سبد محصولات صادراتی تغییر کرد

مژگان میرزایی

بازار کشور همسایه یعنی عراق، روند صادرات خودرو از ایران را تغییر داده است، به طوری که با افزایش صادرات خودرو به این کشور که رکورددار آن نیز محصول روآ بوده، از سویی قیمت خودروهای صادراتی نزول یافته و از سوی دیگر سبد محصولات صادراتی نیز تغییر یافته است.

به دنبال آمارهای گمرگ هم‌اکنون روآ در صدر خودروهای صادراتی ایران خودرو قرار گرفته، این در حالی است که این شرکت در مقطعی به طور روزانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ خودرو روآ صادر کرده است.

اما بر اساس آمار اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران با گذشت هشت ماه از سال جاری قیمت خودروهای صادراتی همچنان روند نزولی داشته، به طوری که در حال حاضر خودروهای صادراتی با قیمت ۶ هزار و ۲۸۸ دلار به کشورهای مقصد صادر می‌شوند که این رقم در مقایسه با سال گذشته نشان‌دهنده کاهش ۹۸/۲۲ درصدی قیمت خودروهای مذکور است.

کاهش قیمت خودروهای صادراتی در کشورمان از نیمه دوم سال گذشته و همزمان با شدت گرفتن بحران جهانی و رکود در بازار خودرو دنیا آغاز شد. اما در سال جاری و با بازگشت رونق دوباره به بازار خودرو، کاهش قیمت خودروهای صادراتی همچنان ادامه دارد، به طوری که در مدت زمان مذکور با وجود اینکه خودروسازان داخلی تا حدودی توانستند افت خودروهای صادراتی را از لحاظ تعداد نسبت به ابتدای سال جاری جبران کنند، اما از لحاظ ارزش همچنان با کاهش مواجه هستند، به طوری که بر اساس آمار گمرک، در هشت ماه سال جاری خودروسازان موفق به صادرات ۲۴ هزار و ۱۳۱ دستگاه انواع خودرو صادراتی به ارزش ۱۵۱ میلیون و هشت هزار دلار شدند که آمار مذکور حاکی از کاهش ۹۲/۰ درصدی از لحاظ تعداد و کاهش ۶۹/۲۳ درصدی از لحاظ ارزش است که با توجه به افت قیمت خودروهای صادراتی می‌توان گفت که روند کاهشی قیمت خودروهای صادراتی تا انتهای سال جاری دور از ذهن نخواهد بود.

به گفته کارشناسان افت قیمت خودروهای صادراتی در سال جاری به دلیل تغییر سبد محصولات خودروسازها صورت گرفته؛ چراکه بحران جهانی موجب شد تا تقاضا در دنیا به سمت خودروهای کم‌مصرف تغییر کند که این امر موجب شد تا خودروسازان به منظور حفظ بازارهای صادراتی خود صادرات خودروهای ارزان را در دستور کار خود قرار دهند به طوریکه در سال جاری شرکت پژو نیز که صادرات پژو ۲۰۶ SD را از ابتدا بر عهده داشت، پیشنهاد کاهش قیمت این خودرو را به ایران‌خودرو مطرح کرد، اما پیشنهاد پژو از سوی شرکت ایران‌خودرو پذیرفته نشد که این امر نیز توقف چند ماه صادرات این خودرو و به دنبال آن کاهش قیمت خودروهای صادراتی را در پی داشت، علاوه بر این در حال حاضر صادرات سمند و پژو ۲۰۶ SD با کاهش مواجه شده و خودروهای روآ، پراید و تندر به عنوان خودرو ارزان جایگزین این خودروها در بازار صادراتی شدند.

هرچند بر اساس آمار گمرک، صادرات خودرو در هشت ماه سال جاری نسبت به ماه‌های گذشته تا حدودی افزایش داشته، اما آنها هنوز نتوانسته‌اند برنامه صادراتی سال گذشته را محقق کنند و از برنامه صادراتی سال جاری نیز عقب هستند. به گفته کارشناسان با آغاز صادرات پژو ۲۰۶ SD و شتاب گرفتن صادرات تندر-۹۰ خودروسازان توانستند نسبت به ماه‌های ابتدایی سال جاری تا حدودی رشد را تجربه کنند، اما هنوز از برنامه‌های صادراتی عقب هستند.

بیشتر خودروها به عراق رفت

از سوی دیگر و بر اساس آمار مذکور، طی این مدت اکثر خودروهای داخلی به کشورهای عراق، ترکیه و مصر صادر شده، به طوری که در مجموع ۱۸‌هزار و ۹۲۶ دستگاه انواع خودرو به عراق،۲ هزار و ۴۱۵ دستگاه به ترکیه و ۱۰۲۵ دستگاه نیز به مصر صادر شده است.

علاوه بر افت ارزش خودروهای صادراتی در هشت ماه سال جاری ارزش قطعات ckd نیز با کاهش چشمگیری مواجه بوده، به طوری که در هشت ماه سال جاری خودروسازان در مجموع یک هزار و ۶۴۲ تن قطعات CKD به ارزش هشت میلیون و شش هزار دلار صادر کردند که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن با کاهش ۶۶/۷۳‌درصدی و از لحاظ ارزش نیز با کاهش ۲۲/۸۱‌ درصدی مواجه بوده است.

کاهش صادرات قطعات CKD در حالی است که خودروسازان در حال حاضر در شش کشور مصر، ونزوئلا، سنگال، بلاروس، آذربایجان و سوریه سایت تولیدی راه‌اندازی کرده‌اند و قطعات صادراتی نیز به منظور تولید خودروهای داخلی به این سایت‌ها ارسال می‌شود که کاهش صادرات قطعات CKD نشان‌دهنده کاهش تولید در این کشورها است.

