وقتی چینیها چینی نمی‌خرند
بی میلی چینیها به خودروهای وطنی
بنابر گزارش منابع خبری خارجی، بیشتر مردم چین در سال ۲۰۲۱ خودروی ساخت کشور خودشان را نخریده‌‌‌اند و در بین سه نشان برتر از نظر فروش هم خبری از برندهای چینی نیست. این در حالی است که خودروهای چینی طی این سال‌ها بخش قابل‌توجهی از بازار خودروی ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
اوایل حضور چینیها در ایران، آنها به واسطه ارائه قیمت‌هایی نسبتا پایین توانستند گوشه‌ای از بازار را برای خود دست و پا کنند، آن هم در حالی که علاوه بر حضور شرکت‌های اروپایی در خودروسازی کشور، واردات نیز آزاد بود. بنابراین چینیها با وجود رقبایی قدر، وارد بازار ایران شده و توانستند با ارزان فروشی نسبی، رفته‌رفته بخشی از بازار را هرچند کوچک (در ابتدا) به خود اختصاص دهند. در گزارشی که سه‌شنبه در همین صفحه منتشر شد، داستان حضور چینیها در خودروسازی ایران و فراز و فرودشان مورد بررسی قرار گرفت. در این گزارش عنوان شد که چینیها به واسطه دامپینگ، خود را در بازار خودروی ایران جا دادند و برای آنکه جای پایشان سفت شود، بر موج تحریم‌های اوایل دهه ۹۰ نیز سوار نشدند. آنها اما در طول چند سال گذشته تغییر رفتار داده و دو شاخصه اصلی‌شان در بازار ایران بسیار کمرنگ شد. نخست، همراهی چینیها با تحریم‌های آمریکا علیه خودروسازی ایران بود و دیگری، اعمال قیمت‌هایی نامتعارف برای محصولاتشان (از جمله ماجرای قیمت‌گذاری خودروهای جدید متعلق به بخش خصوصی طی چند هفته گذشته).
این در حالی است که آنچه سبب پذیرش خودروهای چینی در بازار ایران در اواسط دهه ۸۰ شد، قیمت‌های به نسبت مناسب آنها بود. در آن دوران، با توجه به آزاد بودن واردات خودرو از یک سو و حضور خودروسازان خارجی از جمله رنو و پژو در ایران از سوی دیگر، چینیها برای رقابت و ماندن در بازار چاره‌ای جز مانور روی قیمت محصولاتشان نداشتند. خودروهای چینی در آن مقطع نه از سطح کیفی و ایمنی مناسبی برخوردار بودند و نه ظاهر چندان دلپسندی داشتند و جهان خودرو نیز روی آنها حساب نمی‌کرد. از همین رو تنها عرصه‌ای که چینیها قدرت مانور در آن را داشتند، حوزه قیمت بود. با توجه به تبحر چینیها در تولید ارزان نسبت به دیگر کشورها، خودروهای تولیدی آنها قیمت تمام شده کمتری داشت و این موضوع برای ایرانی‌ها با توجه به توان خرید پایین‌شان در بازار خودرو از اهمیت و جذابیت زیادی برخوردار بود. از‌همین‌رو چشم بادامی‌ها توانستند با وجود رقبای اروپایی و آسیایی در بازار خودروی ایران، بخشی از مشتریان را به خود جذب کنند. مرور حدودا ۱۵ سالی که از حضور چینیها در بازار خودرو ایران می‌گذرد، نشان می‌دهد مادامی که تحریم در میان نبوده و خودرو نیز وارد می‌شده، چینیها تغییر چندانی در رفتار قیمتی خود نشان نداده و حداقل مانند چند سال گذشته این چنین بی‌محابا قیمت محصولاتشان را بالا نبرده‌اند.
طی سه سال و نیم گذشته اما با توجه به تحریم خودروسازی ایران و خروج بیشتر شرکت‌های خارجی و همچنین ممنوع شدن واردات، چینیها تغییر رفتار داده تا مزیت اصلی‌شان نزد مشتریان ایرانی (قیمت) تقریبا از بین برود. در واقع با خالی شدن میدان از رقبا، چینیها دیگر نیازی به پرده‌پوشی قیمتی نداشتند و این بار پرده‌دری کردند. با وجود همه پیشرفت‌هایی که چینیها در عرصه تکنولوژی صنعت خودرو و ارتقای کیفی محصولاتشان در این سال‌ها داشتهاند، همچنان از رقبای اروپایی و آسیایی خود عقب هستند و در بسیاری از بازارها از جمله ایران، بیشتر مشتریان انتخابشان خودروهای غیرچینی است.
