مدیرعامل جدید سایپا و چالش‌های پیش رو

گروه خودرو- در حالی که سه سالی می‌شد آبی و نارنجی‌های جاده مخصوص از تغییرات کلان مدیریتی در امان بودند و کمتر کسی گمان می‌کرد در این روزهای سخت صنعت خودرو، جابه جایی مدیریتی رخ دهد، اواخر هفته گذشته این اتفاق رخ داد و طی آن، مدیرعامل سایپا به شرکت ملی مس کوچ کرد و سعید مدنی از صندلی مدیرعاملی پارس خودرو ارتقا یافت و جای پوستین دوز را گرفت. این جابه‌جایی‌ها البته قرار بود دو هفته پیش انجام شود، اما بنا به دلایلی عقب افتاد و سرانجام ظهر چهارشنبه هفته گذشته پوستین دوز به شرکت ملی مس رفت و مدنی بر صندلی مدیرعاملی سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور نشست.

برخی بر این باورند که همزمانی تغییرات مدیریتی در سایپا و پارس خودرو با بروز بحران تولید در صنعت خودرو کشور، نشان از تمهیدات دولت برای عبور از بحران فعلی دارد، حال آنکه گروهی نیز معتقدند جابه‌جایی صورت گرفته ارتباطی با مشکل تولید نداشته و مسائل دیگری در میان است. به اعتقاد گروه اول، مدنی شخصیتی تکنوکرات دارد و به اصطلاح از کف صنعت به اتاق مدیریت سایپا رسیده و می‌تواند گره از کار تولید دومین خودروساز بزرگ کشور باز کند.

از آن سو گروه دوم نیز معتقدند این گونه تغییرات مدیریتی در بازه زمانی فعلی که یک سال بیشتر به پایان دولت دهم نمانده، طبیعی به نظر می‌رسد و چندان با بحث تولید در صنعت خودرو مرتبط نیست. به اعتقاد آنها، اگر محور تغییرات «تولید» بود، طبعا دامنه تغییر و تحولات باید کل صنعت کشور را در بر می‌گرفت نه فقط سایپا و مس را.

هرچه هست، هم‌اکنون پوستین دوز پس از سه سال مدیریت، به شرکت ملی مس رفته و مدنی جایگزین وی در سایپا شده این در حالی است که به اعتقاد برخی از فعالان این صنعت گذشت زمان نشان خواهد داد که تغییرات انجام شده اقتصادی بوده یا با در نظر گرفتن شرایط دیگری صورت گرفته است. صنعت خودرو ایران تغییرات ناگهانی و نامتعارف کم به خود ندیده و قطعا جابه‌جایی پوستین دوز و مدنی نیز آخرین آنها نخواهد بود.

ورود پوستین‌دوز به سایپا

اما پوستین دوز در شرایطی کیلومتر ۱۷ جاده مخصوص را ترک و به شرکت ملی مس ایران رفت که جایگزینی وی با مهرداد بذرپاش با حاشیه‌هایی روبه‌رو بود.

چند ماهی می‌شد که منوچهر منطقی از مدیرعاملی ایران خودرو کنار گذاشته شده بود و حالا شایعه برکناری مدیرعامل دیگر خودروساز بزرگ کشور نیز در چند کیلومتر بالاتر به گوش می‌رسید.

این شایعات در حالی در کیلومتر ۱۷ جاده مخصوص دهان به دهان می‌چرخید که خیلی‌ها بر این باور بودند برکناری مهرداد بذرپاش به عنوان یکی از مدیران نه چندان تکنوکرات، برای علی‌اکبر محرابیان وزیر صنایع وقت آزمون بزرگی است.

این در حالی بود که بالاخره پس از کلی کش و قوس، بذرپاش از سایپا رفت و پوستین‌دوز در راس هرم مدیریتی دومین خودروساز بزرگ کشور قرار گرفت. پوستین دوز از جمله مدیران جوان شرکت سایپا در دوره مدیریت قلعه بانی به حساب می‌آمد و در آن زمان به سمت مدیرعامل امداد خودرو سایپا برگزیده شد و دو سال پیاپی عنوان مدیر نمونه سایپا را نیز کسب کرد.

وی که در رشته مهندسی صنایع تحصیل کرده بود و آن زمان دانشجوی دکترای مدیریت بود، در دوره مدیرعاملی بذرپاش به شرکت سایپا یدک منتقل شد و در بخش خدمات پس از فروش خدمت کرد. بیشتر مدیرانی که در روز معارفه وی به عنوان مدیرعامل سایپا به ساختمان سفید رنگ سازمان گسترش آمده بودند، اعتقاد داشتند که سایپا بازهم صاحب مدیری تکنوکرات شده است.

پوستین دوز به جای بذرپاشی آمده بود که در کارنامه اش رونمایی از اولین خودرو ملی سایپا (تیبا) حک شده بود و حالا پوستین دوز باید با به تولید انبوه رساندن آن، پروژه دو مدیرعامل قبلی سایپا (احمد قلعه بانی و بذرپاش) را تکمیل می‌کرد. وی اگرچه توانست تولید تیبا را در کارخانه سامیار کاشان آغاز کرده و اولین خودرو ملی سایپا را رسما به خط تولید بفرستد، اما در نهایت موفق به رشد تیراژ این محصول به حد قابل انتظار نشد.

