تاثیر وانت‌ها و دوگانه‌سوزها بر میانگین مصرف سوخت
گروه خودرو - میانگین مصرف سوخت خودروهای داخلی در شرایطی سال آینده باید به عدد 95/6 لیتر در هر 100 کیلومتر برسد که عدد مذکور بدون توجه به گروه‌های مختلف خودروها تعیین شده است.
طبق مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو مقدار میانگین مصرف کل خودروها تا پایان امسال می‌بایست به عدد ۱/۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر برسد این در حالی است که در بیشتر کشورهای اروپایی مصرف سوخت خودروهای وانت یا دوگانه سوز به دلیل مصرف سوخت بالا،به صورت مجزا از خودروهای سواری در نظر گرفته می‌شود.

هم اکنون در تعیین معیار مصرف سوخت خودروهای داخلی، مصرف سوخت خودروهای سواری، وانت‌ها و دوگانه‌سوزها باهم در نظر گرفته می‌شود، اما به گفته کارشناسان میانگین گیری بین خودروهای پر مصرف وانت و خودروهای کم‌مصرف چندان صحیح به نظر نمی‌رسد. به هر حال، خودروهایی مانند وانت پیکان و نیسان به دلیل نوع کاربری که دارند، سوخت بیشتری می‌سوزانند، حال آنکه خودروهای سواری از اشتهای کمتری برخوردار هستند. همچنین اگرچه خودروهای دوگانه‌سوز در کاهش سرانه مصرف بنزین کشور تاثیرگذارند، اما این نوع خودروها به دلیل مخزنی که دارند، از وزن بیشتری برخوردار بوده و بنابراین مصرف بنزین بیشتری دارند.
با این حساب اگر در میانگین گیری مصرف سوخت، گروه‌های مختلف خودرویی را تفکیک کنیم، میانگینی که به دست می‌آید، منصفانه‌تر و دقیق‌تر خواهد بود.
در این مورد، شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران با تدوین مدلی مخصوص، انواع خودروها را بر حسب مواردی همچون نوع کاربری و وزن، به دو گروه کلی که هر کدام دارای سه دسته جزئی‌تر نیز هستند، تفکیک کرده است.
در این مدل، خودروها به دو گروه «وسائل نقلیه ویژه حمل مسافر و دارای حداکثر ۸ صندلی» و «وسایل حمل و نقل موتوری دارای حداقل چهار چرخ و ویژه حمل بار» تقسیم شده‌اند. گروه یک شامل خودروهای دارای حداکثر ۸ صندلی علاوه بر صندلی راننده با حداکثر جرم کمتر یا بیشتر از پنج تن می‌شود و گروه دو نیز خودروهای دارای جرم بیش از ۵/۳ تن و بالاتر از ۱۲ تن را در برمی گیرد.
این شرکت پس از تدوین مدل بالا، میانگین مصرف سوخت خودروها را در دو حالت «تفکیک شده» و «تفکیک نشده» مورد بررسی قرار داده و این در حالی است که میانگین مصرف سوخت خودروهای بنزینی (بدون در نظر گرفتن وانت‌ها و دوگانه سازها) کمتر از حالتی شده که وانت‌ها و دوگانه سوزها نیز مورد محاسبه قرار گرفته اند.
