تحقق سند توسعه خودرو دور از دسترس نیست

عکس: آکو سالمی

مژگان میرزایی- پنج ماه از تصویب استراتژی توسعه صنعتی خودرو که بسیاری از کارشناسان اجرای آن را خیز بلند در صنعت خودروسازی می‌دانند می‌گذرد، اما ... هنوز خبری از اجرایی شدن آن نیست این امر در حالی است که اجرای آن از ابتدای سال جاری پیش‌بینی شده بود، اما طولانی شدن تدوین برنامه‌های استراتژی موجب شد تا اجرای آن با تاخیر مواجه شود.

در استراتژی توسعه صنعتی خودرو، چشم‌انداز این صنعت در سال ۱۴۰۴ تعریف شده که مساله رقابت‌پذیر شدن صنعت خودرو از اهم اهداف آن است‌. همچنین دستیابی به جایگاه نخست صنعت خودرو در منطقه، رتبه ۵ آسیا و ۱۱ جهان از طریق رقابت‌پذیری مبتنی بر توسعه فن‌آوری‌ از دیگر اهداف استراتژی توسعه صنعتی خودرو است که در استراتژی پیش‌بینی شده، از سوی دیگر در سند مذکور تولید سالانه ۳ میلیون دستگاه خودرو سواری و ۱۲۰ هزار خودرو تجاری در حالی از سوی اعضای شورای سیاست‌گذاری خودرو پیش‌بینی شده است که صادرات خودرو نیز به همان نسبت در سند مصوب مورد تایید قرار گرفته است. براساس استراتژی صادرات سالانه یک میلیون خودرو سواری که معادل ۳۵ درصد تولید خودرو در کشور می‌شود در نظر گرفته شده است. همچنین پیش فرض‌هایی برای اهداف در نظر گرفته شده به تایید رسیده، از جمله‌ اینکه قیمت متوسط یک دستگاه خودرو در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۵ هزار دلار تعریف شده است‌.

اهداف در نظر گرفته شده در استراتژی این امید را به وجود می‌آورد که صنعت خودروسازی کشور پس از گذشت نیم قرن از قدمت آن با یک جهش رو به جلو مواجه شود جهشی که بسیاری از خودروسازان سایر کشورها با قدمتی کمتر از خودروسازان داخلی توانستند به آن دست پیدا کنند.

از سوی دیگر، هرچند با مطالعه استراتژی این امید به وجود می‌آید که صنعت خودروسازی با رشد همراه خواهد شد؛ اما بسیاری از کارشناسان استراتژی تدوین شده را بلندپروازانه دانسته و عنوان کنند که دست‌یابی به آن دور از ذهن خواهد بود.

در خصوص موارد مطرح شده در استراتژی توسعه صنعتی خودرو و دلایل تاخیر در اجرای آن با محمدرضا روشنی‌مقدم، رییس کارگروه خودرو سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به گفت‌و‌گو نشستیم.

در ابتدا بفرمایید اجرای استراتژی توسعه صنعتی خودرو که اواخر سال گذشته از سوی وزیر صنایع و معادن تصویب شد در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

کلیات سند توسعه صنعت خودرو، در بهمن‌ماه سال گذشته در شورای سیاست‌گذاری خودرو با حضور وزیر محترم صنایع و معادن تصویب و مقرر گردید، موضوع مجددا در کمیته تخصصی خودرو و با حضور صاحب‌نظران و مدیران ذی‌ربط از وزارت صنایع، سازمان گسترش و نوسازی، خودروسازان، انجمن‌های خودروسازان، قطعه‌سازان و... مطرح و بازبینی در جزئیات سند با دو هدف انجام شود که بر این اساس مقرر گردید تا برنامه‌های پنج ساله برای حصول اهداف کلان مشخص شده در افق ۱۴۰۴ تهیه شود و از سوی دیگر اهداف میانی و سیاست‌های مربوط به سند، فراتر و جامع‌تر از وزارت صنایع دیده شود یا به عبارت دیگر سیاست‌های مرتبط با سند از نگاه دولت تنظیم شود تا در نهایت برای کل ارکان دولت لازم‌الاجرا باشد.

در حال حاضر، بخش مهمی‌از برنامه‌ها و سیاست‌ها تنظیم شده و امیدواریم ظرف مدت کوتاهی، موضوع در شورای سیاست‌گذاری خودرو جهت بحث و بررسی مطرح شود.

