در گفت و گو با کارشناسان و دست اندرکاران صنعت خودرو عنوان شد
توسعه صنعت خودرو در گرو بهبود فضای کسب و کار
گروه خودرو- اعتقاد به فضای نامساعد کسب و کار در ایران، این روزها دیدگاه مشترک صنعتگران و مسوولان صنعتی کشور است. به طوری که صنعتگران معتقدند، در شرایط فعلی که نرخ ارز هر روز با نوسان همراه بوده یا بانک‌ها در صورت ارائه تسهیلات، نرخ سود بالایی را از واحدهای تولیدی طلب می‌کنند یا در اوضاع و احوال تحریم‌های بین‌المللی دولت دست از دخالت در قیمت‌گذاری‌ها برنمی‌دارد، فضای کسب و کار هر روز اوضاع بدتری پیدا می‌کند. به گفته صنعتگران در چنین شرایطی، روند کند سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کشور را نیز می‌توان به اوضاع فعلی فضای کسب وکار اضافه کرد. بر همین اساس واحدهای تولیدی، بخصوص خودروسازی‌های کشور در حالی با وضعیت کنونی بین‌المللی، شاهد روند کند سرمایه‌گذاری خارجی هستند که با ادامه این وضعیت واحدهای یاد شده در شرایط سختی قرار خواهند گرفت.به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، فضای کسب و کار از آن دست مولفه‌هایی است که صاحبان کسب و کار بر آنها تسلطی ندارند، اما مولفه‌ها بر عملکرد صاحبان کسب و کار تاثیر می‌گذارند؛ با این اوضاع صنعتگران به خصوص خودروسازان نقشی در ایجاد این فضا نداشته اما تبعات آن بر عملکرد شان تاثیرگذار بوده است.هر چند خودروسازان به واسطه تولید خودروهایی که خیلی از کیفیت بالایی برخوردار نیستند همیشه مورد انتقاد مشتریان و مسوولان بوده‌اند اما تاثیر فضای کسب و کار کشور را که مورد گلایه نه تنها خودروسازان بلکه بیشتر واحدهای صنعتی است را نمی‌توان در زمینه نادیده گرفت. کارشناسان اقتصادی معتقدند که بهبود فضای کسب و کار در کشور می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، افزایش فرصت‌های شغلی و افزایش بهره‌وری شود این در حالی است که بیشتر واحدهای خودروسازی در سه مورد مذکور نه تنها کارنامه مورد قبولی نداشته‌اند بلکه در زمینه‌های یاد شده افت آشکاری نیز داشته‌اند.از همین‌رو است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای ایجاد فضای کسب‌وکار بهتر هم اکنون پیش‌نویس قانون «ایجاد فضای مساعد کارآفرینی و رفع موانع کسب و کار» را در دست تهیه دارند تا تنها واحدهای تولیدی و صنعتگران متهم به کم کاری نباشند. این پیش‌نویس قانونی هم اکنون امید‌های زیادی را برای بخش خصوصی کشور به وجود آورده است.حال جدای از فضای کلی کسب و کار، خودروسازان نیز چندی است به جرگه معترضین به این فضا پیوسته‌اند و نوسانات نرخ ارز، دخالت دولت در قیمت‌گذاری، بالا بودن نرخ تسهیلات بانکی و ... را مانع از کارآیی و بهره‌وری شرکت‌های خودروساز می‌خوانند این در حالی است که غضنفری وزیر صنعت و معدن و تجارت چندی پیش خطاب به آنها عنوان کرد که بهبود فضای کسب وکار را به وزارتخانه مبتوع وی بسپارید و در مسیر طراحی و توسعه محصول گام بردارید. با این شرایط این سوال مطرح است که آیا با بهبود نسبی فضای کسب وکار خودروسازان در مسیر رشد و تعالی خود قرار خواهند گرفت یا این نیز بهانه‌ای دیگر برای ادامه تولید پلت‌فرم‌های قدیمی است.
انتقاد خودروسازان از فضای کسب و کار
در یکی از جدیدترین انتقادات مطرح شده، این مدیرعامل ایران خودرو بود که با دلی پر بر فضای کسب و کار کشور تاخت و عنوان کرد که شرایط تولید در ایران، تفاوت قابل توجهی با بسیاری از کشورها دارد.جواد نجم الدین، با بیان اینکه نرخ بهره بانکی در ایران بسیار بالاست، مقایسه خودروسازان داخلی را با کره‌ای‌ها، ناعادلانه خوانده و تاکید کرده بود، خودروسازان کره‌ای نرخ بهره ۵/۱ درصد به بانک‌ها می‌دهند، اما خودروسازان داخلی باید سود ۲۰ و ۲۵ درصدی به بانک‌های کشور پرداخت کنند. مدیرعامل ایران خودرو پس از بانک‌ها، به قانون هدفمندی یارانه‌ها و عدم آزادسازی قیمت خودرو نیز اشاره کرده و گفته بود که پس از اجرای این قانون، فشار بسیاری به قطعه‌سازان وارد آمده، زیرا قیمت مواد اولیه افزایش یافته و هزینه‌های تولید رشد کرده است. به گفته وی، این موضوع خودروسازان را تحت فشار قرار داده، اما در عین حال آنها اجازه افزایش قیمت ندارند.
