آیا خودروسازان برای اجرای فاز دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند؟
فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و صنعت خودرو
گروه خودرو - این روزها مجلس شورای اسلامی در حالی با اجرای فاز دوم یارانه‌ها مخالف است که دولت با دلایل خود بر اجرای هر چه سریع‌تر این فاز از طرح مذکور پا فشاری می‌کند. در این میان اگر به تجربه فاز اول هدفمندی یارانه‌ها توجه کنیم متوجه می شویم که در صورت اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها افزایش قیمت حامل‌های انرژی خصوصا قیمت بنزین قطعی خواهد بود. حال در شرایطی که خودروسازان یک فاز از طرح هدفمندی یارانه‌ها را پشت سر گذاشتند، این سوال مطرح است که در صورت افزایش دوباره قیمت بنزین چه اتفاقی در بازار خودرو رخ خواهد داد؟ هر چند خودروسازها در فاز اول، عملکرد قابل قبولی در زمینه تولید خودروی کم‌مصرف و یا کاهش چشمگیر مصرف سوخت نداشتند، اما آیا آنها این بار برای تغییرات احتمالی ناشی از افزایش دوباره قیمت بنزین تدبیری اندیشیده‌اند؟سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قیمت تمام شده تولید خودرو و در پی آن قیمت بازار باز هم افزایش خواهد داشت؟
طبق تحلیل کارشناسان افزایش قیمت بنزین تغییراتی را در رفتار مشتریان خودرو و به دنبال آن تولیدکنندگان خودرو خواهد داشت. از آنجا که رفتار خودرو سازان تابعی از رفتار مشتریان است ابتدا باید دید رفتار مشتریان، بازار را به چه سمت و سویی هدایت می‌کند. به اعتقاد کارشناسان خودرویی میزان تقاضای مردم برای خودرو، بنا بر افزایش قیمت بنزین در ایران متفاوت از سایر کشورهای جهان است.
چند سال پیش با افزایش قیمت بنزین در آمریکا بسیاری از خودروسازهایی که خودروهای شاسی بلند و پیکاپ و یا به طور کلی پر مصرف تولید می کردند، با ضررهایی ناشی از روگردانی مشتریان از خودروهای مذکور مواجه شدند و بر عکس خودروهای کم مصرف مشتاقان زیادی پیدا کرد. اما در ایران حتی فاز اول هدفمندی یارانه‌ها نیز که با افزایش قیمت بنزین همراه بود، نتوانست تاثیری بر تولید خودرو بگذارد .این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند اشکال در سیستم حمل و نقل عمومی در ایران تا حدی این موضوع را تحت شعاع قرار داده است. به این معنا که در بسیاری از موارد هزینه‌های مالی و زمانی رفت و آمد با خودروی شخصی مناسب‌تر از تاکسی و یا دیگر وسایل حمل و نقل عمومی خواهد بود. این موضوع در سفرهای بیرون شهری نیز به شکل پررنگ تری خود را نشان می‌دهد. بنابر این طبق نظر کارشناسان این‌طور به نظر می‌رسد که با گران شدن بنزین تقاضا برای خودروهای کم مصرف اوج می‌گیرد و با توجه به جوان بودن جمعیت کشور این تقاضاها بیشتر هم خواهد بود.
به اعتقاد یک کارشناس اگر به بازار خودروی ۴ یا ۵ سال قبل بازگردیم، می‌بینیم که توان خرید مردم حول خودروهای زیر ۱۰ میلیون تومان بود. ۲ تا ۳ سال قبل این رقم بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان بود و در بازار فعلی هم تقاضا به سمت خودروهای بالای ۲۰ میلیون که قاعدتا کیفیت بهتر و مصرف سوخت قابل قبولی دارند، در حال حرکت است. این بررسی اجمالی نشان‌دهنده این است که مشتریان به دنبال خودرویی هستند که کیفیت آن متناسب با مصرف سوخت باشد ، این در حالی است که هم اکنون آنها باید برای این تناسب، هزینه بیشتری پرداخت کنند.
به اعتقاد یکی از کارشناسان خودرویی ،با افزایش قیمت بنزین در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و خواست مشتریان مبنی بر دریافت خودرویی با کیفیت متناسب با مصرف سوختی پایین‌تر، به طور حتم شاهد افزایش قیمت‌ها و پررنگ شدن نقش دلال‌ها در بازار خواهیم بود. بنا بر این در شرایط فعلی و با گران شدن بنزین نگرانی از ایجاد بازار سیاه خودروهای کم مصرف، نگرانی قابل فکری است مگر اینکه سرعت عرضه و تقاضا برابر باشد.
بر همین اساس هرچند خودروسازان کشور در سال‌های اخیر در اندیشه تولید خودروهای کم مصرف بودند و برنامه‌ریزی‌ها هم در جهت تولید خودروهای کم مصرف بوده، اما باید دید در صورت افزایش تقاضای احتمالی این خودروها، بازار چگونه خواهد بود.
