مدیرعامل شرکت تحقیقات موتور ایران‌خودرو (ایپکو) در واکنش به تفاهمنامه پروتون و سایپا:
پروتون از ایران‌خودرو استفاده کرد
بخش اول
عکس: آکو سالمی
وارد اتاق مدیرعامل ایپکو که شدیم اتفاق جالبی نظر ما را جلب کرد. دعوتنامه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) روی میز محمد زالی؛
حمیدرضا بهداد
بخش اول
عکس: آکو سالمی
وارد اتاق مدیرعامل ایپکو که شدیم اتفاق جالبی نظر ما را جلب کرد. دعوتنامه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) روی میز محمد زالی؛ سازمانی که همین یک هفته پیش رسما اعلام کرد زالی حدود چهار ماه است که از عضویت در هیات مدیره ایدرو استعفا داده و دیگر عضو این سازمان نیست. در واقع اظهارات وی در نمایشگاه بین‌المللی خودرو مشهد در رابطه با تفاهمنامه اخیر سایپا و پروتون مالزی، ایدرو را بر آن داشت تا هر چه زودتر نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد و گفته‌های زالی را بی‌ربط با مسوولیت پیشین وی در سازمان گسترش عنوان کند. این در حالی بود که تا اوایل هفته گذشته کمتر کسی نسبت به استعفای وی از هیات مدیره ایدرو خبر داشت، از سوی دیگر زالی در جریان نمایشگاه بین‌المللی خودرو مشهد در قالب مدیرعامل ایپکو به انتقاد از تفاهمنامه اخیر سایپا و پروتون پرداخت. وی طی نشست خبری که با محوریت برند ملی در حاشیه نمایشگاه برپا شد اظهار داشت که پروتون مالزی در جریان تفاهمنامهاش با سایپا، بازار کشور را تصاحب کرده و در واقع سر ایران کلاه گذاشته است چون سایپا محصولی برای عرضه کردن به بازار مالزی ندارد و این طرف مالزیایی است که محصولاتش را به ایران سرازیر خواهد کرد. گفته‌های زالی در شرایطی، رسانه‌ای شد که سایپایی‌ها به تازگی از اولین حاشیه تفاهم‌نامه‌شان یعنی همان اعتراض زاگرس خودرو شریک قدیمی پروتون به این تفاهمنامه، خلاصی یافته بودند و این بار با حاشیه‌ای جدیدتر و شاید بدتر از اولی روبه‌رو شدند. چرا که حال پای بازار ایران و منتفی شدن پروژه خودرو اسلامی که ایران خودرو قصد داشت با همکاری مالزی و ترکیه آن را طراحی و تولید کند در میان بود. هر چند مسوولان سایپا چند بار تلویحا تفاهم‌نامه‌شان با پروتون را بی‌ربط با پروژه خودرو اسلامی عنوان کردند. اما مدیرعامل ایران خودرو تاکنون هیچ واکنشی نسبت به این موضوع نشان نداده است. شنیده‌ها از این مساله حکایت دارد که وی اظهارنظر در این زمینه را به خود مدیرعامل ایپکو واگذار کرده است. شنیده‌هایی که در طول گفت‌وگو با زالی می‌شد به آن حکم قطعیت داد. بخش اول گفت‌وگوی دنیای اقتصاد با مدیرعامل شرکت تحقیقات موتور ایران خودرو (ایپکو) با محوریت تفاهمنامه سایپا و پروتون و همچنین سرانجام پروژه خودرو اسلامی را در ذیل می‌خوانید.
شما چندی پیش در جریان نمایشگاه بین‌المللی خودرو مشهد از تفاهمنامه اخیر سایپا و پروتون مالزی انتقاد کرده و آن را به ضرر بازار ایران دانستید.
گفته‌های شما، به نوعی موجبات رویارویی نسبتا آشکار میان ایران‌خودرو و سایپا را فراهم آورد. اگر به عقب برگردیم آیا باز هم همان حرف‌ها را بیان می‌کنید؟
بله! حرف‌های آن شب بنده در نمایشگاه مشهد کاملا سر جایش است، اعتقاد دارم موضوعاتی را که مطرح کردم باید با منطق خاصی پیگیری شده و اگر پای منافع ملی در میان است، از اجرای تفاهمنامه سایپا و پروتون جلوگیری به عمل آید.
