مهدی فتح‌الله*- در شرایط فعلی بازار، کاهش فروش به ازای هر خودرو و نیز چرخه عمر کوتاه محصولات، مانع دستیابی خودروسازان و تامین‎کنندگان به تولید در مقیاس اقتصادی شده، بنابراین تمرکز بر متنوع سازی توام با توسعه بازارها، موضوعی اجتناب ناپذیر است.

با این حساب می‌توان گفت استفاده از راهبرد متنوع سازی در عصر کنونی به یک اولویت رقابتی در صنایع مختلف از جمله خودروسازی تبدیل شده و بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع تولیدی، در حال به‌کارگیری این مفهوم با تعابیر مختلف، در سطوح اجرایی متفاوت هستند. از جمله مهم‌ترین تحولات صنعت خودرو جهان در سال‌های اخیر، می‌توان به ادغام‌های وسیع و اتحادهای استراتژیک عمیق در این صنعت اشاره کرد، به نحوی که گفته شده شش خودروساز بزرگ جهانی (G۶) مالک برند، ۸۰ درصد مونتاژ خودروهای سبک را در اختیار گرفته‎اند (شامل گروه‌های جنرال موتورز، دایملرکرایسلر، فورد،‌ تویوتا، فولکس‎واگن و رنو). با احتساب چهار خودروساز دیگر (هوندا، پژوسیتروئن، دوو و بی. ام. و)، این میزان به ۹۵ درصد افزایش می‎یابد که گروه G۱۰ را تشکیل می‎دهند.

در شرایط کنونی اندازه شرکت‌ها،‌ معیار تعیین‎کننده موفقیت نخواهد بود، بلکه معیار مناسب، چگونگی بهره‎برداری از اندازه و مقیاس شرکت و گسترش جهانی آن است. با وجود تجربه این ادغام‌ها و رشد ظرفیت، ضروری است صنعت خودرو ایران نیز زمینه اتحاد استراتژیک با خودروسازان بزرگ دنیا را فراهم سازد.

بدیهی است از این راه ضمن فراهم ساختن شرایط انتقال دانش و فناوری، بهبود کیفی نیز در صنعت خودرو صورت می‌گیرد و زمینه توسعه بازارهای صادراتی و پایداری کسب و کار در این صنعت، بیش از گذشته فراهم خواهد شد. بدیهی است در غیر این صورت به راحتی امکان ورود و نفوذ صنعت خودرو ایران به بازارهایی که توسط قدرت‌های بزرگ خودرو سازی دنیا تسخیر و تقسیم شده اند، فراهم نخواهد شد. ظرفیت‌های بالقوه مناسب و جایگاه فعلی ایران در صنعت خودروسازی جهانی ( رده ۱۳ جهانی) و نیز مزیت‌های مناسب صنعت قطعه سازی کشور می‌تواند پتانسیل‌های مناسبی را برای اتحاد‌های راهبردی فراهم سازد، ضمن اینکه باید توجه داشت این وضعیت در صنعت قطعه سازی نیز به چشم می خورد.

به عبارت بهتر،ظهور ابرتامین‎کنندگان از طریق ادغام و تصاحب قطعه‎سازان بزرگ منجر به کاهش چشمگیر تامین‎کنندگان رده اول صنایع خودرو به تعداد محدودی ابرتامین‎کننده و نیز کاهش هزاران تامین‎کننده رده دوم به چندصد تامین‌کننده شده است. با این حساب ضروری است که ساماندهی‌های لازم در صنعت قطعه سازی کشور نیز در زمان مناسب و با تدابیری منطقی صورت گیرد.

*رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت