چرا منطقی رفت؟

عکس: حمیدجانی‌پور

اولین اظهارنظر وزیر صنایع درباره برکناری منطقی

قلعه‌بانی: مشکلات مالی منطقی را از ایران‌خودرو دور کرد گروه خودرو- چرا منوچهر منطقی برکنار شد؟ این سوالی است که هنوز پاسخ واضح و شفاهی از سوی مسوولان سازمان گسترش و نوسازی و حتی وزارت صنایع و معادن به آن داده نشده است.

اگرچه علی‌اکبر محرابیان پاسخ به این سوال را موکول به حضور خود در مجلس کرده و گفته است که دلیل برکناری منطقی را تنها در جمع نمایندگان معترضی که بی‌تابانه در انتظار وی هستند، عنوان خواهد کرد اما واضح است که سناریوی برکناری منطقی پس از گذشت ۷ سال از عمر مدیریت وی در بزرگ‌ترین بنگاه اقتصادی ایران، پشت‌‌پرده‌‌های آشکار و پنهانی دارد که به‌زودی عیان نخواهد شد.

با این وجود، تحلیل‌های چند روزه رسانه‌ها از سویی و اظهارنظرهای مختلفی که آگاهان به امور صنعت خودرو عنوان می‌کنند تاکنون توانسته برخی از زوایای پنهان این سناریو را نمایان کند. تحلیل‌هایی همچون عدم تبعیت از برخی سیاست‌های نانوشته، دیدارهای نوروزی وی، مخالفت با برخی از جابه‌جایی‌ها در سطح مدیران این شرکت، مخالفت با یکدست شدن صنعت خودروسازی و... را بسیاری از آگاهان به امور صنعت خودرو، از پشت‌پرده‌های تغییر منطقی می‌خوانند.

هرچند برخی دیگر معتقدند که مدیرعامل سابق این بنگاه اقتصادی با تدوین استراتژی ۷ ساله ایران‌خودرو و دفاع از آن طی مصاحبه‌ای مطبوعاتی، به نوعی از سیاست‌های جاری وزارتخانه سرپیچی کرد، اما اظهارنظر و انتقاد منطقی از سیاست‌های تحمیلی‌به ایران‌خودرو در آخرین مصاحبه مطبوعاتی سال ۸۷ که با فاصله کمی از مراسم رونمایی از استراتژی ۷ ساله بود، نشان داد که دلخوری‌ها تشدید یافته است. به طوری که وزیر صنایع و معادن طی اظهارنظری در مورد استراتژی ایران‌خودرو عنوان کرد که تنها یک استراتژی وجود دارد که وزارتخانه هم در حال تدوین آن است، از سویی دیگر احمد قلعه‌بانی نیز در واکنشی با اشاره به اینکه هنوز استراتژی از ایران‌خودرو ندیده، ادامه مدیریت ۶ ساله در ایران‌خودرو را تلویحا مورد تشکیک قرار داد و اظهار داشت که یک مدیر صنعتی پس از ۶ سال دیگر خلاقیتی در کار ندارد.

در هر حال آنچه طی شش سال گذشته از مدیریت منطقی دیده شد و حتی مورد انتقاد نیز قرار می‌گرفت پیروی محض از سیاست‌های وزارت صنایع و سازمان گسترش بود. این در حالی است که وی در برخی از موارد خصوصا در جابه‌جایی مدیران، مقاومت زیادی از خود نشان می‌داد. به‌طوری که معتقد بود هر مدیری باید با استراتژی و تاکتیک ایران‌خودرو هماهنگ باشد وگرنه حضور تعریف نشده آن می‌تواند منجر به اختلال در کار شرکت شود.

