودروسازان انصراف دادند. حالا اما ورق برگشته و با باز شدن فضای سیاست خارجی کشور به نظر می‌رسد روزهای بهتری در انتظار صنعت خودرو باشد، صنعتی که به واسطه تشدید تحریم‌ها فعالان و مشتریان آن فشارهای فراوانی را متحمل شدند. با باز شدن فضای سیاست خارجی کشورمان در پی سفر رییس‌جمهور به آمریکا، امید خودروسازان نیز برای بهبود شرایط و رفع تحریم‌ها از صنعت خودروسازی افزایش یافته است. از آنجایی که رییس‌جمهور آمریکا تمایل خود برای بهبود روابط ایران- آمریکا را صراحتا اعلام کرده و گفت‌وگوهایی هم در این رابطه انجام شده است، خودروسازان امیدوار هستند تا تحریم صنعت خودرو که مستقیما توسط اوباما علیه خودروسازان ایرانی اعمال شد، برداشته شود تا این اقدام گامی مثبت برای ایجاد یک اعتماد متقابل میان این دو کشور باشد. به عقیده کارشناسان رفع تحریم‌ها فضای صنعت خودروی کشور از جمله روابط خودروسازان با شرکای خارجی‌شان را دگرگون خواهد کرد، اما تصمیم خودروسازان برای برقراری ارتباطی دوباره با شرکایی که آنها را ترک کرده‌اند چه خواهد بود؟ آیا خودروسازان به سمت همان شرکایی خواهند رفت که روزگاری آنها را در شرایطی سخت ترک کرده‌اند یا ترجیح می‌دهند همراهان جدیدی را برای تولید و توسعه محصول انتخاب کنند؟
بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که طرف‌های خارجی خودروسازان به اجبار ایران را ترک کرده‌اند و این کار را نیز بر اساس قوانینی که کشورهایشان بر آنها تحمیل کردند انجام داده‌اند، اما چنانچه بار دیگر تعامل دنیا با ایران برقرار شود، هیچ شریک دیگری به جز شرکای قبلی برای صنعت خودروسازی ایران وجود نخواهد داشت؟
خروج اجباری شرکای خارجی از ایران
هرچند خودروسازان کشورمان کمتر از خروج شرکایشان از ایران اعتراض کرده‌اند و حتی این خروج را به نفع افزایش داخلی‌سازی محصولات هم عنوان کرده‌اند، اما واقعیت این است که با خروج شرکای خارجی از ایران، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های خودروسازان رقم خورد وتولید برخی محصولات پر طرفدار بازار با افت تیراژ قابل‌توجهی مواجه یا متوقف شد.
اوایل سال گذشته بود که پژو ایران را ترک کرد و یکی از پرتیراژترین محصولات ایران خودرو؛ یعنی پژو ۲۰۶ با افت محسوسی مواجه شد، این اتفاق در مورد شرکای دیگر نیز رخ داد، کیا موتورز نیز سایپا را ترک کرد و از دادن قطعه به این خودروساز امتناع کرد. تمام این اتفاقات در حالی رخ داد که این شرکت‌ها با خودروسازان ایرانی قرارداد همکاری داشتند؛ اما با این وجود دبیر انجمن خودروسازان ایران به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: پژو یا دیگر شرکای ایران ناگزیر به خروج از ایران بودند. احمد نعمت بخش در ادامه می‌گوید: این شرکا هم به خاطر خروج از ایران متضرر شدند برای مثال پژو بخش بزرگی از بازارش را از دست داد؛ اما چون ناگزیر بود این کار را کرد. او در ادامه با اشاره به اینکه پژو نیز از این کار رضایت نداشت می‌گوید: تولید خودروی ۲۰۶ بدون کمک پژو اتفاقی بود که با خروج پژو از ایران رخ داد، این تولید در واقع بدون اجازه از پژو انجام شد، اما آنها به دلیل واقف بودن به شرایط سخت خودروسازان هیچ گاه به تولید این محصول در ایران اعتراضی نکردند و همین که آنها از این موضوع شکایتی نکرده‌اند حکایت از درک متقابل آنها از شرایط خودروسازان دارد. نعمت‌بخش عقیده دارد خروج پژو یا کیاموتورز از ایران به قصد ضربه زدن به خودروسازی کشور نبوده بلکه به این خاطر بوده که آنها در مقابل قوانین کشورهایشان از خودشان اختیاری نداشته‌اند. نعمت‌بخش با ارائه این توضیحات می‌گوید: به نظر من خودروسازان با برداشته شدن تحریم‌ها بار دیگر به سراغ شرکای قبلی خود می‌روند. دبیر انجمن خودروسازان عقیده دارد چنانچه فضا باز شود و خودروسازان قصد داشته باشند بار دیگر شراکت خود را با خارجی‌ها آغاز کنند اولویت با شرکایی خواهد بود که خودروسازان از قبل با آنها همکاری داشته‌اند؛ زیرا در هر صورت آنها حرف یکدیگر را بهتر از شریکی جدید متوجه خواهند شد.