در همین حال تیبا قرار بود با قیمتی زیر ۱۰ میلیون تومان روانه بازار شود و سایپا اگرچه توانست در زمان بذرپاش و با قیمت معادل ۹ میلیون و ۹۹۰ هزار تومان این خودرو را به بازار بدهد و به قول خود وفا کند، اما این محصول هم‌اکنون ۱۴ میلیون تومان را هم رد کرده است. پوستین دوز البته در ابتدای کار توانست شروع خوبی برای تولید تیبا داشته باشد و حداقل ۱۰ هزار ثبت‌نام‌کننده تیبا را پس از ماه‌ها انتظار صاحب خودرو کند.

این در حالی است که هم‌اکنون افت تولید تنها گریبانگیر تیبا نشده و گریبان پراید را نیز گرفته است، به نحوی که تولید این دو خودرو بر اساس آخرین آمار رسمی اعلام شده، تقریبا نصف شده است. سال ۹۱ سال بحرانی صنعت خودرو تا به امروز بوده و بسیاری از تولیدات این صنعت با کاهش تیراژ روبه‌رو شده‌اند. هم‌اکنون کار به جایی رسیده که قرار است ۱۰۰ میلیارد تومان نیز وام به صنعت خودرو پرداخت شود که طبعا نشانه خوبی برای این صنعت نیست.

اما از دیگر اتفاقاتی که در دوران مدیرعاملی پوستین دوز در سایپا می‌توان به آنها اشاره کرد، حذف دو خودرو پرطرفدار زانتیا و ریو از خط تولید این شرکت است. اولی به دلیل اتمام قرارداد سایپا و سیتروئن فرانسه و ممکن نبودن ادامه تامین قطعات، از خط تولید کنار گذاشته شد و دومی هم به دلیل آنکه کیاموتورز کره اجازه نصب ایربگ (کیسه هوا) روی آن را نداد، با سایپایی‌ها خداحافظی کرد.

مدنی و چالش‌های سایپا

اما سعید مدنی مدیرعامل جدید سایپا؛ کسی که بیشتر او را با عنوان مدیرعاملی سازه گستر (شرکت تامین‌کننده قطعات سایپا) می‌شناسند و حدود دو سال پیش جای علی ملک را در پارس خودرو گرفت.

مدنی به نوعی شبیه جواد نجم الدین مدیرعامل فعلی ایران خودرو است؛ زیرا هر دو از کف صنعت بالا آمده و از آنها به عنوان مدیرانی تکنوکرات یاد می‌شود.

وی در شرایطی هدایت دومین خودروساز بزرگ کشور را پذیرفته که به اعتقاد کارشناسان، با چالش‌های خاصی روبه‌رو خواهد بود، از جمله کاهش تولید و توسعه محصول در سایپا.

کارشناسان معتقدند اصلی‌ترین چالشی که مدیرعامل جدید سایپا با آن روبه‌روست، «افت تولید» است و وی باید پیش و بیش از هر کار دیگری راهی برای برون‌رفت از این بحران بیابد. در حال حاضر خودروسازی ایران با بحرانی به نام افت تولید روبه‌رو است که هم دامان سایپا را گرفته و هم گریبان ایران خودرو را، بنابراین مدنی با این ماجرا درگیر خواهد بود.

البته طبعا همه چیز دست مدیرعامل جدید سایپا نیست و وی برای بازگرداندن دومین خودروساز کشور به دوران اوج خود باید با انبوهی از مشکلات داخلی و خارجی دست و پنجه نرم کند. وقتی خودرویی مثل پراید نیز با افت تولید روبه‌رو می‌شود؛ یعنی اوضاع تولید حسابی به هم ریخته و حالا این مدنی تکنوکرات است که باید به مصاف بحران پیش آمده برود.

مدیرعامل جدید سایپا البته با چالش دیگری نیز به نام توسعه محصول روبه‌رو است که اگر از پس آن بربیاید، راحت‌تر می‌تواند بحران تولید را پشت سر بگذارد. در حال حاضر سایپایی‌ها فقط دو محصول در خط تولید دارند.

مدیرعامل قبلی سایپا (پوستین دوز) قرار بود کیاسراتو را میهمان این شرکت کند؛ اما عمر مدیریتش کفاف نداد و حالا باید دید مدنی نیز برای توسعه محصول به سراغ کیا و سراتوی آن خواهد رفت، یا گزینه‌های دیگری را پیگیری می‌کند. کسی چه می‌داند شاید مدنی از روابط پارس خودرو با نیسان استفاده کند و محصولی ژاپنی را به سایپا بیاورد.

البته سایپایی‌ها اعلام کرده‌اند در آینده شش محصول جدید را روانه بازار خواهند کرد، اما این موضوع به دوران مدیریت پوستین دوز مربوط می‌شود و مشخص نیست مدنی در این مورد چه در سر دارد.

از این دو چالش اصلی که بگذریم، رابطه سایپا و زیرمجموعه اش پارس خودرو نیز از مواردی است که مدنی باید فکری به حال آن بکند.

در دوران مدیریت پوستین دوز، پارس خودرو به شدت تحت تاثیر سایپا بود و عملا اختیار چندانی از خود نداشت و حتی سازمان فروش آن به نوعی زیر نظر سایپا قرار گرفت، موضوعی که پارس خودرویی‌ها چندان آن را بر نتابیدند. حالا یک پارس خودرویی به سایپا آمده و باید منتظر ماند و دید چه رفتاری را با مجموعه خود خواهد داشت. آیا مدنی نیز پارس خودرو را برای سایپا می‌خواهد؟