بررسی تاثیر ورود خودرو به بورس کالا در گفت‌وگو با کارشناسان:
بورس خودرو آخرین راه شفاف‌سازی قیمت؟
به این ترتیب از نظر اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس ورود خودرو به بورس کالا بعد از مشکلات خودروسازان در سال جاری، که نهایتا منجر به افت شدید تولید و به دنبال آن افزایش قیمت خودرو شد، می‌تواند به شفاف‌سازی قیمت‌ها و حل مشکلات خودروسازان کمک کند.
گروه خودرو- ورود خودرو به بورس کالا جدیدترین راه‌حلی است که اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس برای حل مشکلات خودروسازان از آن رونمایی کرده‌اند.
به این ترتیب از نظر اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس ورود خودرو به بورس کالا بعد از مشکلات خودروسازان در سال جاری، که نهایتا منجر به افت شدید تولید و به دنبال آن افزایش قیمت خودرو شد، می‌تواند به شفاف‌سازی قیمت‌ها و حل مشکلات خودروسازان کمک کند. این پیشنهاد در حالی مطرح است که اختلاف‌نظرها در این میان قابل تامل به نظر می‌رسد. ایرج ندیمی، رییس کمیته سرمایه‌گذاری و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در حالی از طراحی روش‌هایی برای تشکیل بورس خودرو در بورس کالای ایران سخن گفته بود که نظرات مخالف به دنبال مطرح شدن چنین طرحی به سرعت متوجه اعضای این کمیسیون شد.
ندیمی، اما در حالی از مذاکرات انجام شده با وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان بورس و اوراق بهادار و خودروسازان برای تشکیل بورس خودرو ابراز رضایت می‌کند که به نظر می‌رسد طرف‌های درگیر در این زمینه آن‌طور که ندیمی می‌گوید با تشکیل بورس خودرو موافق نیستند، ضمن اینکه نظر سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و عدم تمایل دولت به خروج قیمت‌گذاری از دست این سازمان را در این زمینه نمی‌توان نادیده گرفت.
اما از آنجا که بورس کالا محلی است برای هدایت یک کالا به سمت بازار آن هم در مواقعی که فروشنده و خریدار هر دو سرگردان هستند و بازار منسجمی برای آن کالا وجود ندارد، این سوال مطرح می‌شود که با وجود یک بازار منسجم برای خودرو و صدها نمایندگی فروش خودرو در سراسر کشور، بورس کالا چه کمکی می‌تواند به این بازار که سال‌هاست شکل گرفته بکند؟ یک کارشناس اقتصادی در این زمینه به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: کافی است سری به نیازمندی‌های روزنامه‌ها بزنید تا ببینید چه بازار منسجمی برای خودرو وجود دارد. او در ادامه صحبت‌هایش تاکید می‌کند مشکل صنعت خودرو در حال حاضر شناسایی بازار نیست که با ورود به بورس کالا بتوان این مشکل را حل کرد، بلکه این کمبود عرضه است که حالا ماه‌هاست عرصه را بر خودروساز و مصرف‌کننده تنگ کرده است و این مشکلات را به وجود آورده است. کارشناسان مشکلات اقتصادی خودروسازان و افزایش قیمت خودرو را ناشی از کمبود تولید و ناکافی بودن عرضه به بازاری می‌دانند که تقاضا در آن زیاد است و بورسی شدن خودرو را در حل این مشکلات موثر نمی‌دانند. محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان در این رابطه به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: صنعت خودرو نه نیاز به بورس دارد نه قیمت‌گذاری، خود بازار می‌تواند همه چیز را تعیین کند. او در ادامه می‌گوید: چرا ما باید تجربه‌ای مانند تعیین قیمت بر اساس حاشیه بازار را رها کنیم و مدام به دنبال آزمون و خطای راهکارهای جدید باشیم؟ نجفی‌منش این طرح را از همین حالا شکست خورده تلقی می‌کند و می‌گوید: من نمی‌دانم چرا همه اصرار به دخالت در امور خودروسازان و قطعه‌سازان دارند در صورتی اگر به جای تمام این دخالت‌ها به خودروسازان اجازه داده شود که بر اساس حاشیه بازار قیمت‌ها را تعیین کنند تمام مشکلات حل خواهد شد. احمد نعمت‌بخش، عضو انجمن خودروسازان، اما ضمن اینکه، اولویت خودروسازان را آزادسازی قیمت‌ها می‌داند، موافقت ضمنی خود را با بورس خودرو اعلام می‌کند و می‌گوید: ما می‌خواهیم خودروسازان از این بوروکراسی قیمت‌گذاری خلاص شوند، حال اگر با آزادسازی موافقت نشود ما با تشکیل بورس خودرو موافق هستیم. نعمت‌بخش، اما در حالی موافقت خود را با بورس خودرو اعلام می‌کند که هنوز از ساز و کار بورس خودرو اطلاع دقیقی ندارد.
حال با توجه به این موضوع که بازار خودرو یکی از منسجم‌ترین بازارهای کشور است آیا بورس کالا می‌تواند جای مناسبی برای حل مشکلات خودروسازان باشد؟
پاسخ کارشناسان به این سوال با تردیدهای فراوانی همراه است، حتی بسیاری از کارشناسان بورس کالا با توجه به شناخت اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس از ساز و کار بورس کالا، از این تصمیم آنها متعجب می‌شوند.
