تردید در موفقیت طرح نوسازی خودروهای فرسوده
مژگان میرزایی -بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو، طرح خروج خودروهای فرسوده در سال‌جاری را همچون سال‌های گذشته، طرحی شکست خورده می‌خوانند.

اینکه از ۲۵۰هزار خودروی فرسوده‌ای که قرار بر خروج آنها بوده تنها ۸۰ هزار خودرو روند تکمیلی اسقاط را طی کرده‌اند خود دلیلی بر شکست این طرح طلسم شده در سال جاری است. اما امسال بر خلاف سال‌های گذشته دولت، برای پیشبرد طرح مذکور سنگ بزرگی را از ابتدا بلند کرد، با سپردن مسوولیت خروج خودروها به وزارت کشور و در حاشیه قرار دادن سازمان محیط‌زیست، همچنین با در نظر گرفتن بودجه‌ای کلان بدین منظور، توقعات و امیدهای زیادی برای پیشبرد طرح در سال ۸۶ ایجاد شد.
مصاحبه‌های پی‌درپی مجریان طرح از روند اجرای آن، گویای موفقیت طرح نسبت به سال‌های گذشته بود اما مشکلات و کمبودها تنها از زبان مالکانی شنیده می‌شد که امیدهای زیادی برای تعویض خودرو خود داشتند. کمبود مخزن برای تولید خودروهای دوگانه‌سوزی که قرار بر تحویل آنها به متقاضیان خودروهای فرسوده بود، عدم اعتبارات مالی، مشکلات موجود بر سر راه اسقاط خودروها، عدم حضور نیروی انتظامی در مراکز اسقاط و... تنها مشکلات حاشیه‌ای این طرح بود که از ناهماهنگی بین ارگان‌های ذی‌ربط نشات می‌گرفت. اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به مشکلات مردم بی‌تفاوت نبوده و پیگیر اجرای طرحی شدند که با سروصدای زیادی آغاز به کار کرد. رییس کمیته اقتصادی کمیسیون اصل 90 مجلس در گفت‌وگویی با اعتراض به اینکه دولت در اجرای تبصره 13 قانون بودجه 85 کمرنگ عمل کرده به این نکته اشاره کرده است که طی یک بررسی کارشناسانه این امر محقق شده که میزان اجرای پروژه مذکور تنها 10درصد بوده است.
اما کمیسیون اصل ۹۰ ظاهرا جلسه‌ای را با حضور مجریان طرح برگزار کرده تا دلیل تاخیر را جویا شود. اولین اختلاف بین بانک ملت و خودروسازان بر سر سود تسهیلات اعطایی بوده بدین ترتیب که بانک عامل سود مربوطه را ۱۴درصد در نظر گرفته این در حالی است که خودروسازان سود خود را ۱۷درصد اعلام می‌کنند. از سویی دیگر مجریان بانکی عنوان می‌کنند زمانی که اعتبار کافی برای پرداخت تسهیلات در اختیار داشتند خودروسازان به دلیل کمبود مخزن قادر به تولید خودروهای دوگانه‌سوز نبودند و این امر منجر به تاخیر در روند اجرایی طرح شده است، خودروسازان نیز به این ادله استناد می‌کنند، که زمانی پارکینگ‌های آنها با انبوهی از خودروهای مربوط به طرح، انباشته بوده، اما بانک‌ها از ارائه تسهیلات سر باز میزدند. در هر صورت متهم کردن یکدیگر به عدم تعهدات واگذار شده منجر به آن شده که امروز از ۲۵۰هزار خودروی فرسوده‌ای که می‌بایست با خودروی نو تعویض می‌شد تنها ۶۰هزار خودرو مشمول طرح مذکور شوند. اما نظرات در مور اینکه مقصر اصلی تاخیر کیست و آیا می‌‌توان طرح خروج خودروهای فرسوده را طرحی شکست خورده دانست با تنی چند از کارشناسان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
سید رضا فاطمی، مجری طرح نوسازی خودروهای فرسوده در گفت‌وگو با خبرنگار ما برخلاف دیگر کارشناسان که طرح را شکست‌خورده می‌خوانند ضمن موفقیت آمیز دانستن آن عنوان کرد تاکنون 200هزار نفر برای دریافت اعتبار به بانک عامل معرفی شده‌اند و از این تعداد 110هزار نفر نیز تعیین اعتبار شده‌اند. وی ادامه داد: از مجموع 250هزار خودرو تا کنون 85هزار خودرو اسقاط و 60هزار خودرو تحویل متقاضیان شده است و 60هزار متقاضی نیز اعتبار خود را دریافت کرده‌اند. وی با بیان این مطلب که آمار ارائه شده خود گویای موفقیت طرح یاد شده است، گفت: نبود مخزن برای تولید خودروهای گازسور از سه ماه قبل، منجر به کندی طرح شد اما با برطرف شدن این مشکل اجرای آن سرعت گرفت. وی ادامه داد که بودجه اختصاص یافته به طرح هنوز در اختیار مجریان است و طرح تا
تیر ماه ادامه خواهد داشت.
