دنیای اقتصاد: بحث حضور خودروهای برقی و هیبریدی در ایران در حالی این روزها داغ تر از قبل شده که هنوز مشخص نیست دولت چه برنامه‌ای برای حمایت از گسترش استفاده از این مدل خودروها در کشور دارد.هرچند اولین قدم برای ترغیب مشتریان به استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی، ایجاد زیرساخت‌های لازم از جمله ایستگاه‌های شارژ است، با این حال گسترش استفاده از این مدل خودروها نیازمند در نظر گرفتن مشوق‌هایی خاص به خصوص پرداخت یارانه (به مشتریان و خودروسازان) است.در این شرایط پرسش اینجاست که آیا دولت برای ترغیب عمومی به استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی، برنامه‌ای بابت پرداخت یارانه خرید به مشتریان و البته خودروسازان دارد؟ آیا قرار است بودجه‌ای بابت ترغیب خودروسازان به طراحی و ساخت محصولات برقی و هیبریدی لحاظ شده و همچنین بودجه‌ای دیگر نیز جهت تشویق مشتریان به خرید این مدل خودروها در نظر گرفته شود؟

خودروهای برقی و هیبریدی معمولا از قیمتی بالا، پیمایشی نسبتا پایین و تعمیراتی بسیار تخصصی برخوردار هستند که مشتریان را در استفاده از آنها محتاط می‌کند؛ بنابراین دولت اگر می‌خواهد آنها را به استفاده از برقی‌ها و هیبریدی‌ها ترغیب کند، چاره‌ای جز حمایت از مشتریان به ‌خصوص در حوزه مالی ندارد. البته حمایت‌های دولتی علاوه‌بر مشتریان، باید از خودروسازان نیز صورت گیرد، زیرا آنها نیز به خودی خود چندان تمایلی به طراحی و تولید محصولات برقی و هیبریدی نداشته و در صورت ایجاد تقاضا (به‌واسطه حمایت دولت)، به سمت این محصولات خواهند رفت. اگر نگاهی به کشورهایی که به سمت استفاده از خودروهای برقی رفته‌اند، بیندازیم، متوجه می‌شویم دولت‌ها علاوه‌بر حمایت مادی و معنوی از خودروسازان بابت طراحی و تولید این مدل خودروها، برای مشتریان نیز مشوق‌های مالی لحاظ کرده‌اند.در واقع در برخی کشورها به خصوص چین، اگر تولید و استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی گسترش پیدا کرده، ناشی از برنامه ریزی دقیق دولت برای حمایت‌های معنوی و مادی از خودروسازان و مشتریان بوده و بی‌تردید بدون این حمایت‌ها، تمایل چندانی به این مدل خودروها وجود نداشت.

به‌عنوان مثال، در ایالات‌متحده آمریکا، شرایطی برای تسهیل خرید خودروهای برقی در نظر گرفته شده که از جمله مهم ترین آنها می‌توان به پرداخت یارانه خرید به مشتریان اشاره کرد. بر این اساس، دولت آمریکا، هفت هزار و ۵۰۰ دلار یارانه خرید برای مشتریانی که قصد خرید خودرو برقی دارند، در نظر گرفته است. همچنین در چین نیز دولت با لحاظ کردن یارانه خرید هشت هزار و ۶۶۰ دلاری، انگیزه‌ای قوی را برای مشتریان بابت خرید خودروهای برقی و هیبریدی ایجاد کرده است.البته نمونه‌های دیگری از این دست حمایت‌ها نیز در سایر کشورها وجود دارد، از جمله آلمان، که دولت این کشور به جای پرداخت یارانه خرید، مالیات سالانه خودروهای برقی را در حد بسیار قابل‌توجهی پایین آورده است. همچنین از دیگر امکاناتی که سبب تشویق و گرایش عمومی به سمت خرید این مدل خودروها انجام شده، می‌توان به تخصیص پارکینگ رایگان، ایجاد پایانه‌های شارژ مجانی در مراکز خرید بزرگ، عدم محدودیت عبور و مرور در مراکز شهر طی روزهای آلوده، تخصیص وام‌های بلند مدت با سود اندک از سوی بانک‌های عامل و طرح‌های مشابه اشاره کرد.