یک کارشناس بورس کالا در این رابطه به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: ابتدا باید دید مکانیزم اجرایی این طرح چگونه خواهد بود، زیرا کالاهایی که در بورس کالا ارائه می‌شوند عمدتا مواد اولیه و در احجام بزرگ هستند. او در ادامه می‌گوید: پس با توجه به حجم معاملات مشخص است که فرد نمی‌تواند در معاملات بورس کالا ورود پیدا کند. اما این کارشناس دو بحث را در رابطه با ورود خودرو به بورس کالا مطرح می‌کند، اولین بحث به تعداد انبوه خودرو باز می‌گردد و محدودیت‌های معامله در بورس. این کارشناس در خوش‌بینانه‌ترین حالت روزهای کاری بورس کالا را ۲۰۰ روز می‌داند که در مقایسه با تعداد خودروهای تولید شده در یک سال، زمان بسیار کمی برای معامله باقی می‌ماند. برای مثال در حالی که خودروسازان در سال جاری و با وجود افت ۵۰ درصدی تولید، نزدیک به ۷۰۰ هزار خودرو تولید کرده‌اند، برای معامله این تعداد خودرو، باید روزانه ۳ تا ۴ هزار دستگاه خودرو معامله شود که این میزان معامله تنها در بسته‌های هزار تایی ممکن خواهد بود. حال با توجه به گفته‌های این کارشناس بورس کالا، چنانچه تولیدات خودروسازان دوباره مانند سال قبل شود، معامله بسیار سخت به نظر می‌رسد. دومین بحثی که این کارشناس در رابطه با خودرو و بورس کالا مطرح می‌کند این است که کالاهای وارد شده به بورس کالا باید همگن باشند تا خریدار بداند کالایی که قصد خرید آن را دارد دقیقا از لحاظ فنی دارای چه مشخصاتی است، این در حالی است که با توجه به تنوع خودروهای تولید شده در کشور و تنوع آپشن‌های آنها عملا نمی‌توان خودرو را کالایی همگن فرض کرد. مگر اینکه مثلا خودروها را در دسته‌های چند هزارتایی و با مشخصات کاملا یکسان به تولید رساند که این اتفاق در نهایت به ضرر مصرف‌کنندگان خواهد بود.
این کارشناس با توجه به مشکلات موجود این کار را عملا نشدنی پیش‌بینی می‌کند و آن را در حد یک شعار می‌داند و می‌گوید: به نظر می‌رسد اطلاعات اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس از نظر فنی کافی نبوده که تصمیم به ورود کالا به بورس کالا گرفته‌اند. هر چند این کارشناس، بورس را به صورت کلی بازاری می‌داند که به دلیل گستردگی و راحتی ورود و خروج افراد به آن، می‌تواند قیمت‌گذاری یک کالا را به صورت شفاف و به بهینه‌ترین قیمت در هر زمان انجام دهد، اما به دلایل گفته شده خودرو نمی‌تواند به بورس کالا وارد شود زیرا در نهایت یکی از طرف‌های معامله ضربه خواهند خورد.
گم شدن مشکل اصلی
اما آیا ورود خودروسازان به بورس می‌تواند مشکلات آنها را حل کند؟ کارشناسان اقتصادی در این رابطه عقیده دارند در حال حاضر خودروسازان برای فروش مشکلی ندارند و بزرگ‌ترین مشکل کمبود عرضه خودرو به بازار است. حالا هم تا زمانی که موضوع تولید حل نشود و خودروسازان از لحاظ حجمی نتوانند پاسخگوی بازار باشند، بورس یا هر چیز دیگری نمی‌تواند مشکلی را حل کند و این یک تئوری ساده اقتصادی است: زمانی که تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند. از آنجا که هدف از وارد کردن خودرو به بورس پایین آوردن قیمت‌ها است، در شرایط فعلی که تولید مشکل دارد و عرضه کم است بعید است قیمت‌ها پایین بیایند.
دیگر هدف از وارد شدن خودرو به بورس کالا دسترسی آسان مشتری به خودرو است که باز هم این اتفاق رخ نخواهد داد، زیرا تولید خودرو همچنان مشکل دارد. اما از آنجا که مشتری‌های عادی بازار خودرو با توجه به حجم معاملات در بورس کالا نمی‌توانند خودروها را در بسته‌هایی مثلا هزارتایی معامله بکنند، امیدی به قطع شدن دست دلال‌ها از این بازار نیز وجود ندارد.
اگر مجلس نباشد...؟
اما ایرج ندیمی، به عنوان یکی از نویسندگان سناریوی خودرو و بورس کالا با شنیدن نظرات و نقدهایی که مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده‌اند به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: نمی‌دانم این افراد به کدام دلیل فنی یا اقتصادی اصرار دارند که خودرو در بورس ارائه نشود.
او در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: قانون بورس در مجلس هفتم با این هدف نوشته شد که به عنوان یک چتر جامع اقتصادی عمل کند. ندیمی وارد شدن خودرو به بورس را مساوی با شفاف‌سازی قیمت، تامین نقدینگی خودروسازان و عدم وابستگی خودروسازان به بانک‌ها و همچنین قطع‌شدن دست دلال‌ها از بازار خودرو می‌داند. او اعتقاد دارد که حجم عظیمی از سرمایه در صنعت خودرو گردش دارد که هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با ابراز نگرانی از وضعیت صنعت خودرو می‌گوید: اگر مجلس خود را کنار بکشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ قبل از اینکه انفجاری در صنعت خودرو رخ بدهد باید فکری به حال این صنعت کرد که یکی از این فکرها شفاف‌سازی از طریق بورس است، اما با توجه به نظرات کارشناسان و روشن نبودن ساز و کارها در صورت ورود خودرو به بورس کالا برای خودروسازان، ممکن است این ماجرا خود به مشکلی تبدیل شود که مشکلات اصلی خودروسازان را به سایه بکشاند؟
ارسال نظر