سهم خودروسازان داخلی و خارجی در بازار ایران

عکس: آکو سالمی

گروه خودرو - خیابان و جاده‌های کشور در حالی هم‌اکنون میزبان انواع خودروهای داخلی و خارجی هستند که ایران خودرو و سایپا بیشترین سهم را در این مورد به خود اختصاص داده‌اند.

شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در تازه‌ترین آمار خود سهم ۱۵ شرکت عرضه‌کننده خودرو در کشور را طی نیمه دوم سال گذشته تعیین کرده است که در این بین سایپا دارای بیشترین سهم بوده و آلمانی‌ها نیز کمترین حضور را دارند. چینی‌ها و کره‌ای‌ها نیز به ترتیب دارای سهمی حدودا یک و ۴/۱ درصدی از بازار خودرو ایران هستند. بازار در دست داخلی‌ها

اینکه بازار خودرو ایران در انحصار شرکت‌های داخلی قرار دارد، اگرچه از جنبه اشتغالزایی و کمبود وابستگی قابل توجه است، اما از این لحاظ که غالب مشتریان توانایی استفاده از خودروهای روز دنیا را ندارند، نکته ای منفی به حساب می‌آید. هم‌اکنون طبق آمار شرکت بازرسی، سایپا ۹/۴۶ درصد از سهم بازار خودرو کشور را در اختیار دارد و این سهم در شرایطی بدست آمده که «پراید» نماینده اصلی سایپایی‌ها به حساب می‌آید. پراید که پرتیراژترین محصول صنعت خودروسازی ایران به شمار می‌رود، به تنهایی بالای ۹۵ درصد از تولید سایپا را به خود اختصاص داده و تنها به واسطه قیمت زیر ۱۰ میلیون تومان خود، مشتریان بسیاری دارد. این محصول در زمره خودروهای کم کیفیت بازار کشور قرار داشته و در چند مدل تولید و عرضه می‌شود.

سایپا البته مقام نخست خود در بازار خودرو ایران را علاوه بر پراید، مدیون ریو و زانتیا نیز هست. البته زانتیا ماه‌ها است که دیگر به تولید نمی‌رسد و ریو نیز از تیراژی پایین برخوردار است. شرکت بازرسی نامی از «تیبا» (جدیدترین محصول سایپا) نیاورده، زیرا این خودرو به تازگی روانه بازار شده و قرار است در آینده به محصول شماره یک این شرکت تبدیل شود. اما پس از سایپا، ایران خودرو توانسته با محصولاتی مانند پژو ۴۰۵، سمند، ۲۰۶ و پارس، ۴۶ درصد از سهم بازار خودرو کشور را به خود اختصاص بدهد. این شرکت اگرچه تنوع تولید بیشتری نسبت سایپا داشته و سبد محصولاتش نیز باکیفیت‌تر است، اما به نظر می‌رسد تا «پراید» هست، ایران‌خودرو نمی‌تواند به بازیگر اول بازار تبدیل شود. ایران خودرو باید مکان دومی خود را مدیون محصولاتی مانند پژو ۴۰۵ و ۲۰۶ باشد، زیرا آنها پرتیراژترین‌های این شرکت بوده و بیشترین مشتریان را به خود اختصاص داده‌اند. این شرکت البته «رانا» و «دنا» را نیز در راه دارد و با تولید و عرضه آنها، می‌تواند به افزایش سهم بازار خود امیدوار باشد.

از ایران خودرو که بگذریم، زیرمجموعه سایپا توانسته با فاصله ای بسیار زیاد، به سومین بازیگر بازار خودرو کشور تبدیل شود. پارس‌خودرو که دارای محصولاتی مانند ماکسیما، مگان، تندر-۹۰ و قشقایی است، ۸/۳درصد از بازار خودرو کشور را در اختیار دارد. این شرکت جزو قدیمی‌های صنعت خودرو ایران به حساب می‌آید و خودروسازی کم تیراژ محسوب می‌شود. اگر نگاهی به نوع محصولات پارس‌خودرو بیندازیم، متوجه خواهیم شد که غالب آنها جزو لوکس‌ها و گرانقیمت‌های بازار هستند و از همین رو طبیعی به نظر می‌رسد این شرکت دارای سهمی ۸/۳ درصدی باشد.

کره‌ای‌ها، پرسهم‌ترین خارجی‌های بازار

سهم ۴/۱ درصدی خودروهای کره‌ای در بازار ایران، نشان از بخت بلند هیوندایی و کیا نزد مشتریان ایرانی دارد. بنابر آمار، سه شرکت آسان موتور (واردکننده محصولات هیوندایی)، اطلس خودرو (واردکننده محصولات کیا) و راین خودرو (تولیدکننده محصولات هیوندایی)، توانسته‌اند در نیمه دوم سال گذشته ۴/۱ درصد از سهم بازار خودرو ایران را به خود اختصاص دهند و این در شرایطی است که کره‌ای‌ها اعلام کرده بودند صادرات محصول به ایران را متوقف خواهند کرد. هیوندایی سانتافه، سوناتا، آوانته، کیا سورنتو، سراتو و اسپورتیج، از جمله خودروهایی هستند که کره‌ای‌ها توانستند به واسطه آنها به سهم ۴/۱ درصدی از بازار ایران برسند. در نگاهی تفکیکی‌تر، محصولات وارداتی هیوندایی و کیا یک درصد از بازار ایران را در اختیار دارند و راین خودرو نیز با مونتاژ «آوانته» و «ورنا»، سهمی

چهار دهم درصدی را از این بازار به خود می‌بیند. اگر نگاهی به آمار شرکت بازرسی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که در بین شرکت‌های خارجی، کره‌ای‌ها دارای بیشترین سهم هستند و این سهم طی دو سه سال گذشته و در نتیجه کنار زدن محصولات تویوتا نصیب هیوندایی و کیا شده است.

