تحلیل رییس مجلس از سیاست‌های خودروسازی

مژگان میرزایی

هرچند برنامه روز گذشته گروه بهمن به منظور رونمایی از خودرو مزدا ۳ جدید و موتور ارتقا یافته وانت مزدا برگزار شد، اما ... حضور لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی موجب شد تا این برنامه به طرح و بررسی بخشی از مشکلات این صنعت، تاثیر استراتژی توسعه صنعتی بر صنعت خودروسازی و چگونگی واگذاری بخشی از سهام خودروسازان بخش دولتی به بخش خصوصی تبدیل شود، به‌طوری که در این مراسم لاریجانی خواستار تسریع در روند واگذاری سهام شرکت‌های خودروسازی شد و از وزارت صنایع و معادن خواست که هرچه سریع‌تر در این خصوص اقدام اساسی صورت دهند.

انتقاد لاریجانی تنها به تاخیر در واگذاری سهام شرکت‌های خودروساز و رسیدن بخشی از این سهام به بخش‌های نیمه‌دولتی منتهی نشد، بلکه وی با انتقاد از مسیر انتخاب شده در این صنعت طی سال‌های گذشته خواستار انتخاب مسیر صحیح برای ارتقای صنعت خودروسازی در کشور شد.

اظهارات رییس مجلس شورای اسلامی نشان‌دهنده آن است که نادرست بودن مسیر انتخابی در صنعت خودرو مورد تایید مسوولان نیز قرار دارد و تغییر این مسیر با اجرای استراتژی توسعه صنعتی که هم‌اکنون اجرای آن با تاخیر مواجه است، امکان‌پذیر خواهد بود.

صنعت نیازمند فضای رقابتی

علی لاریجانی، رییس مجلس در مراسم رونمایی از مزدا ۳ جدید و موتور ارتقا یافته وانت این شرکت با اعلام اینکه در صنعت خودرو زمانی را از دست داده‌ایم، اظهار داشت: شاید در حوزه خودرو از ابتدا مسیر نادرستی آغاز شد، اما در زمان فعلی باید مسیر درست را انتخاب کنیم تا در کل صنعت یک جهش بیشتری نسبت به گذشته داشته باشیم.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود تاکید کرد باید جهش علمی را از سند خودروسازی کشور به لحاظ وجود نیروهای قوی دانشگاهی شاهد باشیم تا بتوانیم به رشد در این صنعت دست یابیم.

رییس مجلس با اشاره به تحقیق و تفحص صورت گرفته در مجلس هفتم از صنعت خودروسازی گفت: نتیجه این تحقیق و تفحص این بود که علت اصلی بسیاری از مشکلات در حوزه کیفیت خودرو انحصار در تولید، عدم رقابت درست و استفاده از رانت دولتی است.

لاریجانی تاکید کرد که اگر می‌خواهیم معضلات بخش خودرو حل شود باید فضای رقابتی در صنعت خودرو حاکم شود.

رییس مجلس در حالی نبود فضای رقابتی در کشور را عمده دلیل عدم رشد در صنعت خودروسازی عنوان کرد که طی سال‌های گذشته بیشترین حمایت از این صنعت صورت گرفت که این امر موجب شد تا خودروسازان زیر چتر حمایتی دولت پنهان شده و نتوانند همانند سایر خودروسازان در منطقه رشد کنند. در این خصوص می‌توان به ابزار حمایتی تعرفه اشاره کرد؛ به طوری که با وجود وعده‌های داده شده مبنی بر کاهش تعرفه تاکنون وعده‌های داده شده در این زمینه محقق نشده؛ به‌طوری که در سال جاری نیز تعرفه کاهش یافته در راستای حمایت از خودروسازان داخلی مجدد افزایش یافت.

لاریجانی در این خصوص اظهار داشت: در سال جاری تصمیم خاصی مبنی بر کاهش تعرفه اتخاذ شد که بنده نیز با تصمیم اخذ شده موافق نبودم که تعرفه به رقم سابق بازگشت، اما وضع نباید به این شکل بماند، بلکه تعرفه باید در مدت پنج سال کاهش یابد تا شرایط برای رقابتی شدن فراهم شود.

اظهارات لاریجانی مبنی بر کاهش پلکانی تعرفه در حالی است که پیش از این نیز جدول کاهش تعریف و بر اساس جدول مذکور کاهش پلکانی تعرفه در دستور کار قرار گرفت؛ اما جدول مذکور به منظور حمایت از خودروسازان داخلی هرگز به مرحله اجرا گذاشته نشد، حال با توجه به اظهارات لاریجانی تدوین جدول دیگر باید در دستور کار قرار گیرد که اجرایی کردن آن نیز نامشخص است.