مدیرعامل ایران خودرو اگرچه در بخشی دیگر از اظهارات خود که به اثرات منفی محدودیت‌های بین‌المللی مربوط می‌شد، بیش از پیش جانب احتیاط را نگه داشته، اما در نهایت از روند کند سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کشور انتقاد به عمل آورده و آن را چالشی در صنعت کشور دانسته بود. از دید نجم‌الدین، روند سرمایه‌گذاری خارجی در کشور دچار مشکل است و به کندی صورت می‌گیرد که این مساله به خاطر مسائلی مانند محدودیت‌های بین‌المللی (تحریم) است. وی در مورد جذب سرمایه‌های بخش خصوصی نیز تاکید کرده که چون بازدهی سرمایه در خودروسازی زمان می‌برد، بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این صنعت ندارد و به دنبال راه‌های راحت‌تر مانند واردات است.مدیرعامل ایران خودرو همچنین، «نرخ ارز» را هم یکی از چالش‌های بسیار بزرگ دانسته و عنوان کرده بود که هنوز هم بخشی از قطعات مورد نیاز خودروسازان کشور، از خارج تامین می‌شود و این به معنای وابستگی ارزی خودروسازی است.
معضلاتی به نام تثبیت قیمت نرخ ارز و سود بانکی
عضو کمیته کسب و کار اتاق بازرگانی تهران نیز با اشاره به اینکه رسیدن به فضای مطلوب کسب و کار در کشور نیازمند رعایت چندین معیار مختلف است، می‌گوید: طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۲۲ فاکتور در بهبود فضای کسب و کار نقش دارند که از جمله مهمترین آنها باید به نرخ ارز، آزادسازی قیمت‌ها، افزایش تسهیلات و همچنین کاهش نرخ بهره بانکی اشاره کرد. محمدرضا نجفی منش می‌افزاید: در این بین، نرخ ارز دارای اهمیت فراوانی است، چون می‌تواند به نوعی تعیین‌کننده واردات و صادرات به کشور باشد و حتی سرنوشت تولید داخل را عوض کند.وی با اشاره به اینکه در حال حاضر نرخ واقعی ارز، بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان است، تاکید می‌کند: باید با در نظر گرفتن سایر پارامترهای تاثیرگذار در فضای کسب و کار، نرخ ارز را به تدریج و بر اساس نرخ تورم اصلاح کرد، چون این کار سبب می‌شود انگیزه و توجیه تولید داخل افزایش یابد و از آن سو واردات افت کند. به گفته نجفی منش، هم زمان با اصلاح نرخ ارز، می‌بایست تعرفه را نیز تغییر داد و به رقمی رساند که برای تولیدکننده داخلی، سرمایه‌گذاری و ادامه فعالیت توجیه لازم و کافی را داشته باشد. عضو کمیته کسب و کار اتاق بازرگانی تهران در ادامه به آزادسازی قیمت‌ها اشاره کرده و می‌گوید: یکی از قدم‌های اساسی که باید در مسیر بهبود فضای کسب و کار برداشت، آزادسازی قیمت‌هاست، زیرا خودروساز باید به همراه سایر تولیدکنندگان، در قیمت‌گذاری محصولات خود از اختیار لازم برخوردار باشد. نجفی منش می‌افزاید: ما یک زمانی قیمت سیمان را آزاد کردیم و در نهایت دیدیم که هیچ اتفاق بدی نیفتاد و قیمت سیمان متعادل شد، بنابراین می‌توانیم در مورد خودرو نیز این آزموده را بیازماییم و به خودروساز اجازه دهیم با رعایت قواعد رقابت پذیری، خود قیمت محصولاتش را تعیین کند.اما قائم مقام سایپا نیز در مورد فضای فعلی کسب و کار در کشور تاکید می‌کند: مشکلات موجود در فضای کسب‌وکار، بزرگ هستند اما توان ما نیز بالاست و می‌توانیم با همین شرایط نیز به فعالیت خود ادامه دهیم. سعید فلاحی با تاکید بر اینکه عوامل خارجی نقش اصلی را در وضعیت فعلی فضای کسب و کار کشور دارند، می‌افزاید: پس از انقلاب تا به امروز، بسیاری از کشورها عملا سبب شده‌اند که فضای کسب و کار در ایران به شرایط مطلوبی نرسد. وی در واکنش به اینکه چرا عوامل داخلی مانند نرخ ارز و سود بانکی را که در اختیار خودمان بوده، کنترل نکرده‌ایم، تاکید می‌کند: کنترل این عوامل، هم دست ما هست و هم نیست، زیرا بهبود فضای کسب و کار منوط به اصلاح چندین پارامتر مختلف در کنار هم است، به نحوی که نمی‌توان مثلا نرخ ارز را اصلاح کرد اما کاری به سایر عوامل نداشت. به گفته قائم مقام سایپا، در حال حاضر گروه‌های مختلفی مشغول بررسی عوامل موثر در بهبود فضای کسب و کار هستند و به نظرم اوضاع فعلی به شکلی نیست که قابل کنترل نباشد.