بازگشت به سمت شرکای قبلی موضوعی است که وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در آخرین جلسه اش با خودروسازان تاکید فراوانی بر آن داشت و حتی گفته است در صورتی که مدیران عامل شرکت‌هایی که شریک ایران بوده‌اند به ایران بیایند، با آنها ملاقات و رایزنی خواهد کرد. بنابراین هرچند به نظر می‌رسد ایده ورود شریک جدید به ایران منتفی باشد نعمت بخش عقیده دارد که با بهبود ارتباط ایران و آمریکا ممکن است مناقصاتی برای یافتن شرکای جدید هم برگزار شود و برای مثال خودروسازان سراغ شرکایی مانند جنرال موتورز، فورد یا تویوتا هم بروند؛ اما با توجه به تاکید وزیر به نظر می‌رسد خودروسازان حرف وزیر را زمین نمی‌زنند و رایزنی‌هایشان را با شرکای قبلی ادامه می‌دهند.
آشتی خودروسازان با شرکای قدیمی
ایده همکاری با خودروسازانی نظیر فورد، جنرال موتورز یا تویوتا در حالی توسط نعمت بخش به عنوان گزینه‌های احتمالی شراکت مطرح می‌شود که یک کارشناس مسائل اقتصادی پیدا کردن یک شریک جدید را برای خودروسازان کاری سخت و هزینه بر می‌داند. سعید لیلاز در این رابطه عقیده دارد بازگشت به سمت شرکای قدیمی خودروسازان کوتاه‌ترین و ارزان‌ترین راه ممکن برای آغاز مجدد همکاری‌های مشترک و افزایش تیراژ است. لیلاز در این رابطه به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: اصطلاحی در سیاست و اقتصاد مطرح است که می‌گوید ابلیسی که می‌شناسیم از فرشته‌ای که نمی‌شناسیم بهتر است، زیرا ما نمی‌دانیم که آیا می‌توانیم با همان قیمتی که خودروی پژو ۲۰۶ را از پژو می‌گرفتیم خودرویی جدید از فورد بگیریم یا خیر؟ لیلاز از طرفی برقراری ارتباط دوباره با شرکای قبلی را نیز در کوتاه مدت ممکن نمی‌داند و می‌گوید برقراری ارتباط دوباره با شرکایی که می‌شناسیمشان به تنهایی چند ماه طول می‌کشد چه رسد به اینکه بخواهیم روی شریک جدیدی سرمایه گذاری کنیم. به عقیده لیلاز زمانی که سیاست مداران در حال آشتی و بخشش یکدیگر هستند چرا صنعتگران یکدیگر را نبخشند و همکاری دوباره را آغاز نکنند؟ هرچند با باز شدن فضا امکان برقراری ارتباط با شرکایی جدید و تولید محصولاتی متنوع تر نیز فراهم می‌شود؛ اما تا اینجای کار نظرات کارشناسان و وزیر بر برقراری ارتباط دوباره با شرکایی است که روزگاری خودروسازان را در سخت‌ترین شرایط ممکن رها کردند. یکی دیگر از فعالان صنعت خودرو عقیده دارد بهتر است خودروسازان با توجه به روابط گذشته و منافع آینده برای انتخاب شرکای خود تصمیم‌گیری کنند. ساسان قربانی با شرکای اروپایی بیشتر از شرکای چینی، کره‌ای و حتی آمریکایی موافق است. او در این رابطه می‌گوید: پیشینه کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، سوئد یا ایتالیا در تولید خودرو بسیار قابل‌قبول تر از کشورهایی است که در چند سال اخیر به تکنولوژی تولید خودرو دست یافته‌اند. او تاکید می‌کند که خودروسازان به دلیل وجود تحریم‌ها ناچار برای ادامه تولید به سمت کره‌ای‌ها یا چینی‌ها رفته‌اند. قربانی در ادامه می‌گوید: قطعا شرکت‌های خودروسازی برای برقراری ارتباط دوباره با شرکای قبلی خود یا حتی شرکای جدید ارزیابی‌هایی خواهند داشت؛ اما در این میان خودروسازانی که همراهی خود را با خودروسازان ایرانی ثابت کرده‌اند شانس بیشتری برای حضور در بازار ایران و همکاری با خودروسازان خواهند داشت. قربانی با اشاره به اینکه