طرح دوباره پیشنهاد ادغام

گروه خودرو - شش سال و اندی از پیشنهاد پر حاشیه مهرداد بذرپاش مدیرعامل وقت پارس خودرو، مبنی بر ادغام خودروسازان ایران می‌گذرد و در حالی که خیلی‌ها آن را فراموش کرده‌اند، بذر آن دوباره پاشیده شد و این بار در مراسم تودیع و معارفه مدیران عامل ایران خودرو. مرداد ماه ۸۶ بود که مدیرعامل وقت پارس خودرو پیشنهادی عجیب را مطرح و عنوان کرد که راه نجات و البته توسعه صنعت خودرو کشور، ادغام ایران خودرو و سایپا با یکدیگر است. بذرپاش با استناد به تجربه‌های جهانی ادغام، معتقد بود خودروسازان بزرگ ایران نیز باید یکی شوند و این «یکی شدن» می‌تواند خودروسازی را در مسیر جهانی شدن قرار دهد. پیشنهاد مدیرعامل وقت پارس‌خودرو را که آن زمان کمتر از ۳۰ سال از عمرش گذشته بود، کسی جدی نگرفت و خیلی‌ها آن را به پای جوانی اش گذاشتند. با این حال، بذرپاش دست بردار نبود و از آنجاکه ارتباط بسیار نزدیکی نیز با دولت نهم داشت، از هر فرصتی برای تبیین و عملی کردن پیشنهادش استفاده کرد. او بسیار اصرار داشت که پیشنهاد ادغام باید توسط کارشناسان و اهالی صنعت خودرو مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت عملی بودن آن، وزارت صنایع و معادن وقت به جد پیگیر اجرایش باشد. هر چند در ابتدا بیشتر کارشناسان و مسوولان وقت، وقعی به پیشنهاد ادغام نگذاشتند و از کنار آن عبور کردند، اما در ادامه، پافشاری‌های بذرپاش سبب شد این موضوع جدی شده و حتی علی اکبر محرابیان وزیر صنایع و معادن وقت نیز به آن ورود کند. محرابیان البته اوایل چندان واکنش محکم و شفافی به پیشنهاد بذرپاش نشان نداد و به نظر می‌رسید آن را خیلی جدی نگرفته است، اما بعدها به صراحت گفت که مخالف ادغام بوده و اجازه یکی شدن خودروسازان را نمی‌دهد. وی در مراسمی که در ایران خودرو که بیشتر اهالی خودروساز در آن حضور داشتند، خطاب به بذرپاش گفت که «پروژه ادغام را فراموش کن.»

بذرپاش هم که آن زمان دیگر مدیرعامل سایپا شده بود و انتظار چنین برخورد تندی را از محرابیان نداشت، مراسم را ترک کرد و از آن روز به بعد نیز کمتر اظهارنظری از وی در مورد «ادغام خودروسازان» شنیده شد. از آنجاکه محرابیان دستور بسته شدن پرونده ادغام را داده بود و از طرفی او هم مانند بذرپاش ارتباط بسیار نزدیکی با دولت نهم داشت، مخالفان ادغام بیش از پیش خود را نشان دادند و مخالفت با پیشنهاد بذرپاش، بیشتر و بیشتر شد. در نهایت نیز با رفتن بذرپاش از سایپا، دیگر حرفی از ادغام خودروسازان به میان نیامد، تا اینکه بعدازظهر یکشنبه گذشته و در مراسم تودیع و معارفه مدیرعامل ایران خودرو، دوباره «ادغام» بر سر زبان‌ها افتاد.

البته این بار به تندی دفعه قبل نبود و بیشتر از عبارت «همکاری مشترک» استفاده شد تا واژه «ادغام.» در مراسم یکشنبه بعدازظهر که در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برگزار شد، مهرداد بذرپاش دوباره گریزی به پیشنهاد معروفش زد و از برخوردهای آن زمان نیز انتقاد کرد. بذرپاش گفت که مخالفان، پیشنهاد ادغام خودروسازان را بدون هیچ دلیل منطقی رد کردند، حال آنکه در حال حاضر «ادغام» تجربه‌ای موفق در صنعت خودرو به شمار می‌رود. وی که دیگر جاده مخصوصی نیست و یک بهارستانی به حساب می‌آید، در ادامه تاکید کرد تا همین چند سال گذشته حدود ۴۰ خودروساز بزرگ در دنیا وجود داشت، اما با ادغام‌های انجام شده، این تعداد هم اکنون به هفت هشت خودروساز رسیده است. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی این را هم گفت که از پیشنهاد ادغام، برداشت اشتباهی صورت گرفته و همه گمان می‌کرده‌اند قرار است ایران خودرو و سایپا کاملا با هم یکی شوند. به گفته وی، الان خودروسازان ایرانی می‌توانند با یکدیگر همکاری‌های مشترک داشته باشند و مدیران عامل سایپا و ایران خودرو باید در این مورد همفکری کنند. به گفته بذرپاش، ایران خودرو و سایپا با همکارهای مشترک در زمینه‌هایی مانند تحقیق و توسعه، طراحی و تولید قطعات، می‌توانند هزینه‌های تولید خودرو را در کشور کاهش دهند.

