چالش گازی در سبد سوخت خودروها

حمید رضا بهداد

‌سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در حالی به نمایندگی از وزارت نفت نتایج کارشناسی مربوط به سبد سوخت خودروها را در راستای سند چشم انداز به ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت ارائه کرده که به نظر می‌رسد تعیین سهم گاز (CNG) در این سبد، چالش اصلی این‌سازمان و ستاد مدیریت است.

عباس کاظمی‌، مدیرعامل‌ سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت با بیان اینکه پیشنهاد این‌سازمان در زمینه سبد سوخت خودروها، سال گذشته به ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت ارائه شده، گفت: ستاد مدیریت به نمایندگی از دولت،‌ سازمان بهینه‌سازی را موظف کرد تا تکلیف سبد سوخت خودروها را با توجه به ظرفیت‌های موجود و در نظر گرفتن شرایط، تعیین و نتایج را به این ستاد اعلام کند، که ما نیز با انجام کار کارشناسی و اخذ نظرات همه دست‌اندرکاران و مرتبطان با صنعت خودرو کشور، سهم انواع سوخت‌ها را برای استفاده خودروها، تعیین و آن را در قالب پیشنهاد به ستاد مدیریت ابلاغ کردیم.

به گفته کاظمی‌، در سبد سوخت پیشنهادی ‌سازمان بهینه‌سازی که در صورت تایید مسوولان امر، طی سال ۱۴۰۵ محقق خواهد شد، بنزین با ۶۵درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و LPG با ۲/۵‌درصد کمترین سهم را دارد.

این در شرایطی است که گازوئیل (نفت گاز) از سهمی‌۷/۱۷‌درصدی در این سبد برخوردار است و سهم گاز (CNG) نیز به ۱/۱۲‌درصد می‌رسد. بنابر گفته مدیرعامل ‌سازمان بهینه‌سازی، اگر سبد سوخت مذکور مورد تایید ستاد مدیریت قرار گرفته و تصویب شود، طی سال ۱۴۰۵ سهم انواع سوخت خودروها در کشور، ارقام ذکر شده خواهد بود.

همچنین به گفته کاظمی‌ طی سال ۱۴۰۵، باید ۶۲‌درصد تولید خودروسازان به خودروهای بنزینی، ۲۴‌درصد به گازوئیل‌سوزها، ۵/۸‌درصد به خودروهای گازسوز و ۷/۳‌درصد نیز به LPGسوزها اختصاص یابد. همچنین بیش از یک‌درصد خودروهای تولیدی طی سال ۱۴۰۵ نیز هیبریدی در نظر گرفته شده است.

نگاهی به سهم انواع سوخت‌ها در سبد ارائه شده از سوی‌سازمان بهینه‌سازی نشان از تکیه دوباره دولت به بنزین دارد و اگر ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، سبد سوخت پیشنهادی‌ سازمان مذکور را تایید کند، باز هم بنزین بار اصلی سوخت خودروها را به دوش خواهد کشید.

چالش گازی

اما سهم در نظر گرفته شده در سبد سوخت پیشنهادی‌ سازمان بهینه‌سازی در شرایطی است که ظاهرا ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت نظر دیگری درباره سهم‌های پیشنهادی ‌سازمان بهینه‌سازی به خصوص در بخش گاز (CNG) دارد.

آن طور که از اظهارات مسوولان ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت پیدا است، این ستاد سهمی‌ بیش از آنچه که ‌سازمان بهینه‌سازی برای CNG در نظر گرفته را خواهان و به ۱/۱۲‌درصد راضی نیست. همچنین معاون وزیر نفت نیز روز گذشته در گفت‌و‌گو با خبرگزاری مهر در حالی از تعیین سبد سوخت خودروها تا اول آبان ماه خبر داده که به گفته وی ۲۰ تا ۳۰‌درصد، سهم مناسبی برای CNG در این سبد است.

این رقم ۵/۲ برابر سهم در نظر گرفته شده برای CNG طی پیشنهاد‌ سازمان بهینه‌سازی (نماینده وزارت نفت برای تعیین سبد سوخت خودروها) است.

ظاهرا اختلاف نظر بر سر تعیین سهم CNG در سبد سوخت، سبب شده تا با وجود گذشت یک سال از ارائه سبد سوخت پیشنهادی‌سازمان بهینه‌سازی به ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، سرنوشت نهایی سبد سوخت خودروها در کشور از سوی این ستاد (به عنوان مرجع اصلی در این زمینه) ابلاغ نشود.

دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت در این زمینه به خبرنگار ما گفت: طبق برنامه چهارم توسعه که دولت نیز تاکید زیادی روی آن دارد، باید سهم گاز در سبد سوخت خودروها به ۳۰‌درصد برسد، که این موضوع در دستور کار ستاد مدیریت قرار دارد.

امیر رضا رجبی با اشاره به سهم CNG در سبد سوخت پیشنهادی‌سازمان بهینه‌سازی، تاکید کرد: ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، تصمیم گیرنده نهایی در موضوع تعیین سبد سوخت خودروها به حساب می‌آید و به اعتقاد مسوولان ستاد باید سهمی‌ بیشتر از ۱/۱۲‌درصد برای CNG در نظر گرفته شود.

اظهارات رجبی در شرایطی است که نگاهی به روند تولید خودروهای دوگانه‌سوز و میزان استقبال مشتریان از این نوع خودروها طی یکی دو سال گذشته نشان از ناکامی‌نسبی دوگانه‌سوزها در کشور دارد.

در اوایل کار دولت نهم، طرح گازسوز کردن خودروهای داخلی روندی سریع‌تر و آرمانی‌تر را نسبت به گذشته به خود گرفت و وقتی در اواسط کار دولت، علی‌اکبر محرابیان جانشین علیرضا طهماسبی در وزارت صنایع و معادن شد، وی از عزم جدی وزارت صنایع در گازسوز کردن تمام خودروهای داخلی خبر داد.

آن روزها خودروسازان داخلی به اجبار ۷۰‌درصد تولید خود را به دوگانه‌سوزها اختصاص دادند و مجبور بودند برای تولید خودروهای بنزینی از ستاد تبصره ۱۳ (ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت فعلی) مجوز بگیرند.

هر چند مشتریان در ابتدا استقبال خوبی را از خودروهای گازسوز به عمل آورده و سهمیه‌بندی بنزین نیز به میزان این استقبال افزود، اما بعدها با عیان شدن مشکلات فنی این نوع خودروها از یک سو و کمبود جایگاه‌های سوخت CNG از سویی دیگر، نه تنها از رغبت و میزان استقبال مشتریان کاسته شد، بلکه تولید دوگانه‌سوزها را نیز تحت تاثیر قرار داد، به نحوی که ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت اعلام کرد که طی سال جاری تولید این نوع خودروها بر اساس نیاز بازار انجام خواهد شد.

این در شرایطی است که دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت، نظر دیگری در زمینه دوگانه‌سوزها داشته و اعتقاد دارد استقبال از این نوع خودروها کم نشده است.

به گفته رجبی چون ۵/۱‌میلیون خودرو دوگانه‌سوز در کشور تولید و مشتریان برای توسعه جایگاه‌های سوخت CNG، پی در پی با ستاد مدیریت تماس می‌گیرند، پس نمی‌توان مدعی کاهش استقبال مشتریان از دوگانه‌سوزها شد.

وی در این زمینه افزود: از ابتدای سال تاکنون حدود ۱۳۰ هزار دستگاه خودرو دوگانه‌سوز شماره‌گذاری شده است.

این گفته رجبی در شرایطی است که تولید دوگانه‌سوزها طی پنج ماه نخست امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۷‌درصد افت را به خود می‌بیند و فعالان بازار نیز معتقدند منحنی تقاضا برای این نوع خودروها طی نیمه ابتدایی امسال رشدی چشمگیر ی را تجربه نکرده است.

جایگاه‌های CNG به هزار هم نرسیده

یکی از مشکلات اساسی که استقبال از دوگانه‌سوزها را کاهش داد و انگیزه مشتریان را برای خرید این نوع خودروها پایین آورد، کمبود جایگاه‌های CNG بود که صف‌هایی طولانی را برای سوخت‌گیری پدید می‌آورد و در زمستان نیز به این مشکل بیش از پیش افزوده می‌شد.

هر چند قرار بود تا پایان سال گذشته دو هزار جایگاه CNG در کشور احداث شود، اما هم‌اکنون به گفته دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، تنها ۹۲۰ جایگاه سوخت گاز در کشور فعال است.

رجبی با اشاره به اینکه مشکلاتی از قبیل کمبود زمین، باعث خوب پیش نرفتن روند احداث جایگاه‌های CNG است، گفت:در حال حاضر به ازای هر یک‌هزار و ۵۰۰ خودرو دوگانه‌سوز در کشور، یک جایگاه سوخت گیری وجود دارد.

این گفته رجبی در شرایطی است که باید برای هر ۱۰۰۰ دستگاه خودرو دوگانه‌سوز، یک جایگاه سوخت‌گیری گاز، فعال باشد.