جنگ خودرویی آمریکا و چین

گروه خودرو- باراک اوباما دوشنبه گذشته در میان چهار هزار و ۵۰۰ نفر از طرفداران حاضر در نطق انتخاباتی‌اش در اوهایو، چین را متهم کرد که با پرداخت یارانه به سازندگان و صادرکنندگان بخش خودرو موجب از دست رفتن مشاغل در صنعت خودرو آمریکا شده است. اوهایو یکی از ایالات فعال در بخش خودروسازی آمریکاست و رأی ساکنان آن در انتخابات پیش رو تعیین‌کننده خواهد بود. اوباما گفت: «این یارانه‌ها مستقیما به موقعیت مردان و زنان ما در خطوط مونتاژ اوهایو و میشیگان ضربه می‌زند. ما قصد داریم این روند را متوقف کنیم. این درست نبوده و بر خلاف قانون است و ما در برابر آن خواهیم ایستاد.»

این در حالی است که جمهوری خواهان و در رأس آنها میت رامنی که معتقدند اوباما بیش از حد در مقابل چین نرمش نشان می‌دهد، این سخنرانی را تلاشی پرسروصدا برای کسب رأی در اوهایو خوانده‌اند. صنعت خودرو در اوهایو ۵۴ هزار و ۲۰۰ نفر را در استخدام خود دارد که با احتساب شاغلان در صنایع مرتبطی چون فولاد، آلومینیوم، پلاستیک و محصولات الکترونیکی، در مجموع ۴/۱۲ درصد شاغلان این ایالت در استخدام این بخش هستند.

اما گزارش خبرگزاری رویترز نشان داد که ظاهرا آمریکا برای مقابله با چینی‌ها عزمش را جزم کرده است. طبق این گزارش، دولت آمریکا اعلام کرده در سازمان تجارت جهانی پرونده‌ای را مرتبط با همین موضوع و در شکایت از چین گشوده است. آمریکایی‌ها می‌گویند این سازمان باید مقامات چینی را بابت اختصاص این یارانه‌ها بازخواست کند، زیرا به گفته ران کرک نماینده آمریکا در این سازمان، طبق قوانین سازمان تجارت جهانی اختصاص یارانه به صادرات ممنوع است. طبق قوانین، اختصاص یارانه ناعادلانه‌ بوده و روند تجارت جهانی را مختل می‌کند.

البته چین هنگام پیوستن به این سازمان در سال ۲۰۰۱ پذیرفته که این یارانه‌ها را حذف کند. به گفته مقامات آمریکا مجموع این یارانه‌ها یک میلیارد دلار بوده که در فاصله سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ پرداخت شده است. آنها معتقدند همین یارانه‌ها بوده که طی سال‌های اخیر چین را به پنجمین صادرکننده بزرگ خودرو و قطعات آن در دنیا تبدیل کرده است. در کنار این یارانه‌ها، تولید خودرو با موادی ارزان‌قیمت‌تر، استانداردهای پایین‌تر و امکانات کمتر سبب شده قیمت خودروهای ساخت چین بسیار پایین‌تر از نمونه‌های آمریکایی باشد. به تمام اینها باید ارزش پایین یوآن را هم که موضوع دعوایی کهنه بین دو کشور است اضافه کرد. چین سال‌ها است که عامدانه و مصنوعا نرخ برابری یوآن را در برابر دلار پایین نگه می‌دارد و به این ترتیب قیمت تمام‌شده تولیداتش، از جمله خودروهای نوظهور چینی، برای مصرف‌کنندگان آمریکایی بسیار ناچیز است. این زنگ خطری است برای صنعت خودروسازی آمریکا که طی چند ماه اخیر نشانه‌هایی از بهبود و بازیابی رمق سابق را از خود بروز داده است. خودروسازان آمریکایی علاوه بر بازار آمریکا نگران از دست رفتن بازار پررونق چین هم هستند، بازاری که با وفور شهرهای کوچک رو به توسعه هدفی ارزشمند برای کسب سود خواهد بود. یکی از مقامات کاخ سفید در این مورد می‌گوید: «اصل بر این است که چین باید تحت قوانین تجارت جهانی بازی کند. وقتی چنین نمی‌کند،‌ دولت اوباما واکنش نشان خواهد داد تا مطمئن شود اقتصاد آمریکا و کارکنانش در شرایطی برابر و منصفانه به رقابت می‌پردازند.»آمریکا در عین حال قصد دارد در نشست بعدی اعضای سازمان تجارت جهانی که اواخر سپتامبر در ژنو برگزار می‌شود، شکایت دیگری را از چین مطرح کند. موضوع این اتهام وضع تعرفه‌های سنگین و ناعادلانه بر صادرات بخش خودروی آمریکاست. آمریکا می‌گوید چین بر سر راه ورود ۹۲ هزار خودروی ساخت این کشور، بیش از همه ساخت کرایسلر و جنرال موتورز، مجموعا ۳/۳ میلیارد دلار تعرفه‌ وضع کرده که مورد دیگری است از نقض معاهدات و قوانین حاکم بر چرخه تجارت جهانی. ۸۰ درصد کالاهای صادراتی آمریکا به چین مشمول تعرفه هستند.

در این میان چین هم بیکار نبوده است. حتی به نظر می‌رسد آنها برای وارد کردن ضربه کاری اول پیش دستی هم کرده باشند. آنها نیز در مقابل اعلام کرده‌اند در روزهای آینده جزئیات شکایتی را منتشر خواهند کردند با این مضمون که دولت آمریکا بر واردات ۳۰ قلم کالای چینی، از جمله فولاد، تایر، مواد شیمیایی و کفپوش‌ چوبی تعرفه‌هایی خلاف مقررات وضع کرده است. شن دانیانگ، سخنگوی وزارت بازرگانی چین گفته چین امیدوار است آمریکا این سیاست غلط را تصحیح و نگرانی‌های چین را با اقدامات مقتضی برطرف کند.

طرح این شکایات نزد سازمان تجارت جهانی به این معنا است که دو طرف دو ماه برای گفت‌وگو و حل اختلافات فرصت دارند و در صورتی که در پایان این مهلت توافقی حاصل نشود، بررسی موضوع به کارشناسان و قضاوت نهایی به این سازمان محول خواهد شد.