تولید هر ۲۰ ثانیه یک خودرو در ایران
«کیفیت» قربانی «کمیت» شده است؟
گروه خودرو- بنابر آمار رسمی منتشر شده، خودروسازان بزرگ کشور در سال ۹۰ بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه انواع محصول سواری و سنگین را به تولید رسانده‌اند و این موضوع نشان می‌دهد که آنها توانسته اند به طور متوسط در هر ۲۰ ثانیه یک خودرو تولید کنند. اگرچه این «آمار» امیدوارکننده به نظر می‌رسد و نشان‌دهنده رشد مناسب تولید خودرو در کشور طی سال‌های گذشته است، اما پرسش اینجا است که آیا «کیفیت» نیز توانسته مانند «کمیت» رشدی مناسب داشته باشد؟
آیا خودروسازی ایران همان طور که رضایتی نسبی را در تولید و تحویل خودرو نزد مشتریان به دست آورده، توانسته نظر مثبت آنها را نیز در مقوله «کیفیت» جلب کند؟
به عبارت بهتر آیا سرعت خودروسازان کشور در جاده «کمیت» و «تیراژ»، متناسب با سرعت آنها در مسیر «کیفیت» بوده، یا در اولی سبقت گرفته‌اند و در دومی دنده سنگین رفته‌اند؟
و سوال دیگر آنکه، اگر صادراتی صورت نگیرد، و بازار خودروی کشور نیز از محصولات داخلی اشباع شود، در آن شرایط تکلیف این رشد کمیت چه می‌شود؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها باید فاکتورهای مختلفی را بررسی کرد، که در این بین می‌توان دو فاکتور اصلی یعنی «میزان رضایتمندی مشتریان داخلی» و «وضعیت بازارهای صادراتی» را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
در فاکتور اول، اگرچه خودروسازان توانسته اند آماری رو به رشد و مثبت را از دید مراجع ذی‌صلاح کسب کنند و موفق به رشد درخور و شایسته کیفیت شوند، اما به نظر می‌رسد برخی کارشناسان و مشتریان چندان اعتقادی به آمار و ارقام مربوطه ندارند و روند ارتقای کیفی خودروهای داخلی را مناسب نمی‌دانند.
در واقع نظر این دسته از کارشناسان و مشتریان در مورد کیفیت خودروهای تولید داخل، با آن چیزی که در آمار و ارقام می‌آید، همخوانی ندارد.
اگر نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی مراجع مختلف بیندازیم، متوجه می شویم کیفیت خودروهای داخلی طی سال‌های گذشته معمولا رو به رشد بوده و نمرات منفی آنها کم شده است. آمارها نشان می‌دهند حتی خودروهایی که چند سال پیش لب مرز «بی‌کیفیتی» قرار داشته و بیم از رده خارج شدنشان می‌رفته، حال به محصولاتی «خوب» و «خیلی خوب» تبدیل شده‌اند و خودروسازان از ارتقای کیفی‌شان صحبت به میان می‌آورند.
اما آیا این واقعیت ماجرای صنعت خودروسازی ایران است که در آن، بالای ۹۰ درصد خودروها به درجه «خیلی خوب» نائل آمده و بقیه نیز به زودی به جمع آنها خواهند پیوست؟
با توجه به آمار ارائه شده، آری، اما بعید است مشتریان بپذیرند خودروهایی قدیمی و پر مصرف و فارغ از تکنولوژی روز محصولاتی «خیلی خوب» باشند.
از طرفی، به فرض آنکه مشتریان داخلی بپذیرند که کیفیت خودروها رشد قابل قبولی داشته و خودروسازان توانسته‌اند همپای «کمیت»، «کیفیت» را نیز ارتقا بدهند، آیا بازارهای صادراتی نیز این ادعای بزرگ را می‌پذیرند؟
این فاکتور دوم برای سنجش روند ارتقای کیفی خودروسازان است، که اتفاقا به نفع آنها رای نمی‌‌دهد.
نگاهی به بازارهای صادراتی در سال‌های اخیر به خوبی گویای اوضاع نامناسب کیفیت خودروهای داخلی است و این بار نه تنها مشتریان نظری مثبت در مورد آنها ندارند، بلکه آمارها نیز خودروسازان را تنها گذاشته‌اند و به نفع‌شان رای نمی‌دهند.
