صادرات خودرو نصف شد

عکس: آکو سالمی

گروه خودرو - آیا صادرات یک میلیون خودرو تا سال ۱۴۰۴ بر اساس آیین‌نامه استراتژی توسعه صنعتی خودرو بلند پروازانه است، یا در نظر گرفتن این رقم با توجه به توان شرکت‌های خودروساز صورت گرفته؟ براساس آیین‌نامه استراتژی توسعه صنعتی خودرو که سال گذشته به خودروسازان ابلاغ شد، آمار تولید آنها تا سال ۱۴۰۴ (طی ۱۵ سال آینده ) باید به سه میلیون دستگاه در سال برسد، که از این تعداد، باید یک میلیون خودرو صادر شود.الزام در نظر گرفته شده برای خودروسازان در شرایطی است که آمار اعلام شده از سوی گمرک در فروردین‌ماه امسال، از افت ۵۰ درصدی صادرات خودرو نسبت به مدت مشابه سال قبل حکایت دارد، افتی که برخی از کارشناسان آن را به ناآرامی‌های اخیر در منطقه نسبت داده و برخی دیگر نیز کاهش تقاضا در بازار جهانی را به عنوان دلیل آن مطرح می‌کنند. فرید زاوه یکی از کارشناسان خودرو در این خصوص می‌گوید: سال گذشته بیشترین صادرات خودروسازان به کشورهای دارای سایت‌های تولیدی صورت گرفت، که این موضوع رشد صادرات خودروسازان را به همراه داشت، اما در سال‌جاری ناآرامی‌های پیش آمده در این کشورها موجب شد تا خودروسازان بخشی از پایگاه صادراتی خود را از دست بدهند و صادراتشان افت کند.هرچند زاوه افت صادرات خودروسازان را به ناآرامی‌های پیش آمده در منطقه نسبت می‌دهد، اما داوود میرخانی رشتی دبیر سابق انجمن خودروسازان، کاهش تقاضا در بازار جهانی را عمده دلیل کاهش صادرات دانسته و در این مورد می‌گوید: در حال حاضر تقاضا برای خرید خودرو به میزان قابل‌توجهی در بازار جهانی کاهش یافته که این موضوع، افت صادرات را به همراه داشته است.میرخانی رشتی در ادامه، مقایسه روند صادرات به صورت ماهانه را روشی نادرست خوانده و می‌افزاید: آمار صادرات باید به صورت سالانه بررسی شود، زیرا با بررسی ماهانه نمی توان تحلیل درستی از صادرات به دست آورد. از سوی دیگر علاوه بر افت صادرات به لحاظ تعداد، آمار از افت ۲۵ درصدی قیمت خودروهای صادراتی در فروردین‌ماه سال‌جاری نیز حکایت دارد، به نحوی که خودروسازان در این مدت افت چشمگیر قیمت را نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کردند.زاوه اختصاص بخش اعظمی از صادرات را به خودروهای ارزان قیمت، یکی از عمده دلایل کاهش قیمت خودروهای صادراتی دانسته و می‌گوید: علاوه بر صادرات خودرو با محدوده قیمتی پایین، احتمالا اعلام نرخ پایین خودرو در اظهارنامه‌های صادراتی نیز یکی دیگر از دلایل افت قیمت است.به گفته زاوه تعرفه بالای واردات در برخی از کشورها موجب می‌شود تا خودروسازان در کشورهایی که سایت تولیدی دارند، رقم ذکر شده در اظهارنامه صادراتی را کمتر از رقم اصلی قید کنند تا از این راه بتوانند سود خود را افزایش دهند. به گفته وی، این روشی مرسوم در دنیا است و اکثر خودروسازان از آن استفاده می‌کنند.

هر چند زاوه عدم درج رقم واقعی در اظهارنامه صادراتی را یکی از عمده دلایل کاهش قیمت خودروهای صادراتی عنوان می‌کند، اما میرخانی رشتی رقابتی شدن بازارهای صادراتی را دلیل کاهش ۲۱ درصدی قیمت خودروهای صادراتی دانسته و می‌گوید: کاهش تقاضا موجب شده تا بازار خودروهای صادراتی بیش از پیش رقابتی شود، به همین دلیل خودروسازان برای از دست ندادن بازار صادراتی خود ناچار به کاهش قیمت محصولات شده‌اند.به گفته میرخانی رشتی، عدم کاهش قیمت از سوی خودروسازان موجب از دست دادن بازارهای صادراتی خواهد شد.

کاهش ۵۰ درصدی صادرات

براساس آمار گمرک، در اولین ماه سال‌جاری، خودروسازان در مجموع موفق به صادرات یک‌هزار و ۲۳۷ دستگاه انواع خودرو صادراتی به ارزش ۶میلیون دلار شدند که آمار مذکور از افت ۵۰درصدی صادرات به لحاظ تعداد و افت ۶۰ درصدی به لحاظ ارزش کل صادرات خودرو، حکایت دارد.علاوه بر افت صادرات خودرو به لحاظ ارزش و تعداد، میانگین قیمت خودروهای صادراتی نیز در فرودین ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۲/۲۱ درصد افت داشته است، به نحوی که در فروردین‌ماه سال‌جاری هر خودرو با متوسط قیمت چهار هزار و ۸۵۰ دلار صادر شده است.