حرکت چراغ خاموش چینی‌ها

قطعا اگر کره‌ای‌ها بخواهند از بازار خودرو ایران چشم پوشی کرده یا عرضه محصول به آن را محدود کنند، جانشین آنها شرکت‌های چینی خواهند بود، شرکت‌هایی که هم‌اکنون حدود یک درصد در این بازار سهم دارند. بنابر آمار، چینی‌ها توانسته‌اند به واسطه شرکت‌های «سنابادخودرو توس»، «خودروسازی مدیران»، «خودروسازان بم» و «مدیران پارس»، به این سهم برسند. چینی‌ها که علاقه زیادی به حضور در این بازار دارند، هم‌اکنون در قالب سه شرکت متفاوت و با تیراژی کم، به تولید خودرو در ایران مشغول هستند و در این بین، شرکت «چری» برنامه‌های زیادی را برای افزایش سهم خود در نظر گرفته است.

این شرکت که جزو پنج خودروساز بزرگ چین به شمار می‌رود، هم‌اکنون محصولات خانواده MVM را توسط «خودروسازی مدیران» در ایران به تولید می‌رساند و فعلا

شش دهم درصد از بازار را در اختیار دارد. چری قرار بود طی همکاری مشترک با ایران خودرو، محصولاتی را در ایران تولید کند، اما با منتفی شدن این موضوع، چری فعلا به همین حضور در بخش خصوصی رضایت داده است. چری البته توسط شرکتی دیگر به نام «سناباد خودرو توس» نیز خودرو A۱۵ را به تولید می‌رساند، اما ظاهرا این شرکت هم‌اکنون تولیدی از محصولات چری ندارد. دیگر شرکت چینی که توانسته سهم اندکی از بازار خودرو ایران را به خود اختصاص دهد، «مدیران پارس» نام دارد. این شرکت خودرو «لیفان» را به بازار ایران عرضه کرده است؛ بنابر آمار، لیفان تنها یک دهم درصد از این بازار سهم دارد. از این سه شرکت که بگذریم، «خودروسازان بم» نیز سهمی یک دهم درصدی را از بازار ایران به خود اختصاص داده است. این شرکت هرچند هم‌اکنون خودرو چینی لوبو را به تولید می‌رساند، اما قطعا بخشی از سهم یک دهم درصدی آن به «فولکس گل» مربوط می‌شود، زیرا قبل از لوبو، این خودرو را تولید می‌کرد.مصرف سوخت پایین و قیمت ارزان، اصلی‌ترین مشخصه‌های خودروهای چینی بازار ایران به شمار می‌روند و این در حالی است که برخی از آنها از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند. باید دید چینی‌ها می‌توانند در آینده سهم خود را در بازار ایران افزایش داده و پشت سر سه خودروساز بزرگ کشور قرار بگیرند؟

عقب ماندن ژاپنی‌ها

اگرچه ژاپنی‌ها چند سال پیش اصلی‌ترین خارجی‌های بازار خودرو ایران بودند، اما هم‌اکنون پس از کره‌ای‌ها و چینی‌ها، سومین خارجی حاضر در این بازار هستند. این موضوع نه تنها به اقدام ژاپنی‌ها مبنی بر محدودیت عرضه خودرو به بازار ایران مربوط می‌شود، بلکه رشد سریع حضور خودروسازان کره‌ای نیز دلیل دیگر آن است. آن طور که در آمار شرکت بازرسی آمده، «گروه بهمن» به عنوان تولیدکننده مزدا۳، تنها نیم درصد از بازار ایران سهم دارد و ایرتویا دارای سهمی کمتر از یک دهم درصد است. طی نیمه دوم سال گذشته، سهم ایرتویا در بازار ایران بسیار پایین بوده است. هرچند محصولاتی مانند ماکسیما نیز ژاپنی به حساب می‌آیند، اما به لحاظ تفکیک آماری، آنها جزو پارس‌خودرو به شمار می‌روند.

آلمانی‌ها نایاب می‌شوند؟

با روندی که خودروسازان آلمانی در قبال بازار خودرو ایران در پیش گرفته اند، به نظر می‌رسد طی سال‌های آینده خودروهایی مانند بنز و بی‌ام‌و در این بازار نایاب خواهند شد.

آلمانی‌ها که از قدیمی‌های بازار خودرو ایران به شمار می‌روند، هم‌اکنون حضور بسیار کمرنگی در این بازار دارند، به نحوی که سهم آنها به کمتر از دو دهم درصد رسیده است. پرشیاخودرو به عنوان نمایندگی عرضه محصولات «بی‌ام‌و» و «ستاره بنز» نیز به عنوان نمایندگی عرضه محصولات بنز، هر کدام صاحب سهمی زیر یک دهم درصدی بوده و این اوضاع نشان از کمرنگ شدن حضور آنها در بازار کشور دارد. بنز و بی‌ام‌و البته قبلا نسبت به این موضوع هشدار داده و عنوان کرده بودند که عرضه خودرو به بازار ایران را محدود و حتی ممنوع خواهند کرد. این موضوع در شرایطی است که خودروهای بنز و بی‌ام‌و دارای کیفیت و البته قیمت بسیار بالایی هستند و به خودی خود مشتریان محدودی دارند.

ام جی هم زیر یک دهم درصد

اما یکی دیگر از حاضران در بازار خودرو ایران، «مدیا قشم» است که خودرویی تحت عنوان MG را میهمان این بازار کرده است. این شرکت که چینی - انگلیسی به حساب می‌آید، سهمی زیر یک دهم درصد را در بازار دارد.