آمار نشان می‌دهد صنعت خودرو ایران نه تنها نتوانسته بازارهای صادراتی خود را در سال‌های گذشته توسعه دهد، بلکه بخشی از آنها را نیز از دست داده و رقم خودروهای صادراتی افتی ناامیدکننده را نشان می‌دهد.
از آنجاکه فاکتور اصلی در بقای بازارهای صادراتی و توسعه آنها رشد کیفیت خودروها است، بنابراین باید گفت خودروسازان ایرانی نتوانسته‌اند کیفیت محصولات خود را متناسب با نظر و نیاز مشتریان خارجی ارتقا داده و با رقیبانشان رقابت کنند.
به عبارت بهتر، اگر کیفیت خودروهای ایرانی متناسب با کمیت شان رشد می‌کرد و استاندارد‌های روز دنیا در آنها به کار می‌رفت، طبعا رضایت مشتری خارجی نیز به دست می‌آمد و بازارهای صادراتی حفظ می‌شد، که اوضاع فعلی خلاف این را می‌گوید.
با این شرایط شاید نتیجه‌گیری غیرمنصفانه‌ای نباشد اگر بگوییم سرعت خودروسازان در افزایش تیراژ، متناسب با سرعت ارتقای کیفی آنها نبوده و وقت و هزینه و نیرویی که در اولی صرف به کار رفته، در دومی هزینه نشده است. به گفته برخی کارشناسان، رشد تیراژ و حفظ کمیت خودروها در شرایط فعلی (افزایش هزینه‌های تولید، تحریم‌های بین‌المللی و بروز مشکلات مختلف در پروسه تامین قطعات)، هنر خودروسازان داخلی را می‌رساند، اما به نظر می‌رسد باید پذیرفت که آنها در مقوله «کیفیت» چندان هنرمندانه عمل نکرده‌اند.
البته در این میان برخی فعالان صنعت خودرو معتقدند سرعت ارتقای کیفی خودروهای داخلی متناسب با سرعت کمی آنها و حتی بیشتر نیز بوده است. به اعتقاد آنها، خودروسازان در چند سال گذشته سرمایه‌گذاری مناسبی روی مقوله کیفیت کرده و کارهای درخوری را انجام داده‌اند و اینگونه نیست که از ارتقای کیفی محصولاتشان غافل مانده باشند.
این البته ادعایی بزرگ به نظر می‌رسد و مانند معادله‌ای است که مجهولات آن با معلوماتش همخوانی ندارد و اثبات آن اگر نگوییم محال، اما قطعا سخت است.
سرعت کیفیت بیشتر هم بوده
اما ببینیم نظر کارشناسان و فعالان صنعت خودرو در مورد سرعت رشد تیراژ و ارتقای کیفی خودروها چیست.
در این بین، دبیر انجمن خودروسازان با دفاع از فعالیت‌های انجام شده در راستای ارتقای کیفیت خودروها، می‌گوید: اینگونه نیست که خودروسازان فقط در کمیت و تیراژ رشد داشته‌اند، بلکه در مباحث کیفی نیز شاهد ارتقای آنها بوده‌ایم.
احمد نعمت بخش می‌افزاید: در چند سال گذشته اولویت خودروسازان ارتقای کیفیت بوده و در همین راستا اقدامات مناسبی صورت گرفته است که از بین آنها می‌توان به سطح‌بندی قطعه سازان اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه خودروسازان به خاطر ارتقای کیفی، برخی قطعه‌سازان را از منابع تولید خود حذف کرده‌اند، تاکید می‌کند: اینگونه کارها نشان می‌دهد خودروسازان برای رشد کیفیت محصولات خود تلاش کرده و می‌کنند.
دبیر انجمن خودروسازان در ادامه تاکید می‌کند که سرعت ارتقای کیفی خودروها بیش از سرعت رشد تیراژ آنها بوده است.
اظهارات دبیر انجمن خودروسازان را سعید لیلاز کارشناس اقتصادی کشور نیز به نوعی تایید کرده و می‌گوید: کیفیت کار خودروسازان داخلی را باید با توجه به وضعیت کشور سنجید، که به نظر من خودروسازان عملکرد خوبی در این وضعیت داشته‌اند. وی می‌افزاید: البته بدیهی است که صنعت خودرو کشور عملکرد ضعیفی در تحقیق و توسعه داشته، اما یادمان باشد این صنعت هنوز هم نرخ رشدی بیش از نرخ رشد اقتصاد کشور دارد و آن را موتور محرک این اقتصاد می‌دانند.