«هر کس هر چه گفت که نباید نوشت» این جمله را مدیرعامل سایپا به خبرنگاران در قبال اظهارات اخیر شما بیان کرد! نظرتان در مورد آن چیست؟
آقای بذرپاش مدیرعامل سایپا، باید قدر خود را بداند. بنده به عکس وی، هر کس هر چه را که گفت می‌خوانم و اگر درست بود حق را به وی می‌دهم.
اما شما ظاهرا در جریان تفاهمنامه سایپا و پروتون کوچک‌ترین حقی را برای این دو شرکت قائل نبوده و این تفاهمنامه را به نوعی کلاه گذاشتن شرکت مالزیایی بر سر ایران می‌دانید؟
بله بنده اعتقاد دارم پروتون طی تفاهمنامه اخیرش با سایپا، سرما (ایران) کلاه گذاشت و بازارمان را در دست گرفت.
چطور نسبت به این موضوع این قدر مطمئن هستید؟
اگر شما هم سری به سایت شرکت پروتون بزنید مانند من اطمینان حاصل می‌کنید.
مگر در سایت این شرکت چه آمده است؟
بیانیه پروتون در قبال تفاهمنامه اخیرش با سایپا.
این بیانیه چه می‌گوید؟
پروتون در این بیانیه چکیده تفاهمنامه خود را با سایپا آورده و گفته است هدفش چه بوده و می‌خواهد در ایران چه کند. به نحوی که در یکی از بخش‌های بیانیه می‌گوید بازار ایران همواره به عنوان یکی از بازارهای هدف و استراتژیک برای شرکت پروتون مطرح است و انتقال تکنولوژی و دانش طراحی این شرکت به ایران طی تفاهمنامه با سایپا، مدنظر ما است!
در واقع بیانیه پروتون همانی را می‌گوید که بنده در مشهد گفتم. من هم حرفم همین است که پروتون در این تفاهمنامه بازار ایران را می‌خواهد و قصد دارد آورده‌هایش را به بازار ما عرضه کند.
اما مسوولان سایپا، این تفاهمنامه را همکاری مشترک عنوان می‌کنند یعنی خلاف گفته‌های شما و بیانیه پروتون!
کدام همکاری مشترک؟! آخر سایپا کدام محصولش را می‌خواهد به مالزی عرضه کند؟
از طرفی در بیانیه‌ای که روی سایت رسمی پروتون قرار گرفته، حرفی از تولید و طراحی مشترک به میان نیامده است. آنها می‌گویند قصد دارند بازار ایران را در اختیار خود قرار دهند نه بازار مالزی را در اختیار ایران! این را که دیگر من زالی نمی‌گویم، خود پروتون می‌گوید. به اعتقاد بنده، تنها اسم این تفاهمنامه مشترک است اما ماهیت آن موضوع دیگری است در واقع سایپا فکر می‌کند طی تفاهمنامهاش با پروتون، امتیازی را به دست آورده، ولی واقعیت این طور نیست. اصلا بنده پیشنهاد می‌دهم مناظره‌ای میان منتقدان تفاهمنامه با وزارت صنایع و مدیران عامل سایپا و پروتون انجام شود. آنها می‌گویند تفاهمنامه در قالب همکاری مشترک است و ما هم می‌گوییم این طور نیست. اشکالی ندارد با هم مناظره می‌کنیم تا مشخص شود حق با کیست.
اگر حق با شما باشد این پرسش پیش می‌آید که مگر سایپا و خود وزارت صنایع کارشناس ندارند که چنین تفاهم‌نامه‌ای را امضا کرده و به قول شما بازار ایران را در اختیار مالزی قرار داده‌اند. خصوصا اینکه آقای محرابیان به عنوان وزیر صنایع بارها بازار ایران را ارزشمند خوانده و حساسیت خود را درباره ارزان‌فروخته نشدن این بازار به خارجی‌ها خاطرنشان کرده است.
تفاهمنامه سایپا و پروتون آن قدر با عجله امضا شد که اصلا جایی را برای کار کارشناسی باقی نگذاشت.
البته به اعتقاد بنده وزارت صنایع نیز در جریان این تفاهمنامه مسوول است و باید پاسخگو باشد هرچند که معتقدم شاید وزارتخانه نیز در قبال این تفاهمنامه خیلی توجیه نشده است.
البته به شخصه خوشحالم که سایپا هم پس از ۱۰ سال به فکر طراحی افتاده، ولی راه آن همکاری با پروتون نیست.
