«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
بازار خودرو پس از تغییر سیاست برای بنزین
دنیای اقتصاد - اگر چه برای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها که در آن پیش‌بینی حذف سهمیه‌بندی بنزین شده است همچون گذشته این لایحه، آینده پرفراز و نشیبی پیش‌بینی می‌شود، اما به نظر می‌رسد که برنامه ستاد مدیریت سوخت برای حذف سهمیه بنزین خودروهای پرمصرف چندان دور از دسترس نباشد که قاعدتا تاثیرات ویژه خود را در بازار خودرو بر جای خواهد گذاشت. افت تقاضا و قیمت خودروهای پرمصرف، محتمل است
سرنوشت بازارخودرو در غیاب بنزین یارانه‌ای
حمید رضا بهداد
سناریوی جدید رییس ستاد مدیریت
حمل و نقل و مصرف سوخت درباره آینده بنزین که به گفته وی منجر به قطع سهمیه بنزین خودروهای پرمصرف می‌شود، هر چند تاریخ دقیقی بر اجرای آن نیست، اما به گفته کارشناسان جو روانی‌این سناریو از هم اکنون تاثیر خود را بر بازار خودروهای پر مصرف خواهد گذاشت.
این سناریو البته در دراز مدت بر روند تولید خودروسازان نیز تاثیرگذار خواهد بود، تاثیری که نمودار تولید را قطعا با فراز و نشیب‌هایی روبه‌رو می‌کند.
نسخه‌ای که محمد رویانیان رییس ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت برای خودروهای پرمصرف (آنهایی که در هر ۱۰۰کیلومتر سیکل ترکیبی بیش از هشت لیتر بنزین می‌سوزانند) پیچیده، بیش از آنکه متوجه محصولات شرکت سایپا باشد، قطعا خودروهای‌ایران خودرو را تحت الشعاع قرار خواهد داد. چراکه بنابر جدول ارائه شده از سوی سازمان بهینه سازی مصرف سوخت، محصولاتی مانند پژو ۴۰۵، سمند سورن، پارس و وانت پیکان در هر ۱۰۰کیلومتر سیکل ترکیبی، بالای هشت لیتر بنزین می‌بلعند و در بین محصولات سایپا فقط زانتیا مشمول طرح جدید رویانیان به حساب می‌آید.
کارشناسان معتقدند با وجود آنکه مشخص نیست طرح حذف سهمیه بنزین پر مصرف‌ها چه تاریخی به اجرا در می‌آید و باک این نوع خودروها در کدام نیمه شب، از بنزین یارانه‌ای محروم می‌شود، اما گرد آثار اعلام‌این سناریو خیلی زودتر از اجرای آن بر پیکره بازار خودرو خواهد نشست و از همین حالا می‌توان سرنوشت خودروهای پر مصرف را حدس زد.
احتمالا افت قیمت، محتمل‌ترین سرنوشتی است که کارشناسان و دست اندرکاران صنعت خودرو کشور از آن برای آینده پرمصرف‌ها و محرومان از بنزین یارانه‌ای پیش‌بینی می‌کنند.
جای تردید نیست که بنزین و نرخ آن فاکتوری بسیار مهم در خرید خودرو نه تنها در‌ایران، بلکه در دنیا به حساب می‌آید و افت و خیز این سوخت حیاتی، منجر به تغییرات اساسی در نمودارقیمتی بازار خودرو نیز می‌شود.
به هر حال وقتی خودرویی از بنزین یارانه‌ای لیتری ۱۰۰تومان محروم و میزبان بنزین آزاد لیتری ۴۰۰تومان می‌شود، حداقل به صورت مقطعی افت تقاضای آن طبیعی به نظر رسیده و با کاهش تقاضا، قیمت آن نیز افت می‌کند.
این در حالی است که پایدار ماندن‌این اوضاع بستگی مستقیمی به رفتار خودروسازان در تولید دارد.