به گفته لیلاز، صنعت خودرو ایران اگر می‌خواهد پیشرفت کند، باید با خودروسازان بزرگ دنیا ادغام شود و نوآوری و تکنولوژی را از آنها به خود منتقل کند.
طراحی، نقطه ضعف صنعت خودرو
اما قائم مقام پیشین ایران خودرو با اشاره به اینکه سرعت و همت خودروسازان در بخش «کیفیت» متناسب با حوزه کمیت و تولید نبوده، می‌گوید: خودروسازان داخلی توانسته‌اند با افزایش تیراژ، نیاز داخل را تامین کنند و هم اکنون دیگر کسی برای خرید خودرو سر صف نمی‌ایستد، اما در همین حال از تکنولوژی و فناوری روز دنیا عقب ماندند.مجید شیخانی می‌افزاید: خودروسازان داخلی نتوانسته‌اند طی چند سال اخیر چیز خاصی از تکنولوژی و دانش فنی را به صنعت خودرو اضافه کنند و هم اکنون باید گفت آنها جایی در شبکه جهانی طراحی و توسعه خودرو ندارند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ضعف عمده خودروسازی ایران به حوزه «طراحی» مربوط می‌شود، تاکید می‌کند: طراحی نماد صنعت خودرو به شمار می‌رود و ما اگر می‌خواهیم حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید در کنار تدوین استراتژی معین و مشخص، سرمایه‌گذاری لازم را نیز برای انجام تحقیق و توسعه در نظر بگیریم.
به اعتقاد قائم مقام پیشین ایران خودرو، ما فرصت‌های زیادی برای توسعه و طراحی محصول داشته‌ایم، اما آنها را از دست داده‌ایم. مثلا می‌توانستیم به پژو فشار بیاوریم که در طراحی و توسعه بازارهای صادراتی به ما کمک کند، اما این کار را نکردیم و الان اوضاع بازارهای صادراتی‌مان نیز مناسب نیست.
شیخانی در ادامه با تاکید بر اینکه صنعت خودرو ایران باید محصول برای عرضه در سفره جهانی داشته باشد، می‌گوید: دولت باید به عنوان زمامدار صنعت خودرو از خودروسازان بخواهد که سه درصد از درآمد خود را برای تحقیق و توسعه در نظر بگیرند و در ادامه گزارش کار نیز از آنها بخواهد.
به اعتقاد وی، اگر صنعت خودرو با همین وضعیت به پیش برود، سرنوشتی شبیه صنعت نساجی در انتظار آن خواهد بود.
گفته‌های شیخانی در حالی است که یکی از فعالان صنعت خودرو معتقد است کیفیت مطابق با آنچه مردم انتظار دارند رشد نکرده، اما در جای خود پیشرفت‌هایی حاصل شده است.
وی می‌گوید: گاهی آمارهایی در مورد کیفیت خودروها ارائه می‌شود که به نظر من اصلا ارزشی ندارند و ملاک نیستند.
این فعال صنعت خودرو با اشاره به اینکه عدم رشد و توسعه کیفیت خودروها مطابق با انتظار مشتریان، دلایل مختلفی دارد، تاکید می‌کند: عدم حمایت دولت در بخش مالی، حذف نیروهای متخصص و با تجربه، عدم شایسته‌سالاری در انتخاب مدیران و همچنین سیاسی کاری در صنعت خودرو و تحریم‌های بین‌المللی از جمله دلایلی هستند که اجازه نداده‌اند کیفیت خودروها رشد شایسته‌ای داشته باشد.
به گفته وی، یکی از راه‌های توسعه کیفی صنعت خودرو، جوینت شدن با خودروسازان دنیاست. این فعال صنعت خودرو البته در عین حال تاکید می‌کند که رشد صنعت خودرو ایران وابسته به رشد و توسعه کل کشور است و نباید این دو مقوله را از هم جدا دانست.
وی تاکید می‌کند: اگر چین در حال توسعه صنعت خودرو است، اقتصاد این کشور نیز در حال رشدی سریع است، یا مثلا هیوندایی در شرایطی توانسته اینقدر رشد کند که خود کشور کره نیز توسعه مناسبی را به خود دیده است.
ارسال نظر