در مجموع در سند توسعه صنعت خودرو چند سند بالا دستی تدوین شده است؟

تنظیم سند توسعه صنعت خودرو، نیازمند یک سری مطالعات، بررسی و گزارشاتی است که این گزارشات در پنج عنوان تنظیم شده‌اند و به عنوان اسناد بالا دستی سند توسعه صنعت خودرو نامیده می‌شوند.

در این خصوص چه کمیته‌هایی تشکیل شد؟

در این مورد پنج کمیته تشکیل و گزارش‌های آنها تقریبا نهایی شده است که کمیته‌های مذکور به ترتیب عبارتند از: کمیته بررسی و پیش‌بینی تقاضا، در این کمیته بر اساس مدل مورد توافق پیش‌بینی تقاضای خودرو در داخل کشور (در بخش‌های مختلف شامل خودروهای تجاری و سواری)، همچنین پیش‌بینی تولید، واردات و صادرات انجام گرفته است، کمیته بعدی، کمیته بررسی محیط کسب و کار است این کمیته ماموریت دارد که به بررسی محیط کسب و کار کشور در حال حاضر، پیش‌بینی یا به عبارتی صحیح‌تر تعیین مشخصات محیط کسب و کار در سال ۱۴۰۴ به گونه ای که متناسب با اهداف چشم انداز نظام در افق ۱۴۰۴ بوده و حصول به اهداف سند توسعه صنعت خودرو را امکان‌پذیر کند، بپردازد.

علاوه بر دو کمیته مذکور کمیته‌ای نیز برای بررسی روند تغییرات تکنولوژی‌های مرتبط با صنعت خودرو تشکیل شد، از آنجا که صنعت خودرو مانند هر صنعت دیگر، دینامیک بوده و طی سال‌های آینده دستخوش تغییرات مهم ناشی از تغییر در روند تکنولوژی‌های جدید و نوظهور خواهد بود، لذا در این کمیته بر اساس پیش‌بینی استفاده از تکنولوژی‌های جدید، اثرات آنها در صنعت خودرو جهان و داخل کشور مد نظر قرار گرفته است.

کمیته چهارم به بررسی مدل‌های توسعه صنعت خودرو در سایر کشورها می‌پردازد بسیار مهم است که بدانیم توسعه، صنعت خودرو کشورهایی که صنعت خودروی آنها در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است، چگونه انجام گرفته است. برای این منظور مدل‌های توسعه صنعت خودرو در کشورهایی مانند کره، هند،چین، برزیل، ترکیه، مالزی، تایلند و اندونزی مورد مطالعه قرار گرفته که در برخی موارد، می‌توان از مدل‌ها یا سیاست‌های توسعه صنعت خودرو آن کشورها، الگو گرفت در نهایت امر کمیته‌ای نیز به منظور بررسی قوانین و مقررات مهم مرتبط با صنعت خودرو شامل تعرفه واردات خودرو، استانداردهای اجباری، ایمنی و آلایندگی، سبد سوخت و میزان مصرف سوخت و ...تشکیل شد در این مورد قوانین بررسی گردیده و با توجه به مجموع مصوبات کلی هیات دولت پیش‌بینی تغییر در قوانین و مقررات انجام شده است.

در خصوص تقسیم‌بندی زمانی برای اجرای استراتژی چه اقداماتی‌ صورت گرفته است؟

علاوه بر کمیته‌های بالا دستی برای اینکه اهداف سند را در سطح اهدافی پنج ساله برنامه‌ریزی کنیم اقدام به تشکیل دو کمیته کردیم؛ کمیته اول به منظور بررسی حوزه‌های توسعه محصول، فروش، خدمات پس از فروش و صادرات در دو سطح قطعه‌سازی و خودروسازی تشکیل شد. این کمیته موظف شد تا اهداف در نظر گرفته شده برای افق ۱۴۰۴ را براساس برنامه‌های پنج سال به گونه‌ای تعیین کند تا در نهایت به اهداف کلان تعیین شده دست پیدا کنیم که برای تحقق این امر باید ظرفیت‌های موجود در کشور مورد ارزیابی قرار گیرد مطالعات مد نظر از سوی این کمیته هنوز به پایان نرسیده است، کمیته دوم به منظور اصلاح ساختار صنعت خودروسازی تشکیل شد؛ چراکه در سند توسعه صنعت خودرو داشتن حداقل یک خودروساز در سطح جهانی به پنج مگا قطعه ساز پیش‌بینی شده که به منظور تحقق این امر باید ساختار صنعت خودروسازی اصلاح شود که برنامه‌های این کمیته نیز در مراحل پایانی قرار دارد.