کارشناسان معتقدند افزایش قیمتهای سال گذشته از سوی سازندگان خودرو ، هزینه‌های ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی و ارز را پوشش‌دهی خواهد کرد و در سال جاری دیگر نیازی به افزایش قیمت به‌خصوص در خودروهای کم‌مصرف که با افزایش بنزین تقاضای بالایی پیدا خواهند کرد، نخواهد بود. اما ظاهراً خودروسازان این‌طور فکر نمی‌کنند و همچنان پیگیر افزایش قیمت‌ها هستند. تولیدکنندگان خودرو معتقدند که قیمتهای فعلی پاسخگوی هزینه‌های افزایش یافته خودروسازان نیست.
هر ۳ ایرانی یک خودرو
نظرات کارشناسان در این راستا می‌تواند روشن کننده باشد، بنابراین به سراغ کارشناسان می‌رویم تا بازار خودرو را پس از گران شدن بنزین بررسی کنیم.
احمد نعمت بخش، رییس انجمن خودروسازان در رابطه با این موضوع گفت: نباید تصور کنیم با افزایش قیمت بنزین دیگر کسی خودرو نخواهد خرید. در حال حاضر از هر ۵ ایرانی یک نفر خودرو دارد که این تعداد باید به ۳ برسد. در آمد سرانه مردم هم در حال افزایش است و همه خانواده‌های ایرانی حق دارند که خودرو داشته باشند. وی در ادامه صحبت‌هایش استفاده از خودروهای کم مصرف و استفاده بیشتر از ناوگان حمل و نقل عمومی را از اثرات آزاد سازی حامل‌های انرژی دانست. سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی هم با افزایش قیمت سوخت در ایران موافق است. به نظر این کارشناس اقتصادی تنها از این طریق است که مصرف بنزین کاهش می‌یابد و استفاده از خودروهای کم مصرف و وسایل حمل و نقل عمومی جدی گرفته می‌شود. به اعتقاد وی تغییر گرایش مردم به سمت استفاده از خودروهای کم مصرف در یک بازه زمانی کوتاه نمایان خواهد شد.
عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان نیز معتقد است با افزایش قیمت بنزین ممکن است مصرف کیلومتری خودروها کاهش پیدا کند، اما این افزایش قیمت در میزان خرید خودرو تاثیری نخواهد داشت. به این صورت که مصرف‌کنندگان خودرو تمایل بیشتری به خرید خودروهای کم مصرف خواهند داشت.
به اعتقاد محمد رضا نجفی منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان کشور ممکن است ابتدا مشتری‌ها مقاومت کنند و دست به خرید خودرو نزنند اما در دراز مدت شرایط دوباره به شکل قبل باز می‌گردد اما این بار مردم به سمت خودروهای کم مصرف می‌روند.
وی در رابطه با مصرف خودروهای دوگانه‌سوز نیز همه چیز را به قیمت نهایی گاز و میزان به صرفه بودن قیمت آن برای مصرف‌کنندگان مربوط می‌داند. وی با توجه به افزایش متغیرهایی نظیر سیستم بانکی، داخلی‌سازی تولیدات، محدودیت‌های بین‌المللی و... برنامه‌ریزی خودروسازان برای آینده را کاری دشوار دانست اما مهم‌ترین بخش برنامه‌ریزی‌ها را مربوط به داخلی‌سازی تکنولوژی‌های روز دنیا دانست.
بنزین گران در خودروهایی گران‌تر؟
به اعتقاد یکی از فعالان بازار خودرو تجربه فاز اول هدفمندی یارانه‌ها شوکی به بازار وارد نکرد. فرید زاوه در این خصوص می‌گوید: از زمان اجرایی شدن فاز اول شاهد کاهش تیراژ نبودیم، حتی ایران خودرو چند درصد کاهش قیمت هم داشت. قیمت‌ها هم تا این اواخر افزایش پیدا نکردند. اگر همه عوامل از جمله تغییرات نرخ ارز، سرمایه ای شدن خودرو و... به درستی کنترل می‌شد شاید این افزایش قیمت را هم نداشتیم. در‌واقع این‌طور به نظر می‌رسد که تاثیر هدفمندی در افزایش قیمت‌ها خیلی کمتر از دلالی‌ها بود.