از سویی دیگر آخرین نشست خبری وی در روزهای پایانی اسفندماه که صراحتا به انتقاد از سیاست‌های تحمیلی به ایران خودرو بود، پیش‌بینی برکناری وی را آسان کرده بود. انتقاد به بحران اقتصادی در کشور، عملکرد بانک‌ها، عدم حمایت‌های دولتی، مقایسه دولت با دیگر دول کشورها در حمایت از صنایع داخلی و... از سوی منوچهر منطقی دور از انتظار بود اما این انتقادها پله‌ای شد برای اینکه منوچهر منطقی در اولین سال طلایی ایران خودرو از مدیریت این شرکت برکنار شود. به اعتقاد بسیاری از آگاهان، منطقی ۲ سال زود برکنار شد چرا که وی باید می‌ماند تا شاهد رونمایی دومین برند ملی ایران خودرو باشد و خودروی هیبریدی این شرکت و صنایع ریلی را به سر و سامان می‌رساند.

هرچند برخی دیگر دید و بازدیدهای منطقی در ایام عید را با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری، بی‌مورد و نابه‌جا می‌خوانند اما به‌طور حتم دید و بازدید‌های نوروزی نمی‌تواند دلیلی بر برکناری مدیر با سابقه‌ای همچون منطقی باشد. به قول سعید لیلاز کارشناس امور اقتصادی، منطقی مدیریت زمان بحران بود. مدیرعامل سابق ایران‌خودرو که به گفته خودش هر ۴۵ روز یکبار بحران جدی را در صنعت خودروسازی پشت سر گذاشته و با تحریم‌ها هم به خوبی کنار آمده اینک از صنایع خودروسازی قرار است به صنعت هواپیماسازی برود حال باید در پاسخ به لیلاز گفت که مگر بحران در صنعت خودروسازی به پایان رسیده و به صنعت هواپیماسازی سرایت کرده که ضرورت جابه‌جایی منطقی احساس می‌شده است؟

قلعه‌بانی: عملکرد نامناسب منطقی در طرح‌های توسعه‌ای

این روزها اگر منتقدان برکناری منطقی از سمت مدیرعاملی ایران خودرو بخواهند ردپایی از مدیران بالادستی را در این رخداد ناگهانی بیابند شاید اولین و اصلی‌ترین چهره‌ای که در ذهن آنها مجسم ‌شود، مدیرعامل سازمان گسترش باشد. احمد قلعه‌بانی نه به خاطر این که قانونی و رسمی و به دلیل جایگاه حقوقی خود توانایی برکناری مدیر عامل ایران خودرو را دارد بلکه بیشتر به لحاظ اظهارات خود در باره عمر مفید مدیریت در صنعت خودرو کشور، مستعد نقد منتقدان برکناری منطقی به حساب می‌آید.

چرا که وی اواخر سال گذشته، طی گفت‌وگویی با دنیای اقتصاد این گونه عنوان کرد که یک مدیرعامل در صنعت خودرو ایران نباید بیش از ۶ سال مدیریت کند چون دیگر خلاقیتی برای بروز دادن ندارد. هر چند منطقی در کنفرانس خبری اواخر سال گذشته خود در قبال این اظهارنظر قلعه‌بانی موضعی خونسرد در پیش گرفت و عمر مدیریت را موضوعی جدای از عدد و ارقام مشخص دانست اما به هر حال بی‌ربط یا مرتبط، هفته گذشته منطقی پس از ۶ سال و اندی مدیریت در ایران خودرو، از کار برکنار شد.

این در حالی است قلعه‌بانی اعتقادی به این موضوع نداشته و گفته‌های خود را تنها، دیدگاه شخصی خود می‌داند به نحوی که وقتی از وی در حاشیه مراسم افتتاح طرح کودبیولوژیک ساوه که شنبه گذشته برگزار شد درباره دلایل برکناری منطقی پرسیدیم، اظهار داشت: اگر گفتم عمر مدیریت در صنعت خودرو نباید بیش از ۶ سال باشد، تنها دیدگاه و نظرم را بیان کردم و تلاشی برای عینی شدن این دیدگاه درباره مدیرعامل ایران خودرو انجام ندادم.