با توجه به آماده نبودن برخی از کمیته‌ها، اجرای برنامه‌های سند توسعه صنعت خودرو چه زمان در دستور کار خودروسازان قرار خواهد گرفت؟

قرار بود حرکت در مسیر سند توسعه صنعت خودرو از ابتدای خرداد ماه در دستور کار خودروسازان قرار گیرد؛ اما به دلیل اینکه کار برخی از کمیته‌ها هنوز به اتمام نرسیده برنامه با یک تاخیر زمانی اندک جمع‌بندی و در شورای سیاست‌گذاری مطرح خواهد شد و در صورت تایید وزیر صنایع و معادن سند به منظور بررسی و تصویب به هیات تحریریه دولت ارائه و پس از آن به منظور اجرا به شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط ابلاغ خواهد شد.

با این شرایط سال اول اجرای سند توسعه صنعت خودرو از دست خواهد رفت؟

تاخیر صورت گرفته به معنی از دست دادن زمان نیست؛ چراکه هم‌اکنون خودروسازان و خود را برای اجرای برنامه‌های در نظر گرفته شده در سند آماده می‌کنند و به منظور پیش برد سند توسعه صنعت خودرو، اهداف خود را براساس سند تدوین می‌کنند که این امر موجب می‌شود تا اجرای استراتژی با تاخیر مواجه نشود.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که اهداف در نظر گرفته شده در سند بسیار بلندپروازانه است و رسیدن به این اهداف امکان پذیر نخواهد بود نظر شما در این خصوص چیست؟

ماهیت تعیین افق یا چشم‌انداز متبادر با دور از دسترس بودن، بلندپروازانه بودن است. بدیهی است تحقق هر هدف بلند مدت که مقصد مشخص کردن جایگاه جدیدی را دارد، با امکانات و توانمندی‌های موجود، بسیار سخت است و نیازمند عزم جدی و استفاده از روش‌های جدید دارد. بدیهی است، چنانچه هدف سهل‌الوصول باشد به آن چشم‌انداز و افق گفته نمی‌شود، لذا بر این اساس اعتقاد دارم که چشم‌انداز تصویر شده برای آینده صنعت خودروی کشور، هدف سخت و دشواری است و به هیچ وجه تحقق آن ناممکن نیست.

اگر به پتانسیل‌های موجود در کشور بنگریم و از فرصت‌های پیشاوری به‌طور بهینه استفاده کنیم، قطعا می‌توانیم به اهداف و جایگاه‌های ترسیم شده، دستیابی داشته باشیم. علاوه براین باید به این نکته نیز باید اشاره کرد که سایر کشورها نیز برای خود اهداف کوتاه یا بلند مدت را در نظر گرفته اند که در این خصوص می‌توان به برنامه صادرات ۴۰ میلیارد دلاری ترکیه در صنعت خودرو در ۲۰۱۲ اشاره کرد که این گونه اهداف موجب می‌شوند تا با چند رقیب جدی مانند مالزی ،تایلند و ... برای دستیابی به رتبه پنجم در آسیا مواجه شویم

مبحث صادرات را می‌توان یکی از مباحث مهم در سند توسعه صنعت خودرو دانست برای تحقق رقم صادراتی در نظر گرفته شده چه اقداماتی صورت خواهد گرفت؟

یکی از مباحث مهم در سند بحث صادرات است. شاید این بحث کمی‌دشوار به‌نظر برسد، اما باید این نکته را مد نظر قرار داد که صادرات لازمه رشد صنعت است و برای تحقق این امر باید توسعه محصول در دستور کار قرار گیرد داشتن سبد محصولی خوب به همراه شبکه ارتباطی قوی از لوازم دست یافتن به اهداف صادراتی است که در این خصوص زیرساخت‌های خوبی در سند دیده شده که در این میان می‌توان به برنامه توسعه محصول، تقویت برندهای داخلی، ارائه خودروهای ارزان قیمت و توسعه شبکه خدمات فروش و بعد از فروش اشاره کرد.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی یکی دیگر از مواردی است که در سند توسعه صنعت خودرو به آن اشاره شده است به نظر شما با توجه با شرایط سیاسی حاکم بر کشور آیا اجرای این بخش از سند امکان‌پذیر خواهد بود؟

با توجه به فضای اقتصاد جهان، در مجموع در حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی تا حدودی توفیق داشته‌ایم؛ ولی برای افزایش سرمایه‌گذار خارجی باید تجارب قبلی را ارزیابی کرده و با سرعت بیشتری حرکت کنیم تا بتوانیم به اهداف پیش‌بینی شده در سند دست پیدا کنیم.