در گفت‌وگو با کارشناسان خودرو بررسی شد
کاهش تولید خودروسازان چگونه جبران خواهد شد؟
گروه خودرو- افت تولید ۳۷ درصدی خودرو، نیمه تعطیلی بخشی از خطوط تولید خودروسازان، تعدیل نیرو در صنعت قطعه‌سازی، کار با ۵۰ درصد ظرفیت تولید در صنعت قطعه‌سازی و... تمام این اتفاقات در چهار ماهه امسال رخ داد تا به این ترتیب دوران طلایی «تولید» در صنعت خودروسازی کشور پاییزش را از بهار امسال آغاز کند؛ پاییزی که افت تولید بی‌سابقه‌ای را بعد از ۲۰ سال رشد تولید برای خودروسازان به همراه داشته است. بنا به گفته کارشناسان، رشد تولید در صنعت خودروسازی از سال‌های ۷۲ و ۷۳ آغاز شده است؛ به طوری که این صنعت تا سال ۹۰ همواره رشدی ۲ رقمی داشته است اما این در حالی است که از ابتدای امسال این تولید روندی نزولی پیدا کرده است.
اما سوال اصلی که در این گزارش به دنبال یافتن پاسخ آن هستیم این است که این میزان از افت تولید خودرو در کشورچگونه ایجاد شد و قرار است چگونه جبران شود؟ اصلا آیا روند صعودی تولید خودروی سواری در چنین شرایطی که به عقیده کارشناسان اقتصادی، کشور در شرایطی خاص قرار دارد و مشکلات جدی‌تری از تامین سواری مردم وجود دارد، ضرورتی دارد؟ سوالی دیگر آنکه آیا خودروسازان چنین افت تولیدی را پیش‌بینی می‌کرده‌اند؟
برای بررسی بهتر این موضوع، یعنی چگونگی جبران خسارت‌های صنعت خودرو ابتدا باید دید مشکل خودروسازان از کجا شروع شده است. خودروسازان شروع بحران صنعت خودرو را از کمبود نقدینگی می‌دانند و معتقدند تا همین سال قبل نه تنها هیچ مشکلی در تولید نداشته‌اند، بلکه حتی در سال گذشته رتبه سیزدهم تولید در دنیا را هم به دست آورده‌اند. البته این موضوعی است که بر هیچ کس پوشیده نیست، اما چه شد که صنعت خودرو با آن حجم انبوه تولید کارش به جایی رسید که چشم امید به کمک دولت دوخته است؟ به عقیده یک کارشناس صنعت خودرو، با وجود اینکه رشد تولیدات خودروسازان طی سال‌های گذشته مدام در حال افزایش بوده است اما سود خودروسازان در برخی مواقع حتی کاهش هم پیدا کرده است. زیرا رشد قیمت خودرو نسبت به رشد هزینه‌های تولید، افزایش حقوق کارمندان، افزایش بیمه و عوارض و... خیلی کم بوده است.
به همین دلیل هم خودروسازان با وجود تولید زیاد طی سال‌های اخیر سود زیادی نداشته‌اند و حالا هم با کمبود نقدینگی مواجه شده‌اند.
اما یکی از دلایل همیشگی خودروسازان برای توجیه افت تولید و کمبود نقدینگی فروش اقساطی خودروسازان به مشتریان است. خودروسازان در حالی محصولاتشان را طی سال‌های گذشته به صورت اقساطی به فروش رسانده‌اند که همواره انجام این کار را وظیفه بانک‌ها می‌خوانند. اما از آنجایی که بانک‌ها در ارائه تسهیلات به مردم تعلل می کنند، خودروسازان خود را ملزم به انجام این کار کرده‌اند تا جایی که در حال حاضر بیشتر از ۴ هزار میلیارد تومان از اعتبارات خودروسازان در دست مشتریان است.