مدیرعامل سازمان گسترش با بیان اینکه عملکرد منطقی در ایران خودرو نسبی ‌بود، گفت: ایشان به استثنای برخی زمینه‌ها در کل عملکرد مناسبی داشت. قلعه‌بانی در عین حال، بحران نقدینگی ایران خودرو را دلیلی تاثیرگذار در برکناری منطقی عنوان کرد و افزود: عملکرد منطقی در طرح‌های توسعه‌ای چندان مناسب نبود چرا که بازدهی مناسبی نداشت و مشکلات اقتصادی زیادی برای ایران‌خودرو فراهم آورد، به هر حال با برکناری ایشان باید زمینه‌هایی برای خروج این شرکت از تنگنای مالی ایجاد می‌‌شد.

قلعه‌بانی همچنین در مورد حضور نجم‌الدین در پست مدیرعاملی ایران‌خودرو نیز گفت: وی با روحیه‌ای که دارد از پس مشکلات اقتصادی شرکت برخواهد آمد.

اظهارات مدیرعامل سازمان گسترش در حالی است که منطقی نیز بارها نسبت به تنگنای مالی

ایران‌خودرو و اینکه بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه به نحوی شایسته و مرسوم در سطح دنیا، حمایت نمی‌شود هشدار داده و انتقاد کرده بود. وی حتی در آخرین کنفرانس خبری خود طی اواخر سال گذشته انتقادات خود را از سیاست‌های اقتصادی و تحمیلی دولت و همچنین نحوه برخورد بانک‌ها با صنعت به اوج رساند و آن را تلخ‌ترین خاطره خود طی سال ۸۷ عنوان کرد.

در واقع منطقی نیز مانند همه منتقدان امروز خود، مشکلات مالی و اقتصادی ایران‌خودرو را قبول داشت و هم نسبت به آن معترض بود اما وقتی مشکل از جایی مشخص نمود پیدا می‌کند منطقی نیز جز اعتراض کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد.

نارضایتی منطقی

موضوع عجیبی نیست که منطقی از برکناری ناگهانی خود دلخور باشد، اما وقتی این نارضایتی از مکالمه تلفنی وی با مدیرعامل سازمان گسترش نیز نمایان می‌شود نشان از ناراحتی عمیق منطقی دارد. وقتی از قلعه‌بانی در مورد دلیل عدم‌حضور مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو در مراسم معارفه نجم‌الدین پرسیدیم، وی پاسخ داد: هرچند آقای منطقی گفت که کار دارد و نمی‌تواند بیاید، اما به نظر من این توجیه مناسبی نبود.

قلعه‌بانی تاکید کرد: قطعا وی از برکناری خود ناراضی بوده و به همین دلیل آن روز در مراسم معارفه نجم‌الدین حضور نیافت.

دلیل برکناری منطقی یک کلمه نیست

اما مراسم شنبه گذشته در شهر صنعتی ساوه، چهره سرشناس دیگری نیز که بشود از زبان وی دلیل برکناری منطقی را شنید به خود ‌دید، خیلی انتظار کشیدیم تا وزیر صنایع و معادن را در گوشه و کنار مراسم مذکور یافته و پرسش خود را بپرسیم که دست آخر یافتیم و پرسیدیم. اما علی اکبر محرابیان تنها این گونه عنوان کرد: «سه‌شنبه جزئیات برکناری منطقی از مدیرعاملی ایران‌خودرو را بیان خواهم کرد.» وی گفت: دلایل برکناری منطقی در قالب یک کلمه نمی‌گنجد و نیاز به صحبت‌های بیشتری دارد.