در واقع اگر همزمان با پدیدار شدن نشانه‌های رکود در بازار خودروهای پرمصرف، تیراژ تولید آنها پایین بیاید، بازار پس از گذراندن دوره رکود ناشی از جو روانی حذف سهمیه سوخت پرمصرف‌ها، به تدریج با میزان تولید هماهنگ می‌شود به نحوی که نه تنها نوار افت تقاضا و قیمت پاره خواهد شد بلکه احتمال بازگشت محرومان از بنزین یارانه‌ای به شرایط فعلی آنها در بازار، دور از ذهن نیست.
البته عکس بخشی از‌این ماجرا احتمالا برای خودروهای کم مصرف نیز رخ خواهد داد، چراکه هرچه دسترسی مشتریان به بنزین یارانه‌ای محدود و محدودتر شود، میل آنها به سمت محصولات کم مصرف خواهد چرخید و افزایش تقاضا برای‌این خودروها، صعود قیمتی شان را در بازار رقم می‌زند، حال اینکه کم مصرف‌ها نیز پس از مدتی به شرایط عادی خود بازگردند، بسته به‌این است که خودروسازان به خصوص‌ایران خودرو چه برنامه‌ای را برای توسعه محصولات کم مصرف خود در نظر بگیرند.
هر چند که رییس ستاد مدیریت
حمل و نقل و مصرف سوخت، حذف سهمیه بنزین پرمصرف‌ها را اقدامی‌تشویقی-تنبیهی خوانده و ابراز امیدواری کرده است که خودروسازها به سمت تولید محصولات کم مصرف بروند، اما به نظر می‌رسد، با توجه به وضعیت تولید فعلی و تکنولوژی خودروسازان داخلی، تحقق آن مدت‌ها به طول بیانجامد و کم مصرف‌ها دوران پررونق و البته گرانی را در پیش داشته باشند.
دورانی که احتمالا شامل حال خودروهای گازسوز نیز خواهد شد و با حذف سهمیه بنزین، تقاضا برای‌این نوع محصولات نیز افزایش می‌یابد. هر چند بستر لازم و زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه خودروهای گازسوز و افزایش تیراژ آنها وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد با این وجود باز هم هستند مشتریانی که قرار گرفتن در صف‌های طویل جایگاه‌های سوخت گاز (CNG) را به بنزین آزاد با قیمت حداقل لیتری ۴۰۰تومان ترجیح داده و خودرو گازسوز سوار شوند.
خودروهایی که همین حالا با مدل بنزین سوز خود، تفاوت قیمتی حداقل یک میلیون تومانی دارند و اگر تقاضا برای آنها بالا رود، قطعا قیمت شان نیز سر به صعود خواهد گذاشت، چراکه تیراژ فعلی آنها در مقایسه با دو سه سال گذشته، به شکلی چشمگیر افت کرده و تولید موتور پایه گاز سوز نیز در شرایط امیدوارکننده، اقتصادی و قابل ذکری نیست.
قابل ذکر است که ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت به عنوان نماینده دولت در اخذ تصمیمات سوختی کشور، اصرار زیادی به در نظر گرفتن سهمیه‌ای ۳۰درصدی برای گاز در سبد سوخت آینده دارد و از آن سو نظر کارشناسان و سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در تقابل با این موضع ستاد است، به نحوی که آنها معتقدند سهم گاز به دلیل توسعه نیافتن زیرساخت‌هایی نظیر تولید انبوه موتور پایه گازسوز و همچنین جایگاه‌های CNG، باید زیر ۲۰درصد باشد.