به گفته کارشناسان تاثیر بحران جهانی و کاهش تولید خودرو در کشورهای اروپایی موجب شد تا قطعه‌سازان بزرگ دنیا که هم‌اکنون در بازارهای اروپایی با مشکل مواجه شده‌اند، تغییر بازارهای صادراتی را در دستور کار خود قرار دهند به طوری که هم‌اکنون حضور آنها در بازارهای آسیایی بیش از پیش افزایش یافته است، این امر در حالی است که قیمت مناسب قطعه‌سازان اروپایی نسبت به قطعه‌سازان کشورمان موجب شده تا قطعه‌سازان اروپایی بخش قابل توجهی از بازار این کشورها را از آن خود کنند.

کاهش صادرات قطعات CKD در هشت ماه سال جاری موجب شد تا قطعات ارسالی تنها به سه کشور دارای سایت ارسال شود، به طوری که براساس آمار اعلام شده در هشت ماهه سال جاری قطعات منفصله تنها به کشورهای سوریه، ونزوئلا و مصر صادر شده که بر اساس آمار مذکور در مجموع هزار و ۲۵۴ تن قطعه به سوریه،۲۷۹ تن به ونزوئلا و ۹۸ تن نیز به مصر صادر شد که این امر بیانگر آن است که در هشت ماه سال جاری هیچ قطعه‌ای برای دیگر سایت ها ارسال نشده است که بر اساس این آمار می‌توان گفت تولید در سایر کشورها در مدت زمان مذکور متوقف یا با کاهش چشمگیری همراه بوده است.

علاوه بر صادرات، واردات خودرو نیز در هشت ماه سال جاری همچنان با کاهش همراه بوده است، به طوری که علاوه بر کاهش ۵۵/۴۴ درصدی خودروهای وارداتی از لحاظ تعداد طی این مدت واردات خودرو نیز از لحاظ ارزش با کاهش ۴۴/۴۱ درصدی مواجه بوده که این امر بیانگر کاهش درآمد دولت از محل خودروهای وارداتی است. این امر در حالی است که دولت در بودجه امسال هزار میلیارد از محل خودروهای وارداتی پیش‌بینی کرده بود.

از سوی دیگر در این مدت واردات قطعات منفصله به کشور نیز با کاهش مواجه بوده، به طوری که طی این مدت در مجموع ۱۱۶‌هزار و ۴۹۸ تن قطعه منفصله به ارزش‌ هزار و ۲۱۰‌میلیون دلار وارد کشور شد که این آمار نشان‌دهنده کاهش ۶۰/۱۰‌درصدی واردات از لحاظ وزن و کاهش ۶۹/۱۶‌درصدی از لحاظ ارزش است.

هرچند اعضای دو انجمن قطعه‌سازان و خودروسازان کاهش واردات قطعات CKD در سال جاری را به افزایش داخلی‌سازی در کشور نسبت می‌دهند، اما آمار هشت ماهه گویای کاهش تولید خودروهای مونتاژی است. بنابراین کاهش واردات به دلیل افزایش داخلی‌سازی نبوده، بلکه به دلیل کاهش تولید خودروهای مونتاژی که اصولا توسط خودروسازان بخش خصوصی صورت می‌گیرد، بوده است.

همچنین بر اساس آمار گمرک عمده قطعات وارداتی CKD طی هشت ماه سال جاری از سه کشور فرانسه، ژاپن و سوئد وارد کشور شده است که می‌توان به مجموع ۳۲‌هزار و ۲۰ تن قطعه از فرانسه، ۲۴‌هزار و ۸۷۹ تن از ژاپن و هفت ‌هزار و ۴۳۵ تن از سوئد اشاره کرد.

اکثر خودروها از کره رسید

از سوی دیگر، در مدت زمان مذکور اکثر خودروهای وارداتی تولیدی متعلق به کشورهای کره، ژاپن و آلمان است، به طوری که از مجموع خودروهای وارداتی ۱۴‌هزار و ۱۰۹دستگاه خودرو توسط کره، چهار‌هزار و ۷۸۰ دستگاه توسط ژاپن و‌ هزار و ۱۷۰ دستگاه نیز توسط آلمان تولید و وارد کشور شده است. آمار ارسالی از سوی گمرک نشان‌دهنده آن است که کشور کره که با محصولات هیوندایی و کیا در کشور شناخته می‌شود در هشت ماه سال جاری همواره رتبه اول کشور تولید‌کننده خودروهای وارداتی را به خود اختصاص داده است.

از سوی دیگر کره علاوه بر رتبه یک تولید، طی این مدت رتبه یک کشور وارد‌کننده را نیز از آن خود کرده است، به طوری که از مجموع خودروهای وارد شده، ۱۰ هزار و ۴۴۹ دستگاه از سوی این کشور وارد شده است. علاوه بر کره طی این مدت امارات دومین مبدا واردات خودرو به کشور بوده، به طوری که براساس آمار گمرک از مجموع خودروهای وارداتی پنج هزار و ۱۲۴ دستگاه خودرو نیز از سوی این کشور وارد شده است. پس از کره و امارات در سال جاری عمان رتبه سوم واردات را از آن خود کرده، به طوری که در هشت ماه سال جاری در مجموع دو ‌هزار و ۲۷۵دستگاه انواع خودرو توسط این کشور وارد شده است.