اما هم مدیرعامل سایپا و هم وزیر صنایع معتقدند که در این تفاهمنامه، نگاهی برابر بین طرفین وجود دارد!
نگاه برابر؟! خود پروتون بیانیه داده که می‌خواهد دانش و تکنولوژی فنی‌اش را به ایران انتقال دهد و بازار ما را به عنوان بازار هدف در نظر گرفته است. آن‌وقت آقایان از نگاه برابر صحبت می‌کنند! به هیچ وجه نگاه‌ها در تفاهمنامه سایپا و پروتون برابر نیست این را می‌توان از بیانیه شرکت مالزیایی فهمید. پروتون می‌خواهد دانش فنی‌اش را به ما منتقل کند آن هم در شرایطی که نیازی به آن نداریم. در واقع این ماییم که باید دانش فنی‌مان را به آنها انتقال دهیم نه آنها. به اعتقاد بنده این تفاهمنامه فاقد کار کارشناسی از سوی طرف ایرانی بوده است؛ چرا که شواهد منطقی و تجربی حکایت می‌کنند که تفاهمنامه سایپا و پروتون، فقط کلاه گذاشتن سر ایران است و بس.
ایران‌خودرو می‌خواست محصولی را با نام خودرو اسلامی تحت همکاری مشترک با ترکیه و مالزی طراحی و تولید کند. حتی سازمان کنفرانس اسلامی نیز این موضوع را در یکی از بندهای قطعنامه سالیانه خود گنجاند و قرار بود سال ۲۰۱۱ این محصول به بازارهای داخلی و خارجی عرضه شود. حال که سایپا با پروتون تفاهمنامه امضا کرده، آیا پروژه خودرو اسلامی نیز منتفی شده است.
به هر حال این دو بی‌ارتباط با یکدیگر نیستند و قطعا ساخت خودرو اسلامی با همکاری پروتون منتفی می‌شود.
این منتفی شدن به خاطر آن است که پروتون قصد همکاری با سایپا را دارد و نمی‌خواهد با ایران‌خودرو کار کند، یا موضوع دیگری در میان است؟
اولا پروتون لیاقت همکاری با ایران‌خودرو را ندارد چون ما دارای برند هستیم، قطعه‌سازانی قوی داریم از موتور ملی بهره می‌بریم و بیست و چهارمین شرکت میان ۱۰۰ شرکت برتر اسلامی هستیم. در حالی که پروتون به تازگی از لیست این ۱۰۰ شرکت خارج شده و طراحی‌اش را شرکت انگلیسی لوتوس انجام می‌دهد و موتورش به میتسوبیشی ژاپن تعلق دارد و حتی کارگرانش هم مال خودش نیست. از طرفی ما دو سال با پروتون به مطالعه و تحقیق درباره چگونگی طراحی و تولید خودرویی مورد نیاز کشورهای اسلامی و همچنین بررسی دقیق بازار ایران و کشورهای منطقه پرداختیم و طبق قطعنامه سازمان کنفرانس اسلامی قرار شد تا با همکاری یکدیگر و همچنین کشور ترکیه این محصول را به طراحی و تولید برسانیم که شرکت مالزیایی از اطلاعات به دست آمده، استفاده ناصحیح کرد و به جای امضای قرارداد با ایران‌خودرو، به واسطه آن اطلاعات تفاهمنامهاش را با سایپا به امضا رساند که این کاری جز رکب زدن نبود و البته معلوم نیست که ما پاسخی به اقدام این شرکت ندهیم. به اعتقاد بنده، قرارداد تنظیم شده سازمان کنفرانس اسلامی را که ایران‌خودرو امضا کرده بود، پروتون نیز باید امضا می‌کرد و تا جایی با ما پیش می‌‌آمد و بعدا اگر می‌دید تمایلی به ادامه قرارداد ندارد، منصرف می‌شد نه اینکه از اطلاعات دوساله ما استفاده کرده با سایپا تفاهمنامه امضا کند. موضوع مهم دیگر اینکه کجای دنیا با خودروسازی که هیچ امتیازی از خود ندارد سه نوع تفاهمنامه جداگانه امضا می‌کنند؟
سه تفاهمنامه؟!