اما بانک‌ها علاوه بر عدم ارائه تسهیلات به مشتریان، به خودروسازان هم تسهیلات بلند مدت نمی‌دهند. خودروسازان هم برای پیش بردن سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت خود مجبور بوده‌اند از محل سرمایه در گردش خود مایه بگذارند. به این ترتیب عملا بیش از ۳ هزار میلیارد تومان دیگر هم از نقدینگی خودروسازان کم شد. در صورتی که این سرمایه‌گذاری‌ها باید از محل وام‌های بلندمدت تامین می‌شد. به این ترتیب به اعتقاد دست‌اندرکاران صنعت خودرو تمام این مسائل باعث آسیب دیدن نقدینگی خودروسازان شد. اما زنجیره مشکلات خودروسازان با پرداخت نکردن مطالبات قطعه‌سازان کامل شد. عدم پرداخت مطالبات قطعه‌سازان هم در نهایت باعث شد تا ارسال قطعه به خودروسازان کم و در بعضی مواقع متوقف شود تا به این ترتیب صنعت خودروسازی با افت تولید شدیدی مواجه شود. تمام مواردی که خواندید و بسیاری از مسائل دیگر باعث شد تا خودروسازان به این نقطه بحرانی برسند.
اما در کنار دلایل خودروسازان برای یافتن چرایی افت تولید می‌توان چند فرضیه دیگر هم مطرح کرد. به نظر یکی از کارشناسان می‌توان ۴ احتمال را برای افت تولید در نظر گرفت. کاهش تقاضا در بازار، محدودیت‌های بین‌المللی، نداشتن ارز کافی برای انتقال به خارج از کشور و کمبود نقدینگی خودروسازان. به عقیده این کارشناس از آنجا که نمی‌توان انتظار داشت رشد تولید همواره دو رقمی باقی بماند، ممکن است این افت تولید از کاهش تقاضا در بازار سرچشمه گرفته باشد که در این صورت کار خودروسازان برای جذب مشتری بسیار سخت خواهد شد.
به عقیده این کارشناس باتوجه به کاهش رشد اقتصادی کشور از سال ۸۷ به بعد، کاهش تقاضا طبیعی به نظر می‌رسد. زیرا با توجه به این موضوع قدرت خرید مشتریان هم کاهش یافته و در‌واقع تقاضای موثر در بازار ایران از همان سال ۸۷ از نفس افتاده است. از طرفی اشباع بازار خودرو و افزایش قیمت خودرو هم در کاهش تقاضا بی تاثیر نبوده است. اما دبیر انجمن خودروسازان با اشباع بازار خودرو مخالف است و می‌گوید در حال حاضر در کشور از هر ۵ نفر یک نفر صاحب خودرو است که این مقدار می‌تواند مانند کشورهای توسعه یافته از هر ۳ نفر به ۲ نفر برسد.
محدودیت‌های بین‌المللی هم می‌تواند یکی از دلایل مهم کاهش تولیدات خودروسازان باشد. زیرا با وجود اینکه خودروسازان بارها اعلام کرده‌اند که داخلی‌سازی محصولاتشان نزدیک به ۱۰۰ درصد شده است اما به گفته کارشناسان حداقل ۵۰ درصد یک خودرو داخلی سازی‌شده نیز همچنان ارزبر است.
عامل سوم اما می‌تواند کمبود ارز در دسترس خودروسازان باشد. عضو انجمن قطعه‌سازان در این رابطه می‌گوید: در شرایط فعلی تعیین نرخ ارز برای صنعت‌گران خودرویی بسیار مهم است. زیرا در صورت تعیین نرخ ارز خودروسازان از این بلاتکلیفی راحت می‌شوند و با وضعیت روشن‌تری گام برمی‌دارند. اما اگر کمبود ارز ادامه داشته باشد تامین قطعات و مواد اولیه با مشکل مواجه می‌شود.
عامل چهارم هم می‌تواند کمبود نقدینگی باشد که تنها راه حل آن مدیریت صحیح تولید و منابع است.
اما در حالی که خودروسازان مدام از تشدید افت تولید و موج بی‌کاری کارکنان صنعت خودرو در صورت عدم حمایت دولت صحبت به میان می‌آورند، وام ۲۰۰۰ میلیاردی خودروسازان که دو ماه پیش از این در شورای پول و اعتبار تصویب شد، به نصف این مبلغ کاهش یافت تا به این ترتیب هر کدام از دو خودروساز بزرگ با مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان مشکلاتشان را حل کنند. البته خودروسازان در عین نارضایتی از این اتفاق به دور بعدی مذاکرات امیدوارند تا شاید بتوانند طی جلساتی دیگر نیمه باقی‌مانده این وام را هم دریافت کنند.
از سوی دیگر برخی کارشناسان اقتصادی البته نظر متفاوتی دارند، آنها فکر می‌کنند مشکل خودروسازان در اصل نقدینگی نیست، بلکه مدیریت و عدم بهره‌وری است و ممکن است این پول‌ها هم به همان دلایلی که پول‌های قبلی از بین رفتند از میان برود، بنابراین آنها هم با دلایل خاص خود این مقدار نقدینگی و حتی بیشتر از آن را برای خودروسازان کافی و کارساز نمی‌دانند.