اما حمایت‌های مربوط به ترویج خودروهای برقی و هیبریدی تنها برای مشتریان نبوده، بلکه در کشورهایی مانند آمریکا و چین، خودروسازان نیز به روش‌ها مختلف به طراحی و ساخت این محصولات ترغیب می‌شوند. به‌عنوان مثال، در بعد تبیین برنامه بلندمدت و چشم‌انداز توسعه ناوگان حمل‌و‌نقل برقی، می‌توان به طرح دولت آمریکا مبنی‌بر ضرورت داشتن یک میلیون خودروی برقی در جاده‌های این کشور تا پایان سال ۲۰۱۵ اشاره کرد.در این طرح همچنین نسبت به ایجاد شرایط مناسب برای خودروسازان بابت تولید محصولات برقی و هیبریدی تاکید شده بود. به‌عنوان مثال شرکت تِسلا موتور (سازنده خودروهای برقی در آمریکا) و شرکت‌های مشابه، هم‌اکنون از موقعیت مناسبی برخوردارند و این موضوع نشان دهنده عزم جدی دولت آمریکا برای ترویج استفاده از محصولات برقی و هیبریدی است. طبق آمار ارائه شده تا سال ۲۰۱۵، حدود ۵۲۱ هزار خودرو برقی در جاده‌های آمریکا تردد داشته‌اند و این آمار در حال حاضر قطعا افزایش قابل‌توجهی داشته است.

اما اصل ماجرای گسترش خودروهای هیبریدی و برقی در دنیا، به کاهش آلودگی هوا و پایین آمدن مصرف سوخت‌های فسیلی مربوط می‌شود و در ایران نیز به همین دلایل، بحث استفاده از این مدل خودروها داغ شده است.اگرچه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، خودروهای برقی و هیبریدی می‌توانند در درازمدت سبب کاهش آلودگی هوا در کشور شده و مصرف سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند، با این حال این اتفاق زمانی به‌نحوی شایسته رخ خواهد داد که اولا زیرساخت‌های لازم فراهم شده و ثانیا خودروسازان و مشتریان داخلی به‌واسطه دریافت مشوق‌هایی جذاب از سوی دولت، به ساخت و خرید این محصولات ترغیب شوند. در واقع دولت ایران نیز اگر می‌خواهد استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی در کشور گسترش پیدا کند، علاوه‌بر ایجاد زیرساخت‌ها، باید به سمت ترغیب خودروسازان و مشتریان برای تولید و خرید این محصولات به‌واسطه ارائه مشوق‌های جذاب برود.

در این مورد، حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو کشور می‌گوید: بهترین کار برای ترغیب مشتریان به استفاده از خودروهای برقی، تسهیل دسترسی آنها به این مدل خودروها است. وی با اشاره به اینکه اقدامات حمایتی دولت از خودروهای برقی و هیبریدی، حکم سرمایه گذاری را دارد نه هزینه می‌افزاید: دولت در گذشته تعرفه خودروهای برقی و هیبریدی را حذف کرده که اقدام مثبتی به‌شمار می‌رود، هرچند جهت گسترش استفاده از خودروهای موردنظر، دولت باید بودجه‌ای را نیز بابت ارائه یارانه به مشتریان و همچنین خودروسازان (جهت طراحی و تولید محصولات برقی و هیبریدی) در نظر بگیرد.به گفته کریمی، سرمایه‌ای که دولت برای ترویج تولید و استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی در نظر می‌گیرد، بسیار کمتر از مبالغی است که باید به‌طور مستقیم و غیرمستقیم برای رفع آلودگی هوا خرج کند.