بازار ایران برای بسیاری از خودروسازان دنیا بسیار جذاب است، می‌گوید: با باز شدن فضای سیاسی کشور قدرت چانه‌زنی خودروسازان افزایش قابل‌توجهی خواهد یافت و مطمئن باشید که بلافاصله بعد از رفع تحریم‌ها بسیاری از شرکت‌های اروپایی برای حضور در ایران داوطلب خواهند شد، اما اگر شرکتی مانند پژو بخواهد بار دیگر روابط خود را با خودروسازان ایرانی برقرار کند قطعا باید در روش‌های خود بازنگری کند. قربانی عقیده دارد پژو از زمان‌های گذشته بیشتر با هدف فروش وارد بازار ایران شده است نه با هدف انتقال تکنولوژی به خودروسازان و قطعه‌سازان و این نقطه ضعفی برای پژو محسوب می‌شود که خودروسازان باید به آن توجه داشته باشند. در سال‌های گذشته خودروسازانی نظیر فولکس واگن و فیات برای همکاری در تولید خودروهای سواری و شرکت‌هایی نظیر بنز، ولوو و اسکانیا برای تولید خودروهای سنگین با ایران در ارتباط بوده‌اند که حالا این ارتباطات یا از بین رفته یا بسیار کم رنگ شده‌اند.
چین؛ همیشه در صحنه
با اوج گرفتن تحریم‌ها علیه صنعت خودرو طی یک سال و نیم گذشته، خودروسازان مذاکراتی با چینی‌ها انجام داده‌اند تا به این ترتیب چین جای خالی شرکای اروپایی خودروسازان را پر کند. مذاکرات خودروسازان با چینی‌ها در این مدت تا آنجایی پیش رفته است که حتی خودروسازان قصد دارند از چینی‌ها پلت‌فرمی برای تولید خودرو در کشور خریداری کنند. هر چند با بهتر شدن اوضاع سیاسی و امیدواری به رفع تحریم‌ها، مذاکراتی که خودروسازان با چینی‌ها انجام داده‌اند کمی عجولانه به نظر می‌رسد؛ اما لیلاز تاکید دارد که مذاکرات خودروسازان با چینی‌ها به خاطر ضرورت‌ها بوده نه از روی علاقه و تمایل. او عقیده دارد همان طور که در دوره‌ای خودروسازان مجبور شدند برای پوشش بهتر بازار خودروهای سنگین به سراغ چینی‌ها بروند حالا هم این اتفاق در رابطه با خودروهای سواری رخ داده است از طرفی بهتر است خودروسازان مذاکرات خود را با چینی‌ها ادامه دهند؛ زیرا هنوز مشخص نیست که مذاکرات ایران و آمریکا چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت. نعمت بخش نیز در رابطه با چگونگی همکاری خودروسازان با چینی‌ها بعد از بهتر شدن اوضاع می‌گوید: به هر حال اگر سرمایه گذاری‌هایی روی این مذاکرات شده باشد که قابل‌بازگشت نباشد شاید همکاری با چینی‌ها در زمینه‌هایی ادامه داشته باشد. او با اشاره به اینکه خودروسازان بر اساس استراتژی صنعت خودرو تا سال ۱۴۰۴ باید ۵ پلت‌فرم (۲ پلت‌فرم با تکنولوژی داخلی و ۳ پلت‌فرم با همکاری خودروسازان خارجی) تولید کنند، می‌گوید: روی هر کدام از این پلت‌فرم‌ها می‌توان ۵ مدل خودرو تولید کرد که این به معنای تولید ۲۵ محصول جدید تا سال ۱۴۰۴ است؛ بنابراین چه اشکالی دارد اگر چند خودرو در میان این تعداد با همکاری چینی‌ها به تولید برسد؟ ضمن اینکه تولید این خودروهای چینی جای نگرانی ندارد، زیرا بر اساس استانداردهای ۵۵ گانه تولید و وارد بازار خواهند شد. با این تفاسیر به نظر می‌رسد تا زمانی‌که نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا مشخص نشود و غرب برای برداشتن تحریم‌ها علیه صنعت خودرو اقدامی جدی به عمل نیاورد، این چین است که مانند بسیاری صنایع دیگر شریک استراتژیک ایران در صنعت خودرو باقی خواهد ماند و شرکای قدیمی تر ایران همچنان به عنوان گزینه‌هایی بالقوه باقی خواهند بود.
ارسال نظر