بله اول تفاهم برای ایجاد نمایندگی توزیع و مونتاژ محصولات پروتون در ایران که زاگرس‌خودرو آن را برعهده دارد. دوم همین تفاهمنامه سایپا که بازار کشور را در اختیار شرکت مالزیایی قرار می‌دهد و سوم تولید خودروی اسلامی با این شرکت! جالب است که ما با همه توانمندی‌ها و بازارهای مطالعه شده و وسیعی که داریم با شرکتی مانند پروتون این سه تفاهمنامه را امضا کنیم؟ آیا شرکت‌های بزرگی مانند تویوتا، فورد، جنرال‌موتورز یا سایر خودروسازان معتبر دنیا چنین اقدامی را انجام می‌دهند؟ مثلا می‌روند با یک کشور آفریقایی که در صنعت خودرو حرفی برای گفتن ندارد، تفاهمنامه‌های مشترک امضا کند؟
اگر پروتون این قدر که شما می‌گویید ضعیف است و لیاقت ندارد، پس ایران‌خودرو چرا برای تولید خودرو اسلامی حاضر به همکاری با این شرکت شد؟
اولا آن زمان پای سایپا در میان نبود و درثانی تفاهم‌نامه‌ای که ما با پروتون امضا کردیم مفادش به طور کلی با تفاهم‌نامه‌ای که سایپا امضا کرده، فرق داشت. ما طبق آن تفاهمنامه خواستیم محصولی را برای سطح عمومی پایین‌تر از فقر که تمام مزیت‌هایش در ایران موجود بود طراحی و تولید کنیم. در آن تفاهمنامه، برنده واقعی ما بودیم در حقیقت بازار مالزی که سهل است بازار سایر کشورهای اسلامی را هم در دست می‌گرفتیم زیرا دستاوردهای ما به بازار مالزی و کشورهای اسلامی می‌رفت.
کدام دستاوردها؟
موتور OHV پیکان و موتور پایه گازسوز EF۷ (ملی)؛ قرار بود این دو روی محصول مورد نظر سوار شوند که این به معنای آقایی ما در بازار کشورهای اسلامی بود.
«ما» یعنی ایران‌خودرو یا ایران؟
یعنی ایران. بنده الان دارم به عنوان یک ایرانی و از جنبه ملی اظهارنظر می‌کنم نه در قالب مدیرعامل ایپکو!
آیا تولید خودرو اسلامی نیز جزو بندهای تفاهمنامه سایپا و پروتون است؟
آن طور که مدیرعامل سایپا و وزیر صنایع می‌گویند بله هست ولی آن طور که در بیانیه پروتون آمده، خیر نیست.
چون مدیرعامل این شرکت صراحتا در این بیانیه اعلام کرده که پروتون در جریان تفاهمنامه با سایپا، بازار کشورهای خاورمیانه را به علاوه چین و هند می‌خواهد.
حال با شرایطی که پیش آمده آیا ایران‌خودرو باز هم انگیزه‌ای برای پیگیری پروژه خودرو اسلامی دارد؟
به اعتقاد من مسیر طراحی و تولید خودرو اسلامی اگر قرار است ادامه یابد دیگر نباید با همکاری پروتون باشد و اطلاعات آن نیز باید در اختیار رازدارها قرار گیرد، تا به ثمر برسد مسلما ما هم بیکار نخواهیم نشست چون انجام این پروژه وظیفه ما است و هیچ نیازی هم به مالزی نداریم.
ولی ما بین کشورهای اسلامی خودروساز دیگری جز مالزی نداریم؛
اشکالی ندارد. ایران‌خودرو باید تنها وارد میدان شده و این پروژه را به سرانجام برساند شاید این طور خیرش هم بیشتر باشد. کما اینکه خود سازمان کنفرانس اسلامی هم بعید است از بابت تفاهمنامه سایپا و پروتون نفعی ببرد که این باعث می‌شود ایران‌خودرو را مورد حمایت قرار دهد.
پس در این صورت باید واژه اسلامی را از روی آن برداشت.
همین حالا هم مسوولان پروتون این واژه را حذف کرده و نام میدلیست (خاورمیانه) را روی آن گذاشته‌اند.
سایپا معتقد است که این شرکت زرنگی به خرج داده و با پروتون تفاهمنامه همکاری امضا کرده است. شما به این موضوع معتقدید؟
خیر به این موضوع اعتقادی ندارم، اما پروتون زرنگی کرد. این خودروساز مالزیایی در گذشته نیز چندین بار برای تصاحب بازار کشورمان، هجوم آورد اما نتوانست موفق شود.
این موضوع به چه زمانی بر می‌گردد.
