اسکانیا، هَووی هُوو

گروه خودرو- در حالی که ایرانی‌ها هنوز خاطرات تلخ کامیون چینی هوو را فراموش نکرده‌اند، حالا باید تن و بدنشان از اتوبوس‌های اسکانیا هم بلزرد و محتاطانه و با سلام و صلوات، پا به این چهارچرخ سوئدی بگذارند. دوشنبه شب گذشته در حادثه‌ای که تلخی آن قطعا تا مدت‌ها از ذهن افکار عمومی بیرون نخواهد رفت، ۲ اتوبوس اسکانیا در اتوبان قم-تهران به هم کوبیدند و در پی آن، ۴۳ نفر از شهروندان ایرانی زنده زنده در آتش سوختند.

نه اینکه تنها مقصر این حادثه، اتوبوس‌های اسکانیا باشند، اما تصادفات زنجیره‌ای که طی یکی دو سال گذشته برای این برند سوئدی در ایران رخ داده، ذهنیت نامناسبی را از آن نزد افکار عمومی پدید آورده است، به خصوص فاجعه دوشنبه شب در اتوبان قم-تهران.

در شرح واقعه عنوان شده که ابتدا لاستیک یکی از اتوبوس‌ها در لاین شمالی اتوبان می‌ترکد و این موضوع سبب می‌شود اتوبوس موردنظر به لاین جنوبی منحرف و به اتوبوسی دیگر برخورد کند. شدت برخورد آنقدر نبوده که ۴۳ نفر را به کام مرگ بکشاند اما چون هر دو اتوبوس ناگهان آتش می‌گیرند، بیشتر مسافران در دام شعله‌های آتش گرفتار آمده و می‌سوزند.

این حادثه دردناک حالا چهار متهم ردیف اول دارد؛ «لاستیک ترکیده شده که می‌گویند چینی است»، «نقص فنی سیستم برق اتوبوس‌ها که سبب آتش گرفتن آنها شده است»، «سرعت بالای اتوبوس‌ها و ناتوانی رانندگان در کنترل آنها» و در نهایت «ماموران پلیس راهنمایی و رانندگی که مانع سرعت غیرمجاز اتوبوس‌ها نشده‌اند.»

زنده شدن خاطرات هوو

فقط محض یادآوری؛ سال ۸۴ بود که یک چشم بادامی ناخوانده میهمان جاده‌های ایران شد و اتفاقا استقبال خوبی هم از آن به‌عمل آمد، غافل از اینکه این «میهمان چینی» قرار است قاتل جاده‌ها لقب بگیرد و حوادثی تلخ را رقم بزند. نامش «هوو» بود و چون قیمتی مناسب داشت، خیلی‌ها زود مشتری اش شدند و شرکت عرضه‌کننده نیز خوشحال از فروش خوب هوو، مقدمات تولید داخل آن را فراهم کرد. میهمان چینی اما در همان روزهای اول، امتحانش را پس داد. پلیس به شدت نسبت به ایمنی هوو معترض بود و می‌گفت نقص در سیستم ترمز آن، علت تصادفات مرگبارش در جاده‌ها است. با این حال؛ اما سازندگان آن، زیر بار نمی‌رفتند و معتقد بودند چون سازمان استاندارد، هوو را تایید کرده، حرف پلیس وجاهت قانونی ندارد. البته بعدها و در پی اصرار پلیس، اقداماتی برای ایمن‌سازی سیستم ترمز هوو انجام شد و در حال حاضر مدت‌ها است که دیگر خبر خاصی از تصادفات این غول چینی به گوش نمی‌رسد.هیاهوی هوو پایان یافته؛ اما کشتار ایرانی‌ها در کف جاده‌ها هنوز هم ادامه دارد و در بین هزاران تصادفی که رخ می‌دهد و ده‌ها برند خودرویی که زیر چرخ‌های هم می‌روند و شاخ به شاخ می‌شوند، این بار نام «اسکانیا» است که بر سر زبان‌ها افتاده است.این بار هم مانند ماجرای هوو، پلیس و خودروسازان بر سر اینکه چه کسی مقصر تصادفات است، رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند و اولی کیفیت اسکانیاهای مونتاژ داخل را زیر سوال می‌برد و دومی، اولی را متهم به کم توجهی می‌کند.کمی به عقب برگردیم و نگاهی بیندازیم به تصادفات اخیری که «اسکانیا» یک پای آن بوده است. این اتوبوس اصلیتی سوئدی دارد و تحت استاندارد شرکت اسکانیا، توسط خودروسازی خصوصی به نام «عقاب افشان» به مونتاژ می‌رسد. اسکانیا برندی شناخته شده در اروپا به شمار می‌رود و در ایران نیز بخش قابل توجهی از ناوگان حمل و نقل عمومی ایران را اتوبوس‌های این برند معتبر به خود اختصاص داده‌اند. به نظر می‌رسد تا همین دو سه روز پیش ایرانی‌ها اتوبوس‌های اسکانیا را برندی قابل اعتماد می‌دانستند، اما با اتفاق وحشتناکی که دوشنبه شب در اتوبان قم‌تهران رخ داد و با حمله‌ای که پلیس به اسکانیا کرد، این «اعتماد» خدشه دار شده و دل خیلی از شهروندان ایرانی از میهمان سوئدی، به درد آمده است. حادثه اتوبان قم-تهران البته اولین اتفاق تلخ اسکانیا در ایران نبوده و پیش‌تر نیز حوادثی مشابه رقم خورده است، هر چند هیچ کدام تلخی و دردناکی این یکی را نداشته‌اند. کشته شدن ۲۶ دانش آموز راهیان نور در محور بروجن و سوختن هموطنان اهوازی در اتوبوس‌های اسکانیا، نمونه‌های دیگری از حوادثی است که به نام میهمان سوئدی ثبت شده و حالا خیلی‌ها از خود می‌پرسند آیا اسکانیا تبدیل به هووی هوو شده است؟ یا شاید هم جا پای هواپیماهای توپولف روسی گذاشته است؟