رییس مجلس در ادامه با اشاره به اینکه هم‌اکنون یک فضای رقابتی خفیف را در حوزه صنعت خودرو شاهد هستیم، گفت: برای ارتقای کیفیت خودرو باید یک رقابت شدید را در این حوزه حاکم کنیم که لازمه این کار ورود بخش خصوصی است.

به گفته لاریجانی، ایجاد صنعتی برون گرا در داخل کشور و حضور در بازارهای جهانی نیازمند ایجاد فضای رقابت شدید در کشور بین بخش خصوصی و دولتی یا شبه‌دولتی است.

رییس مجلس تاکید کرد که نگاه مجلس داشتن استراتژی درست از صنعت داخلی و دادن اجازه فعالیت و کمک به بخش خصوصی است؛ چراکه شرکت‌های بزرگ شبه‌دولتی مجالی برای شرکت‌های خصوصی ایجاد نمی‌کنند.

صادرات باید طبیعی باشد

لاریجانی در ادامه در خصوص حجم صادرات صورت گرفته در بخش صنعت نیز اظهار داشت: در پنج سال گذشته مزیت‌های نسبی بسیار در برخی از بخش‌های صنعتی داشتیم، اما به دلیل پایین بودن حجم صادرات در صنعت خودرو، این صنعت در این بخش‌ها لحاظ نشده است.

لاریجانی با بیان اینکه صادرات باید به صورت طبیعی صورت گیرد نه از طریق مشوق‌ و ایجاد مزیت‌ها یادآوری کرد: در صنعت خودرو سال‌ها است که صادرات با کمک‌های جانبی صورت می‌گیرد؛ اما باید این پروسه به صورت طبیعی و بدون وجود مشوق‌ها و ایجاد مزیت‌ها انجام شود، هرچند در مجموع کاری که تاکنون انجام شده برای بازاریابی در حوزه صنعت خودرو خوب است.

نیمه‌دولتی‌ها از جنس خصوصی نیستند

رییس مجلس در ادامه با اشاره به طرح واگذاری خودروسازان دولتی به بخش‌های خصوصی عنوان داشت: مجلس در این حوزه قوانین بسیار خوبی وضع کرده؛ چراکه اگر بخواهیم عدالت تحقق یابد باید فضای رقابتی را ایجاد کنیم.

لاریجانی اضافه کرد: کسانی که فکر می‌کنند با وضع ایستا و سوسیالیستی می‌توان عدالت ایجاد کرد معنای عدالت را نمی دانند. عدالتی که رقابت در آن جایی نداشته باشد عدالت نیست.

رییس مجلس شورای اسلامی به وزارت صنایع و معادن توصیه کرد که هر چه بیشتر و سریع‌تر سهام خود در شرکت‌های خودروسازی و تابعه را واگذار کند به نفع کشور خواهد بود.

وی، با بیان این مطلب گفت: دوستان ما فکر نکنند که به صرف حضور در یک وزارتخانه باید همه امور در زیر نظر آنها انجام و اداره شود؛ بلکه باید بدانند که دوره مدیریت‌های ما کوتاه است و در این فرصت برای ایجاد فضای رقابتی تلاش کنند.

وی به گزارش‌ها درباره واگذاری‌های صورت گرفته در حوزه اصل ۴۴ اشاره کرد و اظهار داشت: بر اساس این گزارش‌ها مجموع واگذاری‌های صورت گرفته ۶۷ میلیارد تومان بوده که ۳۴ میلیارد تومان آن به سهام عدالت اختصاص یافته است. این یعنی اختصاص ۵۲ درصد از واگذاری‌ها به سهام عدالت در حالی که قرار بوده که ۴۰ درصد به این حوزه اختصاص یابد و بنا نبوده درباره آن این گونه عمل شود.

رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۳۷ درصد خصوصی سازی‌ها در اختیار دولت است، تصریح کرد: البته مابقی آن را هم شبه دولتی‌هایی مثل شستا و بانک‌ملی خریداری کرده‌‌اند که جنس آنها خصوصی نیست، لذا به وزارت صنایع توصیه می‌کنم که سعی کند در راستای خصوصی‌سازی عمل کند.

تشریح مسیر تعالی صنعت خودرو در ترکیه،مالزی و ایران

منوچهر منطقی، ‌رییس هیات‌مدیره گروه خودروسازی بهمن نیز در این مراسم با اشاره به قدیمی بودن پلت فرم خودروهای تولیدی در کشور اظهار داشت: حدود ۷۵ درصد از خودروهای تولید داخل بیش از ۲۰ سال قبل طراحی شده‌اند و با این وضع نمی‌توان به اهداف پیش‌بینی شده در صنعت خودرو رسید.