- زمانی که آقای قلعه‌بانی در راس مدیریت سایپا بود مدیرعامل قبلی پروتون یعنی آقای مهلل به همراه مدیرعامل فعلی این شرکت، از سایپا بازدید کرد.
که به هر حال مذاکرات متوقف شد زمان ریاست آقای غروی در ایران‌خودرو نیز مسوولان پروتون از این شرکت و همچنین ایپکو که تازه راه افتاده بود بازدید به عمل آوردند و آن قدر از امکانات و توانمندی‌های ما تعجب کردند که می‌توانم به جرات بگویم اگر آن زمان پروتون وارد بحث همکاری با لوتوس انگلستان نشده بود، همان موقع با ایران‌خودرو تفاهمنامه همکاری امضا می‌کرد و ایران‌خودرو علاوه بر این که به شرکت طراح پروتون تبدیل می‌شد از گره‌های کوری هم که داشت نجات می‌یافت.
تفاهمنامه همکاری مشترک اولیه سایپا و پروتون در ساختمان وزارت صنایع و آن هم در یک روز تعطیل به امضا رسید و آقای محرابیان وزیر صنایع در حالی از عقد این تفاهمنامه ابراز خرسندی کرد که سال گذشته موضعی مخالف را در قبال قرارداد ایران‌خودرو و چری چین در پیش گرفت و استنباطش هم این بود که نباید بازار ایران را به راحتی در اختیار خارجی‌ها قرار داد این در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان گفته‌های سال گذشته محرابیان با موضعش در قبال تفاهمنامه سایپا و پروتون تفاوت دارد نظر شما چیست؟
یک موضوع را نمی‌توان انکار کرد و آن چرخش مقطعی وزارت به سمت ایران‌خودرو و سایپا است. در واقع طی سالیان دور تا به امروز، وزارت گاهی به سمت ایران‌خودرو چرخش داشته و گاهی به سمت سایپا؛ که به اعتقاد بنده این موضوع در عقد تفاهمنامه سایپا و پروتون نقش داشت اما در مورد چری، باید بگویم آن قرارداد را هم نمی‌توان کاملا تایید کرد.
شما هم مخالف آن هستید؟
ببینید یک زمان ممکن است که به خاطر یک سری مصلحت‌ها و استراتژی‌ها به نفعمان باشد مثلا با کشور مالزی همکاری صنعتی داشته باشیم. ولی این به آن معنی نیست که همه منافع خود را در آنجا ببینیم. در مورد چین، تازه اوضاع بدتر از مالزی است. بنده به شخصه با آن بخش از قرارداد چری که استفاده از موتور این شرکت را به ما تحمیل می‌کرد مخالفم چراکه معتقدم با توانمندی‌هایی که داریم باید نوک حمله قرار گرفته و بازار چین را تصرف کنیم. ما هم‌اکنون در بحث قوای محرکه و بدنه بی‌بروبرگرد دارای مزیت هستیم و تنها نقطه‌ضعفمان در بخش کفی که قسمتی از پلت‌فرم به حساب می‌آید، است که آن را می‌توان از طریق همکاری مشترک با خودروسازان معتبر دنیا برطرف کرد. بنابراین دلیلی ندارد که به خاطر ورود یک خودرو خارجی، همه داشته‌هایمان را به خارجی‌ها واگذار کنیم. حالا این خارجی می‌خواهد پروتون و چری باشد یا حتی پژو. اتفاقا یکی از بحث‌های بنده در مورد همکاری ایران‌خودرو و پژو این است که اگر قرار باشد طی همکاری استراتژیک دو شرکت، صنعت خودروسازی ما رشد نکند باید در روابط ایران‌خودرو و پژو نیز تجدیدنظر کرد. البته مسلما این شرکت فرانسوی یا حتی رنو - نیسان نمی‌خواهند ما به رتبه‌های بالاتر در صنعت خودرو برسیم و این ماییم که باید از مزیت‌هایمان استفاده کرده و اگر با شرکتی قرارداد و تفاهمنامه امضا می‌کنیم مولفه رشد را حتما طی آن در نظر بگیریم. در بحث چری هم اگر در محصول مشترک ایران‌خودرو و شرکت چینی، قوای محرکه و بدنه از ما بود و کفی از آنها، اجرای آن هیچ اشکالی نداشت
هر چند که متن قرارداد، این را نمی‌گفت.
ارسال نظر