تقابل دوباره پلیس و خودروسازان

اما به سراغ طرفین دعوا در حادثه اتوبوس‌های اسکانیا برویم و ببینیم آنها چه می‌گویند و چگونه از خود دفاع می‌کنند.در همان ساعات اولیه انتشار خبر حادثه، پلیس شمشیر را برای خودروسازان از رو بست، به نحوی که رییس پلیس راه کشور گفت نقص فنی سیستم برق‌رسانی اتوبوس‌های اسکانیا، عامل فاجعه دوشنبه شب بوده است. سردار مهماندار آنقدر نسبت به گفته اش مطمئن بود که عنوان کرد خودش هم جرأت نمی‌کند با اسکانیا به مسافرت برود. به گفته وی، چون سیستم برق اتوبوس‌های اسکانیا در قسمت جلوی آنها است و از استاندارد لازم برخوردار نیست، در اثر برخورد و ضربه، آتش سوزی به بار می‌آورد و در حادثه دوشنبه شب نیز دقیقا همین اتفاق رخ داده است. همچنین اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی کشور نیز تاکید کرده که بخش زیادی از علت حادثه، به عوامل فنی اتوبوس‌ها مربوط می‌شود. به گفته وی، پلیس پیش‌تر نیز در این مورد هشدارهای لازم را داده و ماموران هم برای کاهش صدمات ناشی از تصادفات، به وظیفه خود عمل کرده‌اند.در مقابل، اما خودروسازان و همچنین اتحادیه مسافربری مالک یکی از اتوبوس‌ها که فعالیتش تعلیق شده نیز در مقام دفاع از خود برآمده و توپ را به زمین پلیس و دولت سابق انداخته‌اند. در این بین، دبیر انجمن خودروسازان، علت سانحه را غیر‌ایمن (صاف) بودن تایر جلوی یکی از اتوبوس‌ها دانسته و گفته که با وجود تذکر مسوولان تعمیرگاه شرکت تولیدکننده اتوبوس در اصفهان، راننده از تعویض تایر معیوب خودداری کرده است.

احمد نعمت بخش تاکید کرده که اتوبوس‌ها تحت نظارت شرکت سوئدی اسکانیا تولید شده و مجوزهای لازم را از تمام سازمان‌های ذی‌ربط از جمله سازمان ملی استاندارد ایران کسب کرده‌اند. نعمت‌بخش گفته که ایراد اصلی را باید به پلیس راهنمایی و رانندگی گرفت، چون از تردد اتوبوس دارای تایرهای صاف و غیر‌ایمن جلوگیری نکرده است. به گفته نعمت‌بخش، بیشتر رانندگان اتوبوس‌های بین شهری با سرعت‌های بالا حرکت کرده و تخلفات بسیاری مانند سبقت غیر‌مجاز و حرکات مارپیچ دارند؛ اما برخوردی با چنین اقدامات حادثه‌ساز از سوی پلیس صورت نمی‌گیرد.همچنین مدیرعامل شرکت عقاب افشان (تولید‌کننده اتوبوس‌های اسکانیا) نیز با بیان اینکه تولید و عرضه اتوبوس‌های اسکانیا با نظارت وزارت صنعت و پلیس صورت می‌گیرد، گفته که کارشناسان خدمات پس از فروش شرکت در مورد لاستیک اتوبوس به راننده هشدار داده بودند. عبدالله اکبری راد تاکید کرده که در عرضه محصولات اسکانیا، سازمان استاندارد، شرکت بازرسی کیفیت و پلیس نقش دارند و این اتوبوس با نظارت پلیس شماره‌گذاری و عرضه می‌شود. وی در واکنش به اینکه پلیس معتقد است سیستم برق‌رسانی اتوبوس‌ها عامل آتش سوزی در حادثه اتوبان قم-تهران بوده، عنوان کرده که سیستم برق‌رسانی و سیستم سوخت اتوبوس اسکانیا مطابق با استانداردهای جهانی است.اما بشنویم از رییس اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری که گفته دولت قبل مقصر ترکیدن لاستیک‌ها است. احمدرضا عامری با اشاره به اینکه اتوبوس استاندارد بوده و همان روز حادثه نیز مورد بررسی فنی قرار گرفته است، گفته که دولت قبل به وعده خود مبنی بر دادن لاستیک یارانه ای، عمل نکرده است.

‌به گفته وی، دولت قبل از آذرماه سال ۸۹ که قانون هدفمندی یارانه‌ها را اجرا کرد، از راننده‌ها خواست با دولت همکاری داشته باشند و وعده داد تا بابت این همکاری، لاستیک و روغن با قیمت مناسب در اختیار آنها قرار دهد، اما این وعده عملی نشد.ظاهرا این موضوع سبب شده لاستیک‌های چینی جای تایرهای مرغوب را بگیرند و از همین رو رییس اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری می‌گوید، باید یقه واردکنندگان را که لاستیک چینی آورده‌اند، گرفت.