نمایندگان معترض

اما از واکنش کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به برکناری منطقی نیز بشنوید. کمیسیونی که ظاهرا به هیچ وجه این برکناری را برنتافته و در این زمینه نارضایتی خود را به وزیر صنایع نیز ابلاغ کرده است. هر چند به گفته یوسف‌نژاد سخنگوی کمیسیون صنایع، محرابیان چند روز پیش تنها به قصد عید دیدنی قدم به ساختمان بهارستان گذاشته است، اما در جریان عیددیدنی حرف و حدیث‌هایی نیز در زمینه برکناری مدیران عامل ذوب‌آهن و ایران‌خودرو پیش آمده به نحوی که اعضای کمیسیون از این دو برکناری ناراحت و محرابیان نیز آن را طبیعی خوانده است. یوسف‌نژاد در این زمینه به خبرنگار ما گفت: این اولین جلسه ما با وزیر صنایع طی سال‌جاری بود و وی نیز تنها به قصد عید دیدنی به کمیسیون آمد اما ادامه جلسه به سمت انتقاد از عزل و نصب‌های اخیر در صنایع فولاد و خودرو رفت. وی با اشاره به اینکه کمیسیون درباره تاثیر برکناری‌های اخیر در صنعت کشور از محرابیان پرسیده و وی پاسخ‌هایی کلی داده است، گفت: برای ما حساس است که دلیل اصلی این عزل و نصب‌ها را بدانیم و محرابیان نیز قرار است فردا در جلسه کمیسیون جزئیات آن را بیان کند. یوسف‌نژاد افزود: آن طور که وزیر صنایع عنوان کرد خروج منطقی از ایران خودرو حاصل توافقی دوطرفه میان وی و منطقی است.

عیددیدنی اجباری

هر چند اعضای کمیسیون صنایع، حضور محرابیان در جمع خود را تنها عیددیدنی دانسته و احضار نمی‌دانند، اما آنطور که از میزان انتقاد و حساسیت آنها نسبت به برکناری ناگهانی مدیران عامل ایران‌خودرو و ذوب‌آهن برمی‌آید، ظاهرا عیددیدنی اجباری برای وزیر صنایع در نظر گرفته شده است.

فولادگر، عضو کمیسیون صنایع در این زمینه به خبرنگار ما گفت: در جلسه‌ای که با محرابیان داشتیم، نسبت به عزل و نصب‌های اخیر انتقاد کردیم، چرا که به اعتقاد ما روش و زمان آن مناسب نبود. وی تاکید کرد: وزارت صنایع باید در این زمینه با ما هماهنگ و مشورت می‌کرد، در حالی که به‌طور ناگهانی و یکباره تصمیم به برکناری مدیران عامل ذوب‌آهن و ایران‌خودروگرفت.

فولادگر با بیان اینکه از محرابیان خواسته‌ایم تا جزئیات این دو برکناری را به اطلاع کمیسیون برساند، گفت: وی قول داده طی جلسه‌ای دلایل برکناری‌های اخیر را اعلام کند.

قحطی هواپیماساز

هر چند خیلی‌ها مشکلات مالی ایران‌خودرو را دلیل به ظاهر اصلی برکناری منطقی عنوان می‌کنند، اما توجیه جالبی نیز در این زمینه بیان می‌شود و آن نبود مدیر هواپیماساز در کشور است. به گفته فولادگر، وزیر صنایع در پاسخ به این پرسش که چرا منطقی از پست مدیرعاملی ایران‌خودرو برکنار شده، این گونه عنوان کرده است که ایران با کشور برزیل قراردادی را مبنی بر تولید هواپیما منعقد و چون منطقی در این زمینه تخصص دارد، به وی نیاز بوده و باید از ایران‌خودرو می‌رفته است.

فولادگر تاکید کرد: البته کمیسیون به هیچ وجه این توجیه را نپذیرفته و حتی به این موضوع که مشکلات مالی باعث برکناری منطقی شده نیز اعتقاد ندارد، چرا که اگر چنین بود باید مدیری با تخصص اقتصادی و مالی را جایگزین وی می‌کردند نه نجم‌الدین را که در کارهای فنی و مسائل تولید، خبره به نظر می‌رسد.