هر چند رویانیان این توسعه نیافتگی را متوجه وزارت نفت می‌داند و کاهش تولید خودسرانه دوگانه سوزها توسط خودروسازان را نامشروع خوانده است، اما به نظر می‌رسد ستاد مدیریت مصرف سوخت نیز به عنوان هماهنگ کننده بخش‌های مختلف کشور در زمینه بسترسازی برای استفاده بهینه از همه سوخت‌ها در سبد سوخت، نتوانسته آن طور که باید و شاید، نقش هماهنگ کننده خود را ایفا کند و اختلافی که هم اکنون بین دولت، وزارت نفت و سازمان بهینه‌سازی در زمینه سهم گاز به وجود آمده، به نوعی ناشی از همین کمرنگ بودن نقش ستاداست. این موضوع وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که سناریو ستاد در قطع سهمیه بنزین خودروهای پرمصرف به اجرا درآمده و بخشی از مشتریان به سمت خرید دوگانه سوزها بروند که در‌این صورت اگر وضعیت زیرساخت‌هایی مانند موتور پایه گازسوز و جایگاه‌های سوخت گاز به همین منوال فعلی باشد، تکرار تجربه تلخ زمستان ۸۶ برای مشتریان خودروهای دوگانه سوز دور از ذهن نخواهد بود.
به خاطر حذف یارانه‌ها
اما مجلس نشین‌ها دیروز در حالی به کلیات طرح هدفمند کردن یارانه‌ها رای مثبت دادند که به گفته کارشناسان، عملی کردن حذف یارانه‌های انرژی به عنوان یکی از بندهای حساس این طرح به دلیل عواقب اجتماعی آن، نیازمند‌ایجاد
پیش زمینه‌ها و زیرساخت‌های خاصی است و در این میان، مالکان خودروهای شخصی تاثیری خاص و مهم را از حذف یارانه‌ها خواهند پذیرفت. این در حالی است که خودروهای کم مصرف، موتورهای پایه گازسوز و جایگاه‌های CNG به عنوان مهم‌ترین زیرساخت‌های فنی در‌این زمینه از شرایط مناسبی برخوردار نیست.
رییس ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت در این زمینه به خبرنگار ما می‌گوید: وقتی طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در دست بررسی مجلس شورای اسلامی‌قرار گرفته و با تصویب آن، قیمت سوخت آزاد می‌شود، چه فرقی می‌کند که زیرساخت خودروهای دوگانه سوز فراهم باشد یا نه؟
وی با تاکید بر‌اینکه هدف ستاد از ایجاد محدودیت برای مصرف بنزین، در تنگنا قرار دادن مردم نیست، می‌افزاید: هدف ما آماده سازی جامعه برای اجرای مناسب طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، به شکلی که فشار چندانی به مردم نیاید، است.
سرنوشت آینده بازار
به گفته عباس کاظمی، مدیرعامل سازمان بهینه سازی، جدولی که‌این سازمان در زمینه میزان مصرف سوخت خودروها ارائه کرده، مبنای اجرای سناریوی تشویقی-تنبیهی ستاد مدیریت در حذف سهمیه پرمصرف‌هاست و با‌این حساب خودروها ی پر مشتری و پر تیراژی نظیر پژو۴۰۵، سمند سورن،روآ، پارس و زانتیا در‌آینده‌ای که تاریخ دقیق آن هنوز مشخص نیست، از بنزین یارانه‌ای محروم خواهند شد، محرومیتی که به گفته کارشناسان افت تقاضای آنها را در بازار به دنبال خواهد داشت.
فرید زاوه یکی از کارشناسان در‌این زمینه می‌گوید: افزایش و کاهش تقاضا در بازار خودرو بیش از آنکه ناشی از تاثیر عملی حذف سهمیه بنزین باشد، به جو روانی‌این موضوع بر می‌گردد. وی می‌افزاید:همان‌طور که مشتریان، دوسال پیش پس از اعلام سهمیه‌بندی بنزین، تحت تاثیر جو روانی آن قرار گرفته و با حرکت به سمت خرید خودروهای کم مصرف و دوگانه سوز، نه تنها بازار بلکه تولید خودروسازان را نیز تحت تاثیر قرار داده و به سمت و سویی متفاوت از دوران پیش از سهمیه‌بندی بنزین کشاندند، قطعا‌این بار نیز ماجرایی مشابه در انتظار بازار خودرو کشور است.