کشورهای جدید در برنامه صادراتی

حضور دو کشور اتریش و رومانی در لیست مقصد خودروسازان را می‌توان یکی از نکات قابل‌توجه در جدول ارائه شده از سوی گمرک دانست. هرچند تعداد خودروهای صادراتی به این کشورها تنها به منظور بازاریابی صورت گرفته، اما حضور این دو کشور در جدول گمرک بیانگر آن است که خودروسازان سنجش بازارهای جدید را در دستور کار خود قرار داده‌اند. براساس آمار مذکور، خودروهای داخلی در فروردین‌ماه به کشورهای عراق، اتریش و رومانی صادر شده‌اند، به نحوی که از مجموع آنها، هزار و ۲۳۱ دستگاه به عراق، ۲ دستگاه به اتریش و ۲ دستگاه نیز به رومانی صادر شده است.

کارنامه موفق در صادرات قطعه

از سوی دیگر هرچند صادرات خودروهای صادراتی در فروردین‌ماه سال‌جاری با کاهش همراه بود؛ اما در مقابل، صادرات قطعات CKD در این مدت رشدی چشمگیر را تجربه کرد. طبق آمار، خودروسازان و قطعه‌سازان در مجموع موفق به صادرات ۳۱۰ تن قطعات CKD به ارزش دو میلیون دلار شدند، که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن با رشد ۲۲/۷۲ درصدی و از لحاظ ارزش نیز با رشد ۱۰۰درصدی مواجه بوده است. بر اساس آمار گمرک، در فروردین‌ماه سال‌جاری بیشترین قطعات ارسالی، به دو کشور سوریه و ونزوئلا صادر شده است، به نحوی که ۲۳۹ تن به سوریه و ۷۰ تن نیز به ونزوئلا رفته است.

ادامه رشد واردات خودرو

اما هرچند تغییر در روش ثبت سفارش و واردات خودرو از سوی وزارت صنایع و معادن در سال گذشته این شائبه را به وجود آورد که در سال‌جاری واردات خودرو با افت چشمگیر مواجه خواهد شد، اما برخلاف تصورات، آمار اعلام شده از سوی گمرک باز هم از رشد واردات خودرو به کشور حکایت دارد.

بنابر آمار، واردات خودرو در فروردین‌ماه سال‌جاری و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از لحاظ تعداد رشد ۴ درصدی را تجربه کرد، به‌طوری‌که طی این مدت در مجموع دو هزار و ۴۴۵ دستگاه انواع خودروهای خارجی وارد کشور شده است. ارزش کل خودروهای وارداتی به کشور در فروردین‌ماه سال‌جاری، ۵۰ میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال گذشته، رشدی ۶۴/۱۳ درصدی را تجربه کرده‌ است.

تایلند در جمع صادرکنندگان

اگرچه در سال گذشته لیست شرکت‌های سازنده خودرو در اختیار کشورهای کره‌جنوبی، ژاپن و استرالیا قرار داشت، اما در فروردین‌ماه سال‌جاری تایلند توانست در جایگاه دوم قرار گیرد. آمار گمرک نشان‌دهنده آن است که کره جنوبی در سال‌جاری نیز مانند سال گذشته توانست رتبه اول کشور تولید‌کننده خودروهای وارداتی را به خود اختصاص دهد. از مجموع خودروهای وارد شده به کشور در فروردین‌ماه، یک هزار و ۸۹۳ دستگاه خودرو معادل ۴۲/۷۷ درصد کل واردات از کره‌جنوبی، ۳۲۱دستگاه معادل ۱۳/۱۳ درصد وارداتی‌ها از تایلند و ۷۸ دستگاه یعنی ۴ درصد از کل خودروهای وارداتی نیز از کشور ژاپن تامین شده است. همچنین، کره‌ای‌ها از لحاظ تامین کننده بودن خودروهای وارداتی نیز، مقام اول را به خود اختصاص داده‌اند، به نحوی که از مجموع خودروهای وارداتی کره، یک هزار و ۶۳۲دستگاه خودرو مستقیما از خود این کشور وارد شده است. علاوه بر کره، امارات دومین مبدا واردات خودرو به ایران بوده است، به نحوی که بر اساس آمار گمرک، از مجموع خودروهای وارداتی ۳۶۷ دستگاه خودرو نیز از این کشور وارد شده است. پس از کره و امارات نیز عمان رتبه سوم واردات را از آن خود کرد، به طوری که در مجموع ۳۵۹ دستگاه انواع خودرو از این کشور وارد ایران شده است.حضور امارات متحده عربی و عمان در لیست صادرکنندگان خودرو به ایران در حالی است که براساس روش جدید اعلامی از سوی وزارت صنایع و معادن، از سال گذشته مجوز واردات تنها به شرط ورود خودرو از کشور سازنده، صادر می‌شود، که این موضوع به معنای حذف کشورهای واسطه خواهد بود. با این حال با گذشت یک سال از زمان اجرای روش جدید ثبت سفارش، هنوز کشورهای واسطه در جدول واردکنندگان به چشم می‌آید.

رشد واردات CKD

از سوی دیگر، واردات قطعات CKD نیز در سال‌جاری روند رو به رشد داشته است. براساس آمار مذکور، در فروردین‌ماه ۱۷هزار و ۳۴۷ تن انواع قطعه به ارزش ۱۶۱ میلیون دلار وارد کشور شده، که این آمار از رشد ۱۷/۱۲۷ درصدی واردات به لحاظ وزن حکایت دارد. این آمار همچنین بیانگر رشد ۸۵ درصدی ارزش قطعه منفصله وارداتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است. بر اساس آمار گمرک، فرانسه در سال‌جاری نیز همانند سال گذشته صاحب بیشترین درصد قطعات وارداتی به ایران بوده و کشورهای ژاپن و چین نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.