جبران افت تولید در شش ماه دوم سال؟
اما برنامه خودروسازان برای برون رفت از بحران چیست؟ محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره قطعه‌سازان در این رابطه می‌گوید ما برای امسال برنامه تولید ۲ میلیون دستگاه خودرو را داشتیم که تا به حال و طی این ۴ ماهه ۳۲۵ هزار خودرو تولید کرده‌ایم. او ادامه می‌دهد: اگر این مقدار تولید را طی دو ماه آینده با تولید ۱۶۰ هزار دستگاه دیگر به ۴۸۰ هزار دستگاه برسانیم و اگر پولی که قولش را به ما داده‌اند به دست ما برسد، ممکن است در نیمه دوم امسال بتوانیم یک میلیون دستگاه خودرو تولید کنیم. صحبت‌های نجفی‌منش در حالی است که یک کارشناس حوزه خودرو معتقد است خودروسازان در نیمه دوم سال هم مانند نیمه اول که تنها ۵۰ درصد از ظرفیت را پر کردند، نمی‌توانند ۱۰۰ درصد ظرفیت را تکمیل کنند. نجفی‌منش در همین راستا تاکید می‌کند اگر این ۱۰۰۰ میلیارد طی این هفته به خودروسازان پرداخت نشود، با نزدیک بودن تعطیلات تابستانی خودروسازان و تعطیلاتی که تا ۱۱ شهریور به منظور برگزاری اجلاس سران غیر متعهدها در نظر گرفته شده است، خودروسازان عملا دو هفته از برنامه‌ها عقب می‌مانند. این در حالی است که درشرایط فعلی هر یک روز که از این جریان بگذرد جبران افت تولید را دشوارتر می‌کند.
با این وجود گویا خودروسازان برای بیرون آمدن از این بحران‌ها تا حد زیادی چشم امید به دولت دارند.
اما آیا خودروسازان برای حل مشکلاتشان قصد دارند تنها به دولت تکیه کنند و یا خودشان هم دست به کار خواهند شد؟ جواب نعمت‌بخش به این سوال منفی است. او در این رابطه تاکید می‌کند ایران خودرو و سایپا برنامه‌هایی برای افزایش سرمایه در گردش خود دارند. برنامه ایران خودرو پیش‌فروش‌های بلند مدتش است و سایپا هم در بورس، اوراق مشارکت ارائه می‌کند تا از این طریق سرمایه در گردش خود را افزایش دهند. او معتقد است خودروسازان منتظر دولت ننشسته‌اند و دست روی دست نگذاشته‌اند. نعمت‌بخش در نهایت در ایجاد مشکلات فعلی تنها خودروسازان را مقصر نمی‌داند و مقررات نامناسب بانکی و همچنین محدودیت‌های بین‌المللی را از عوامل اصلی ایجاد این مشکلات می‌داند.
دبیر انجمن خودروسازان جبران افت تولید را وابسته به میزان همکاری‌ها و خصوصا پرداخت وام مذکور می‌داند. نعمت بخش ادامه می‌دهد: با اینکه ما در جلسه دو ماه قبل خود که با حضور معاون اول ریس‌جمهور برگزار شد مشکلات خود را بازگو کردیم و گفتیم که چرا پول کم آورده‌ایم و شورای پول و اعتبار هم با وام یک هزار میلیارد تومانی موافقت کرد، اما متاسفانه این وام در بوروکراسی بانک مرکزی گیر کرده است. نعمت بخش با تاکید بر اهمیت صنعت خودروسازی در کشور بر لزوم حمایت از خودروسازی تاکید می‌کند و می‌گوید: این صنعت موتور محرک صنایع زیادی است و حیف است که از بین برود. از سوی دیگر یکی از کارشناسان خودرویی هم عقیده دارد که در حال حاضر بحث افت تیراژ مطرح نیست، بلکه بحث اصلی تولید و حفظ چرخه تولید است. این کارشناس با تاکید بر این موضوع که در شرایط فعلی تولید اصلا به صرفه نیست گفت: خودروسازان در شرایط سختی به سر می‌برند و تنها برای اینکه تولید کشور و کارکنان این حوزه دچار مشکل نشوند در حال ادامه مسیر هستند.
ارسال نظر