به گفته‌این کارشناس، بازه زمانی طبیعی برای تاثیرپذیری بازار خودرو‌ایران از حذف سهمیه بنزین خودروهای پرمصرف، سه تا شش ماه است، اما تاثیر روانی آن بسیار زودتر از‌اینها دامان بازار را خواهد گرفت.
زاوه با تاکید بر کاهش مقطعی تقاضا و همچنین قیمت خودروهای پرمصرف تاکید می‌کند: با حذف سهمیه بنزین پژو ۴۰۵، بخشی از تقاضای این محصول به سمت ریو می‌رود.
این گفته زاوه در شرایطی است که با توجه به تیراژ نه چندان بالای ریو، افزایش قیمت این محصول در صورت بالا رفتن تقاضا محتمل به نظر می‌رسد.
اما مدیر بازاریابی‌ایران خودرو نیز در زمینه تاثیرپذیری بازار خودرو از اجرای سناریوی حذف بنزین خودروهای پرمصرف می‌گوید: بین دو تا سه ماه طول می‌کشد تا این اثرپذیری خود را نشان دهد.
وی می‌گوید: وقتی بنزین سهمیه‌ای پرمصرف‌ها حذف شود، طبعا تقاضا در بازار خودروهای پر مصرف کاهش پیدا خواهد کرد چراکه به هر حال بنزین نقش تعیین کننده‌ای در انگیزه خرید مشتریان دارد.
هاشمی‌با بیان‌اینکه در حالت کلی سه بازه زمانی با حذف سهمیه بنزین پرمصرف‌ها در انتظار بازار خودرو است، تاکید می‌کند: بازه زمانی اول، بازه افت تقاضا برای خودروهای محروم شده از بنزین یارانه‌ای به حساب می‌آید و بازه دوم نیز دوران رجوع نسبی مشتریان است و در بازه زمانی سوم نیز تقاضا به سمت کم‌مصرف‌ها و دوگانه‌سوزها خواهد رفت.
به گفته مدیر بازاریابی ایران خودرو نمودار قیمت‌ها نشان می‌دهد از همین حالا که بحث حذف سهمیه بنزین مطرح شده، تقاضا برای خودروهای دوگانه‌سوز افزایش یافته است که‌این موضوع را باید ناشی از جو روانی سناریو‌های مطروحه دانست.
گرانی کم مصرف‌ها
اما مدیر فروش و بازاریابی سایپا در پاسخ به این سوال که چه‌آینده‌ای در انتظار بازار خودرو کشور در صورت حذف بنزین خودروهای پرمصرف است، می‌گوید: چون این اقدام در جهت محدودیت و گران شدن است، بنابراین افزایش قیمت خودروهای کم مصرف نیز اجتناب‌‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
فرزاد نشان تاکید می‌کند: بنزین فاکتوری بسیار تاثیرگذار در خرید خودرو به حساب می‌آید و اگر سهمیه‌این سوخت طبق سناریوی ستاد مدیریت حذف شود، مشتریان به تدریج از خودروهای پرمصرف فاصله گرفته و به سمت کم مصرف تر‌ها می‌روند. وی در زمینه بازه زمانی تاثیر کاهش یا حذف سهمیه‌بندی بنزین بر بازار خودرو تاکید می‌کند: اثرگذاری این طرح، سریع‌تر از اجرای آن خواهد بود چراکه مشتریان با توجه به آینده بنزین، در مورد خرید و فروش خودرو تصمیم می‌گیرند. وی از پراید به عنوان خودرویی که با توجه به‌این سناریو در‌آینده گران خواهد شد، یاد می‌کند.
ارسال نظر