طرح مجلس برای اصلاح فضای کسب و کار
اما به سراغ یکی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی برویم و ببینیم مجلسی‌ها چه برنامه ای برای بهبود فضای کسب و کار دارند.آن طور که شهریار طاهرپور می‌گوید، طرحی در مجلس به نام اصلاح فضای کسب و کار در آستانه تصویب نهایی است و به واسطه آن می‌توان عوامل موثر بر این فضا را در راستای بهبود اوضاع، کنترل کرد.وی با تاکید بر اینکه هم اکنون ۱۲ بند از طرح موردنظر به تصویب رسیده و ۱۰ بند باقیمانده آن نیز تا دو هفته دیگر تصویب خواهد شد، می‌افزاید: هدف از این طرح، تشکیل شوراهای گفت‌وگو با مشارکت بخش خصوصی است، به نحوی که این بخش پیشنهادات خود را در شورا مطرح می‌کند و پس از انجام بررسی‌های لازم، تصمیمات مقتضی در مورد عوامل تاثیرگذار در فضای کسب و کار کشور اتخاذ خواهد شد.طاهرپور در پاسخ به این پرسش که در صورت اجرای این طرح، فضای کسب و کار کشور چه زمانی به وضعیتی مناسب می‌رسد، تاکید می‌کند: نمی‌توان تخمین زد، زیرا همواره اتفاقاتی رخ می‌دهد که معادلات را به هم می‌ریزد و اجازه نمی‌دهد طبق برنامه جلو برویم.وی ادامه می‌دهد: مثلا همین فساد بانکی اخیر، سبب شد که بانک‌ها بیش از پیش قفل شوند و در ارائه تسهیلات نیز سفت و سخت تر از قبل عمل کنند.
خودروسازان چه می‌کنند؟
اما فرض بگیریم فضای کسب و کار کشور در شرایطی مناسب قرار گرفت و نرخ ارز و سود بانکی و ارائه تسهیلات و ... به نفع تولیدکنندگان داخلی تغییر کرد، حال در این شرایط وظیفه خودروسازان چیست؟ آیا آنها باز هم بهانه‌ای برای کندی روند رشد کیفی خود خواهند داشت؟ در این مورد، قائم مقام سایپا با تاکید بر اینکه بهبود فضای کسب و کار، به رشد و توسعه صنعت خودرو کمک خواهد کرد، می‌گوید: طبعا هرچه فضا بهتر شود، عملکرد خودروسازان نیز بهبود خواهد یافت، چون وقتی موانع کمتر باشند، راحت‌تر می‌توان ادامه مسیر داد.به گفته فلاحی، با بهبود هرچه بیشتر فضای کسب و کار، خودروسازان نیز بیش از پیش تلاش می‌کنند و به سمت طراحی‌های جدید و حتی حضور پررنگ‌تر در بازارهای صادراتی حرکت خواهند کرد.گفته‌های فلاحی را عضو کمیته کسب و کار اتاق تهران نیز تایید کرده و می‌گوید: بهبود فضای کسب و کار، انگیزه فعالیت خودروسازان را بالا می‌برد و به آنها کمک می‌کند که دست به طراحی‌های جدید بزنند. نجفی منش می‌افزاید: مثلا اگر نرخ ارز اصلاح شود، واردات افت می‌کند و تولیدکننده صلاح کار را در ادامه تولید می‌بیند و سرمایه‌گذار نیز رغبت بیشتری برای کار در بخش تولید کشور خواهد داشت. به گفته وی، انگیزه صادراتی خودروسازان نیز با اصلاح فضای کسب و کار بیشتر خواهد شد.
ارسال نظر