سید رضا فاطمی، مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در خصوص دلایل تاخیر جایگزینی خودروهای فرسوده به خبرنگار ما می‌گوید: خودروسازان شاید از مقصرهای اصلی تاخیر باشند چرا که آنها تیراژ تولیدخود را به موقع افزایش ندادند و این امر موجب شد که مراکز اسقاط و بانک‌ها نیز کارها‌ی خود را با تاخیر انجام دهند.
وی ادامه می‌دهد که طبق توافق صورت گرفته، بانک ملت قرار بود طی ۵ماه منابع مالی طرح را تامین کند که به دلیل تاخیر خودروسازان این بانک ناچار به تامین مالی در دو ماه شد که این امر موجب بالا رفتن حجم کاری بانک عامل شد.
مجری طرح خروج خودروهای فرسوده در خصوص سایر دلایل تاخیر طرح تاکید می‌کند که به دلیل زنجیره‌داربودن مسوولیت‌ها در طرح نوسازی هر سازمان و یا شرکتی که فعالیت‌ خود را با تاخیر انجام دهد موجب خواهد شد که سایر بخش‌ها هم با مشکل مواجه شوند، حال می‌توان گفت که در بحث خروج خودروهای فرسوده نبود زمانبندی درست بین بخش‌ها موجب تاخیر در طرح شد. از سوی دیگر رمضان شرقی، مدیر جایگزینی خودروهای فرسوده در شرکت سایپا نیز در خصوص دلایل تاخیر به وجود آمده در طرح خروج خودروهای فرسوده می‌گوید: در طرح‌های بزرگی مانند خروج خودروهای فرسوده نقش مالکان خودروهای فرسوده بسیار پررنگتر از سایر بخش‌ها است اگر مالکان با جدیت بیشتری زمانبندی در نظر گرفته شده را طی کند کارها سریع‌تر و بهتر انجام خواهد شد.
وی در ادامه تاکید می‌کند که برای دریافت برگه اسقاط یک تا ۳ روز در نظر گرفته شده، اما مالکانی هستند که این پروسه کوتاه را در یک ماه طی می‌کنند و موجب تاخیر در تحویل خودروهای نو می‌شوند.
شرقی افزود: در حال حاضر خودروسازها به مرحله‌ای رسیده‌اند که می‌توانند روزانه 3هزار خودرو با مخزن و یا بدون مخزن تولید کنند که این آمار بسیار جالب توجهی است و می‌توان گفت تولید خودرو در شرکت‌های خودروسازی به تولید انبوه رسیده است.
در همین حال حسین اسلامی، رییس کمیته اقتصادی کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس نیز ضمن هشدار به دستگاه‌هایی که به تعهدات خود عمل نکنند تاکید کرد: گزارش عملکرد آنها و تاخیر صورت گرفته در صحن علنی مجلس قرائت خواهد شد.
وی در این خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: برای بررسی شکایت به وجود‌ آمده در طرح خروج خودروهای فرسوده نشست کمیسیون اصل نود با حضور مجری طرح خودروهای فرسوده مدیرعامل بانک ملت، نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، نیروی انتظامی، شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا، وزارت صنایع و معادن، مرکز پژوهش‌ها و برخی نمایندگان مجلس برگزار شد و مسوولان یاد شده گزارشی در خصوص تاخیر در اجرای این طرح ارائه کردند.
اسلامی در ادامه افزود: در این نشست مجری طرح تاخیر ۷ ماه در ابتدای سال، نو بودن طرح و عدم پیش‌بینی مشکلات را از جمله دلایل تاخیر طرح دانست.
اسلامی با اشاره به کمبود مخزن اظهار داشت که کمبود مراکز اسقاط یکی دیگر از دلایل تاخیر در طرح خروج خودروهای فرسوده بوده و وزارت صنایع و معادن اسقاط خودروهای فرسوده را به بخش‌خصوصی واگذار و تعداد مراکز اسقاط را 70 مرکز اعلام کرد اما با بررسی‌هایی که صورت گرفت به این جمع‌بندی رسیدیم که در حال حاضر تنها 2 الی 3 مرکز اسقاط کارگاهی وجود دارد و مابقی مراکز صوری است. وی در مورد اینکه بیشتر مجریان بانک ملت را از مقصران تاخیر طرح عنوان کرده‌اند گفت: بانک ملت از دلایل اصلی تاخیر محسوب نمی‌شود این بانک ارائه تسهیلات به 125هزار متقاضی را پذیرفت و تا زمان بررسی کمیسیون نیز به 30هزار متقاضی تسهیلات پرداخت و اعلام کرده که هیچ گونه مشکلی برای تامین اعتبار ندارد و مالکان می‌توانند پس از معرفی از سوی مسوولان وام خود را دریافت کنند.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه زنجیره به موقع عمل نکرده بود، پرداخت تسهیلات به متقاضیان با تاخیر انجام شد در این نشست مدیرعامل بانک ملت متعهد شد که تا پایان بهمن‌ماه به ۹۰هزار متقاضی باقیمانده نیز تسهیلات ارائه کند.
اسلامی در ادامه تصریح کرد: سازمان بهینه‌سازی نیز که باید 7درصد یارانه دوگانه‌سوز کردن خودروها را پرداخت کند تاکنون در این خصوص هیچ اقدامی انجام نداده و در این نشست این سازمان نیز متعهد شد که تا پایان سال به تعهدات خود عمل کند.
رییس کمیته اقتصادی کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس در مورد اینکه در صورتی که نمایندگان دستگاه‌های مربوطه نتوانند به تعهدات خود تا پایان تیرماه عمل کنند.کمیسیون چه برخوردی با آنها خواهد کرد، گفت: نمایندگان دستگاه‌های مربوطه متعهد شده‌اند تا پایان تیر ۸۶ به تعهدات خود به طور کامل عمل کنند در غیر این صورت گزارش عملکرد آنها در مجلس قرائت خواهد شد و وزراء مربوط باید در این خصوص پاسخگو باشند. اما جلال ریخته‌گر قدیمی رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران برخلاف فاطمی طرح‌ خروج خودروهای فرسوده را طرحی شکست خورده خواند و گفت: طرح نوسازی خودروهای فرسوده به علت استفاده نکردن از متخصصان طرح به انجام نرسیده است.وی ادامه داد: اتحادیه نمایشگاه‌داران در خصوص جمع‌آوری خودروهای مستهلک، فرسوده و از رده خارج به مسوولان اعلام آمادگی کرد ولی تاکنون هیچ ارگانی و یا سازمانی از این اتحادیه در رابطه با جمع‌آوری خودروهای مستهلک نظرخواهی نکرده است.
ریخته‌گر در خصوص اینکه طرح نوسازی خودروهای فرسوده تا چه میزان موفق بود اظهار داشت: این طرح تاکنون حدود 5 الی 10درصد موفق بوده و 90درصد طرح شکست خورده است.