اظهارات بذرپاش که نشان از علاقه تمام نشدنی او به ادغام خودروسازان داشت، با تایید مدیرعامل جدید ایران خودرو همراه بود و‌هاشم یکه زارع در همان مراسم از مدیرعامل سایپا خواست تا دست وی را برای همکاری‌های مشترک بفشارد. او گفت که «من همین جا دستم را به سمت آقای مدنی (مدیرعامل سایپا) برای همکاری‌های مشترک دراز می‌کنم، چون معتقدم ایران خودرو و سایپا بدون هم نمی‌توانند کار کنند. یکه زارع تاکید کرد که در گذشته اتفاقات بچه گانه‌ای میان ایران خودرو و سایپا

(در مورد همکاری‌های مشترک) رخ داده، ولی حالا باید کارهای مشترک را با یکدیگر انجام بدهیم. به گفته وی، هیچ اشکالی ندارد که ایران خودرو از موتور تولید سایپا استفاده کند یا سایپا موتوری را که ایران خودرو ساخته، روی محصولاتش بگذارد. یکه زارع حتی این را هم گفت که وقتی فلان شرکت برای سایپا قطعه می‌سازد، اشکالی ندارد اگر تیراژ همان قطعه را دو برابر کند و ایران خودرو نیز آن را مورد استفاده قرار بدهد.

اظهارات بذرپاش و یکه زارع نشان می‌دهد پروژه ادغام بار دیگر و این بار در سطوحی پایین تر، زنده شده و هیچ بعید نیست در آینده نزدیک، ایران خودرو و سایپا طرح‌های مشترک را با یکدیگر به اجرا درآورند. مدافعان ادغام و کارهای مشترک، معتقدند این کار می‌تواند سرعت طراحی و تولید را بالا برده و البته کاهش قیمت خودرو را نیز در پی داشته باشد. به گفته آنها، در شرایط فعلی نیز که تحریم‌های بین المللی یقه صنعت خودرو را گرفته، لزوم همکاری مشترک میان ایران خودرو و سایپا بیش از پیش لمس می‌شود و این کار می‌تواند به رشد تولید بینجامد.

به گفته آنها، البته قطعا سازوکار ادغام یا همکاری‌های مشترک و اینکه ایران خودرو و سایپا در چه سطوحی با یکدیگر همکاری کنند نیز، از اهمیت بالایی برخوردار است. آن طور که موید حسینی صدر در گفت و گو با سایت خانه ملت عنوان کرده، ادغام شرکت‌های خودروسازی شاید راهی برای برون رفت از شرایط ورشکستگی صنعت خودرو باشد، اما این ادغام باید همزمان با ایجاد قطب سوم در این صنعت صورت گیرد. به گفته وی، این موضوع (ادغام خودروسازان) یک تاکتیک متداول در دنیا است و در بسیاری از مواقع برای اینکه از توان همه برندهای خودروسازی استفاده شود، ادغام در راستای هم افزایی صورت می‌گیرد؛ با این حال در شرایط فعلی، ادغام شرکت‌های خودروسازی یک راه‌حل است به طوری که مشخص نیست نتیجه این ادغام مثبت باشد یا خیر.

در مقابل اما برخی نیز معتقدند ادغام خودروسازان در شرایط فعلی که آنها هنوز هم به دولت وصل هستند، منطقی و کارساز نیست. به اعتقاد مخالفان، در حال حاضر رقابتی نسبی میان خودروسازان داخلی وجود دارد حال آنکه اگر ادغام شوند، رقابت کاهش پیدا می‌کند و این موضوع به ضرر مصرف کننده خواهد بود.

از دید آنها، روش ادغام خودروسازان کارشناسی نبوده و مبنای علمی و اقتصادی ندارد؛ در دنیا نیز وقتی دو شرکت خودروساز قصد ادغام شدن را دارند، در خصوص مسائل مالی، وضعیت بازار و سایر موارد تحقیق و بررسی انجام می‌دهند تا نقاط مشترک خود را پیدا کنند تا بتوانند زمانی که ادغام شدند هزینه‌های بخش‌های مشترک را کاهش دهند.

این در شرایطی است که خودروسازان ایرانی چنین شرایطی را ندارند و هنوز به دولت وابسته‌اند، بنابراین تا وقتی که کاملا خصوصی نشوند و زیرمجموعه‌های غیر ضروری خود را واگذار نکنند، نمی‌توان ادغام شان کرد. با توجه به اظهارنظر مخالفان و موافقان، باید منتظر ماند و دید آیا دو غول جاده مخصوص در آینده با هم یکی خواهند شد یا اینکه همچنان به صورت جداگانه، روزگار خواهند گذراند. در این مورد قطعا موضع محمدرضا نعمت‌زاده وزیر «صنعت، معدن و تجارت» تعیین کننده است و باید دید او چه نظری در مورد «ادغام خودروسازان» دارد.