این اتفاق حالا در خود چین رخ داده، به نحوی که گزارش‌ها نشان می‌دهند بیشتر شهروندان چینی انتخابشان در بازار خودرو، محصولات متعلق به دیگر برندها بوده است. این موضوع نشان می‌دهد خودروهای چینی کماکان از سطح کیفی قابل قبولی در مقایسه با برندهای معتبر دنیا، برخوردار نیستند و حتی خود چینیها نیز انتخاب اولشان خودروی وطنی نیست.
این در حالی است که به نظر می‌رسد تا وقتی صنعت و بازار خودروی ایران به واسطه تحریم و ممنوعیت واردات، از شرکت‌های معتبر و محصولات به‌روز خارجی (غیر چینی) تهی باشد، چینیها همچنان قدرت مانور قابل‌توجهی در این بازار خواهند داشت. این موضوع وقتی جدی‌تر به نظر می‌رسد که گفته می‌شود خودروسازی یکی از بخش‌های مهم همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین است. چینیها در حال حاضر سهمی کمتر از ۲۰درصد در بازار خودروی ایران دارند، با این حال چون رقیب خاصی ندارند، تا حد امکان در جاده قیمت گاز می‌دهند. بنابراین اگر قرار باشد در قالب همکاری جامع ۲۵ ساله، چین به شریک اصلی خودروسازی ایران تبدیل شود، دست آنها در حوزه قیمت بازتر خواهد شد. این در شرایطی است که در صورت لغو تحریم‌ها و بازگشت شرکت‌های خارجی و البته ازسرگیری واردات، شرایط فرق خواهد کرد و چینیها در حضور این رقبا مجبورند حد نگه دارند.
اوضاع چینیها در چین
اما در گزارشی که منابع خارجی اخیرا منتشر کرده‌اند، مشخص شده خودروسازان چینی در کشور خود چندان موردقبول مشتریان نیستند. بیشتر خودروسازان چینی هم‌‌‌اکنون با وجود پیشرفت‌های چند سال گذشته، به‌‌‌غیر از چند برند محدود، همچنان از پلت‌فرم‌‌‌های قدیمی استفاده می‌کنند و از نظر ایمنی وضعیت مطلوبی ندارند. به همین دلیل، در بیشتر شهرهای بزرگ و ثروتمند چین، مردم خودروهای غیرچینی می‌‌‌خرند و خرید خودروهای چینی به‌‌‌دلیل قیمت ارزان‌‌‌تر اغلب به شهرهای فقیرتر چین محدود می‌شود. طبق آمارهای مربوط به سال ۲۰۲۱، با وجود تبلیغات گسترده‌‌‌ای که از جمله در ایران برای خودروهای چینی می‌شود، اغلب مردم چین همچنان خودروهای اروپایی و ژاپنی می‌‌‌خرند. بر این اساس، خودروهای فولکس واگن انتخاب اول چینیها در این کشور هستند، به نحوی که این شرکت در سال ۲۰۲۱ توانسته بیش از ۲میلیون و ۱۶۵هزار دستگاه خودرو در بازار چین بفروشد. در مکان دوم فروش خودرو در چین اما تویوتا قرار دارد. با وجود اینکه دو کشور ژاپن و چین از نظر تاریخی با هم مشکلات زیادی داشتهاند، اما مردم چین علاقه شدیدی به خودروهای ژاپنی مخصوصا برند تویوتا دارند. دلیل اینکه چینیها، خودروی تویوتا را دوست دارند، کیفیت بالای آن است و محصولات برندهای چینی هنوز از نظر کیفیت به اندازه‌‌‌ای نرسیده‌‌‌اند که مردم چین (در مقایسه با برندهای معتبر جهانی) به آنها اطمینان کنند. تویوتا در سال گذشته میلادی یک‌میلیون و ۶۵۶هزار خودرو در بازار چین فروخته است. اما هوندا هم سومین برند خودروی پرفروش در بازار چین است. این خودروی ژاپنی نیز مانند تویوتا به دلیل کیفیت بالا موردتوجه مردم چین قرار دارد. از این برند در سال گذشته در بازار چین حدود یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه فروخته شده است.
طبق گزارش منتشره اما اولین برند چینی در جمع خودروهای پرفروش بازار چین، جیلی است که توانسته به واسطه همکاری با ولووی سوئد، فروشی بالغ بر یک‌میلیون دستگاه در این بازار طی سال گذشته میلادی داشته باشد. پس از جیلی اما باز هم یک خودروساز ژاپنی (نیسان موتورز) توانسته بیشترین فروش را در بازار خودروی چین داشته باشد. نیسان در سال ۲۰۲۱ یک‌میلیون دستگاه خودرو در بازار چین به فروش رسانده است.