اما تولیدکنندگان خودرو نظر دیگری دارند و می‌گویند عواملی نظیر عدم پرداخت سهم صنعت از درآمدهای دور اول هدفمندی یارانه‌ها، افزایش قیمت مواد اولیه، محدودیت‌های بین‌المللی، افزایش قیمت ارز، تورم عمومی و... هزینه‌های تولید را بالا می‌برد. به اعتقاد آنها در این شرایط به نظر می‌رسد تولیدکنندگان خودرو و قطعه‌سازان برای ادامه تولید راهی جز افزایش قیمت البته طبق ضوابط نخواهند داشت. ابوالحسن سرشار مدیر فروش و بازاریابی شرکت سایپا در این خصوص گفت: افزایش قیمتی که سال گذشته داشته‌ایم بر اساس مصوبات بوده اما این افزایش قیمت‌ها به میزانی که ما می‌خواستیم نبوده و قطعا این مقدار افزایش قیمت پاسخگوی هزینه‌های این بخش نیست.وی تاکید می‌کند که نزدیک به ۷ یا ۸ سال است که کل قیمت خودرو نسبت به افزایش قیمتهای رسمی مواد اولیه و سایر هزینه‌ها، کم‌ترین تغییر را داشته است. به گفته سرشار در حال حاضر قطعه سازان کشور که ۸۰ درصد از یک خودرو را تولید می‌کنند فشار زیادی را که ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه است تحمل می‌کنند، به این صورت که قطعه سازان بزرگ در حال حاضر از سرمایه اولیه خود برای ادامه راه استفاده می‌کنند و کارگاه‌های کوچک نیز در حال حذف از چرخه خودروسازی کشور هستند. قطعه‌سازان نیز از عدم پرداخت سهم ۳۰ درصدی صنعت از درآمد یارانه‌ها که به ۲۰ درصد تقلیل یافته است گله‌مند و نگران آینده هستند.
سرشار در ادامه صحبت‌هایش گفت: ما در حال تعقیب این هستیم که قیمتهای جدید را بر اساس قیمت تمام شده ارائه دهیم.
خودروهای کم مصرف در راهند...
این‌طور که از گفته‌های کارشناسان بر می‌آید با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و گران شدن بنزین بازار خودروهای کم مصرف داغ‌تر از قبل خواهد شد. اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا خودروسازان قادر به تامین نیاز بازار به خودروهای کم مصرف خواهند بود؟
رییس انجمن خودروسازان در پاسخ به این سؤال گفت : خودروسازهای ما از یکی دو سال قبل به سمت تولید کم مصرف‌ها رفته‌اند. برای مثال سایپا دو موتور کم مصرف را در برنامه خود دارد. ایران خودرو هم موتور TU۵ را که جزو کم مصرف‌ها محسوب می‌شود را در برنامه خود دارد. نعمت بخش در رابطه با حجم تولیدات گفت: درست است که تیراژ تولیدات پایین است و در سال گذشته شاید ۳ یا ۴ درصد افزایش کمی داشتیم، اما اولویت ما در بهبود کیفیت است. حال آنکه این بازار عرضه و تقاضا است که تعیین‌کننده حجم تولیدات سازنده‌ها است.
به عقیده یک کارشناس دیگر خودرو سازان داخلی توان و برنامه ساخت خودرو و تامین خودروی مورد نیاز بازار را دارند.
به هر حال به نظر می‌رسد شاید این بار گران شدن بنزین تاثیر مستقیمی بر مدل مصرفی مصرف‌کنندگان خودرو داشته باشد. این در حالی است که تجربه فاز اول و گران شدن بنزین از ۱۰۰ تومان به ۷۰۰تومان نشان داد که این افزایش قیمت‌ها خیلی هم تاثیری بر میزان مصرف بنزین و خرید خودرو اگرچه پر مصرف‌ها نداشته است. شاید همین موضوع هم حرکت خودروسازان را به سمت تولید کم مصرف‌ها کند کرده است اما خودروسازها همواره در صحبت‌هایشان به حرکت رو به جلوی کم مصرف‌ها و رسیدن به استانداردهای یورو۴ تاکید می‌کنند. چنانچه طبق گفته مدیر فروش و بازاریابی شرکت سایپا این شرکت طبق برنامه‌هایی که به مراجع دولتی مرتبط اعلام کرده، ملزم است تا پایان شهریور امسال تمام محصولات خود را مطابق استانداردهای یورو ۴ به بازار عرضه کند.
ناوگان حمل ونقل عمومی و افزایش قیمت بنزین
آیا ناوگان حمل و نقل عمومی قادر به حمایت از مردم در برابر موج گرانی بنزین خواهد بود؟ نظر کارشناسان اقتصادی و متخصصان حوزه خودرو این است که با آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین هزینه استفاده از خودروی شخصی بیشتر می‌شود. بنابراین مردم علاوه بر استفاده از خودروهای کم مصرف به سمت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی خواهند رفت. اما تا زمانی که سیستم حمل ونقل عمومی و خدمات آن به اندازه کافی در سطح شهرها گسترده نشود مردم مجبور به استفاده از خودروهای شخصی هستند هر چند گران و پر هزینه. مدیرکل برنامه‌ریزی و توسعه شهری تهران در این زمینه معتقد است که در دور اول فاز هدفمندی یارانه‌ها افزایش مسافران را دیدیم اما باز هم خودروی تک سرنشین به وفور موجود است و این نشان می‌دهد که هنوز این طرح و گران شدن بنزین تاثیر اصلی خود را نگذاشته مگر اینکه یک تغییر اساسی ایجاد شود که در آن صورت نیز ما با مشکل تامین ناوگان مواجه خواهیم بود.
ارسال نظر