به عنوان مثال، خودروها در سال ۸۹ به شش گروه «بنزینی و دوگانه‌سوز»، «بنزینی»، «بنزینی و دوگانه سوز به جز وانت»، «بنزینی به جز وانت»، «وانت‌های بنزینی و دوگانه سوز» و «وانت‌های بنزینی» تقسیم شده اند، که در این بین، گروه «خودروهای بنزینی بدون وانت» کمترین میانگین مصرف سوخت را (۳۲/۷ لیتر)داشته‌اند. این موضوع در شرایطی است که گروه «وانت‌های بنزینی و دوگانه سوز» با ثبت عدد ۴۶/۱۱، بیشترین میانگین مصرف سوخت را داشته است. بنابر جدول ارائه شده، گروه «خودروهای بنزینی» که وانت‌ها را نیز شامل می‌شود، میانگین مصرفی برابر با ۵۴/۷ لیتر داشته و میانگین مصرف گروه «بنزینی‌ها و دوگانه‌سوزها» (با احتساب وانت‌ها) نیز ۰۷/۸ لیتر بوده است. اگر وانت‌ها را از این گروه حذف کنیم، میانگین مصرف به عدد ۶/۷ لیتر کاهش می‌یابد. همچنین میانگین مصرف سوخت کل وانت‌ها در سال ۸۹ معادل ۷۲/۱۰ لیتر بوده است. با توجه به موارد مذکور، به این نتیجه می‌رسیم که اگر در محاسبه میانگین مصرف سوخت خودروها، مدل‌های دوگانه سوز و وانت را محاسبه نکنیم، میانگین بدست آمده، عدد کمتری خواهد بود. با این شرایط این پرسش به ذهن می‌رسد که چرا متولیان در آمارهای خود میانگین مصرف کل خودروها را معیار عملکرد خودروسازان اعلام و اشاره چندانی به جزئیات نمی‌کنند؟
در این مورد، مدیر بخش بازرسی آلایندگی محیط زیست شرکت بازرسی، می‌گوید: به اعتقاد من باید در بررسی میانگین مصرف سوخت خودروها، میان گروه‌های مختلف، تفاوت قائل شد. طهماسب کهکیلویی با اشاره به اینکه مصرف سوخت وانت‌ها با سواری‌ها فرق دارد، می‌افزاید: نوع کاربری وانت بارها به شکلی است که سوخت بیشتری نسبت به سواری‌ها می‌سوزانند و این موضوع در آمار کلی، مصرف سوخت تاثیر منفی می‌گذارد.
وی همچنین به دوگانه‌سوزها نیز اشاره کرده و تاکید می‌کند: این نوع خودروها به دلیل دارا بودن مخزن گاز، وزن بیشتری داشته و بنابراین بنزین زیادتری نیز مصرف می‌کنند.
به گفته کهکیلویی، به دلیل تاثیری که وانت‌ها و دوگانه سوزها در میانگین مصرف سوخت خودروها دارند، بهتر است در «میانگین‌گیری»، مصرف سوخت سواری‌ها را جداگانه محاسبه کرد. اظهارات مدیر بخش بازرسی آلایندگی و محیط زیست شرکت بازرسی در شرایطی است که به اعتقاد مدیرعامل سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، در نظر گرفتن آمارهای کلی، یک موضوع طبیعی در کشور به حساب می‌آید. عباس کاظمی می‌گوید: مسوولان وقتی می‌خواهند مثلا درآمد ناخالص ملی را اعلام کنند، یک عدد کلی را در نظر می‌گیرند، حال آنکه همه می‌دانند این درآمد دارای بخش‌های مختلفی مانند صنعت و کشاورزی است.
وی تاکید می‌کند: در موضوع میانگین مصرف سوخت نیز اوضاع به همین منوال است، میانگینی که اعلام می‌شود، کل خودروها را اعم از وانت و دوگانه سوز و بنزین سوز در بر می‌گیرد. مدیرعامل سازمان بهینه سازی در عین حال می‌افزاید: البته در این نوع آمارها، جزئیات نیز مشخص و حتی مصرف سوخت خودروها به صورت جداگانه نیز اندازه‌گیری می‌شود و معلوم است که کدام خودرو مصرف زیادی دارد و کدام خودرو مصرفی کم.
دبیر انجمن خودروسازان نیز در این مورد می‌گوید: برای بررسی میانگین مصرف سوخت و در نظر گرفتن دستورالعمل‌ها، به صورت ناوگانی عمل می‌شود. احمد نعمت بخش در توضیح این گفته خود می‌افزاید: مثلا به ایران خودرو اعلام می‌کنند که میانگین مصرف سوخت محصولات آن، فلان عدد است و یا این شرکت باید در سال 91 به فلان میانگین برسد.