وی در ادامه افزود: در بخش CKD ارزش افزوده زیادی نصیب کشور نمی‌شود، اما در صورت طراحی داخلی، ارزش افزوده صنعت افزایش خواهد یافت.

وی با اشاره به اینکه ۴۵ سال از عمر صنعت خودروسازی می‌گذرد، اما تنها در ۱۵ سال گذشته اقدامات اساسی در این صنعت صورت گرفته اظهار داشت: ما تا سال ۱۳۷۰ در صنعت خودرو صرفا مونتاژ کار بودیم، از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ صنعت قطعه‌سازی در کشور شکل گرفت و از ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ نیز خودروساز شده و برند داخلی را طراحی کردیم و برای سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ نیز برای جهانی شدن برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

وی در ادامه عنوان کرد: مساله‌ای که در مسیر تعالی در کشور وجود دارد این است که برنامه‌ها همیشه رو به جلو نیست، بلکه بازگشت به عقب نیز در برنامه‌ها وجود دارد.

وی با اشاره به رشد صنعت خودروسازی دو کشور ترکیه و مالزی که در مسیر تعالی حرکت کردند، افزود: مالزی حدود ۱۵ سال پیش صنعت خودرو خود را با CKD کاری آغاز کرد و پس از آن تولید را با ۵۰ درصد ساخت داخل ادامه داد و در گام بعدی به سمت طراحی موتور رفته و یک مرکز طراحی موتور را در اروپا خرید و برند خود را در زمینه موتور خودرو عرضه کرد و در حال حاضر به مرحله‌ای رسیده که از سال ۲۰۰۴ تاکنون هر سال یک محصول جدید را وارد بازار می‌کند.

منطقی ادامه داد: ترکیه نیز از سال ۱۹۶۰ به مدت۱۰ سال به صورت CKD کار می‌کرد و پس از آن از ۱۹۷۰ تا۱۹۸۰ برای قطعه‌سازی برنامه‌ریزی کرده و از ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ توانمندی قطعه‌سازان را با به‌کارگیری تکنولوژی مدرن ارتقا داد. تا سال ۱۹۹۵ نیز صادرات محور شده و از سال ۱۹۹۵ موانع تعرفه‌ای را به دلیل طی کردن مسیر کمال صنعت خودروی خود حذف کرد.

به گفته وی، صنعت خودرو ترکیه از ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ روی تکنولوژی پیچیده کار کرده و طبق برنامه‌ریزی‌ها تا سال ۲۰۱۲ نیز می‌خواهد به سطح ۱۰ خودرو ساز اول برسد.

منطقی در ادامه با اشاره به طی کردن مسیر تعالی در ترکیه در ۴۰ سال عنوان کرد: این کشور پس از ۴۰ سال توانست مسیر تعالی خود را به پایان برساند و از سال ۹۰ و با توجه به صادرات محور شدن محصولات این شرکت اقدام به حذف تعرفه واردات خودرو کرد.

وی تصریح کرد: خودروسازان ابتدا باید به دنبال ایمنی بالا و راحتی و کیفیت و در نهایت خدمات پس از فروش سریع و با قیمت مناسب باشند.

مزدا ۳ جدید آمد

موحدی، سرپرست معاونت اقتصادی و برنامه‌ریزی گروه بهمن در خصوص مشخصات مزدا ۳ جدید اظهار داشت: این خودرو در دو مدل سدان و ‌هاچ‌بک و در پنج تیپ به بازار عرضه خواهد شد.

وی در ادامه افزود: مزدا ۳ جدید در تمام مدل و تیپ‌ها از موتور ۲۰۰۰ سی‌سی، ۴ سیلندر با ۱۶ سوپاپ بهره می‌برد که از لحاظ آلایندگی توان پاس کردن استاندارد یورو ۴ برخوردار است.

به گفته موحدی، برای تولید این خودرو برنامه ساخت چهار ساله را تدوین و مقرر شده تا سال ۹۲ ساخت داخل مزدا ۳ جدید از ۳۳ درصد کنونی به ۶۰ درصد برسد.

وی در ادامه اظهار داشت: این خودرو به طور همزمان در ژاپن، آمریکا و ایران تولید و به بازار عرضه خواهد شد.

علاوه بر مزدا ۳ جدید در روز گذشته گروه بهمن از موتور ارتقا یافته سری FE وانت مزدا ۲۰۰۰ سی‌سی را نیز رونمایی کرد که به گفته، موحدی موتور جدید توان پاس کردن استاندارد آلایندگی یورو ۴ برخوردار است.

در پایان این مراسم که با حضور برخی از مسوولان صنعت خودروسازی کشور برگزار شد خریداران مزدا ۳ جدید خودروهای خریداری شده خود را تحویل گرفتند.