گروه خودرو: بازار خودروی کشور طی سه سال گذشته در حالی با رکود دست و پنجه نرم می‌کند که بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو معتقدند، در سال‌جاری رکود نقش کمرنگی در بازار پیدا کرده است. هر چند خودروسازان نیز با استناد به فروش ماهانه خود رکود بازار را نفی می‌کنند، اما آنچه در واقعیت نمود یافته عرضه خودرو براساس تقاضای متناسب با بازار است، به این ترتیب، تولید‌کنندگان با توجه به تقاضای موجود عرضه خود در بسیاری از محصولات را کاهش داده‌اند. بنابراین خودروسازان با تکیه بر آمار فروش خود طی سال جاری، رکود موجود در بازار را توهمی بیش نمی‌دانند. حال آنکه بازار خودرو از روند کند معاملات خودرویی کلافه است و دست‌اندرکاران بازار همچنان از حاکمیت رکود در این بازار خبر می‌دهند. تناقض میان اظهارات خودروسازان و دست‌اندرکاران بازار خودرو بار دیگر سوالاتی را پیرامون وجود رکود در این بازار مطرح می‌کند. براساس تعریف اقتصادی، رکود دوران کسادی و بحران بازار است که در این مدت حجم تولید و تجارت نسبت به مصرف کاهش پیدا می‌کند. بر این اساس بازار شاهد اضافه تولید خواهد بود؛ به‌عبارت بهتر، رکود در شرایطی است که عرضه به میزان بسیار زیاد وجود دارد، اما متناسب با آن، تقاضایی در بازار وجود ندارد.

خودروسازان نیز براساس تعریف اقتصادی رکود تاکید دارند که فروش آنها از اوایل سال جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد همراه بوده است، بنابراین در شرایطی که تقاضای کافی برای محصولات عرضه شده آنها وجود دارد؛ رکود از میان رفته است. بنا به گفته خودروسازان یکی از عوامل مهم در شرایط رکودی خودرو طی چند سال اخیر تحریم‌های بین‌المللی و اثر آن بر اقتصاد کشور بوده است، اما تشدید این موضوع در سال ۹۴ به‌دلیل جو روانی ناشی از تحقق برجام بود که بسیاری از بازارها در کشور را تحت الشعاع خود قرار داد؛ بنابراین تقاضا در بازار خودرو نیز به‌دلیل جو ناشی از ورود خودروهای جدید و تغییر شرایط بازار با افت مواجه شد، اما در شرایط کنونی که مشتریان خودرو از فضای ناشی از برجام و لغو تحریم‌ها فاصله گرفتند، به بازار مراجعه کرده‌اند و تقاضا با عرضه همخوان است و دلیلی برای رکود وجود ندارد. در این زمینه معاون بازاریابی و فروش یکی از شرکت های خودروساز رکود بازار خودرو را توهم می‌داند و معتقد است در شرایط کنونی که تقاضا بیش از عرضه است بنابراین نمی‌توان همچنان بازار خودرو را در رکود دانست. به اعتقاد وی، سال گذشته بحث امضای قراردادهای خودروسازان داخلی با خارجی و تاثیر فضای سیاسی برجام بر اقتصاد کشور موجب بروز مشکلاتی شد. براین اساس مردم احساس کردند به‌زودی خودروهای خارجی تولید مشترک خودروسازان عرضه می‌شود؛ بنابراین مشتریان به امید خودروهای جدید دست از خرید کشیدند و بازار در رکود فرو رفت. وی با اشاره به اینکه طی سال جاری فروش بر روال عادی قرار گرفته است، می‌گوید: در شرایط کنونی جو روانی حاکم بر بازار خودرو از بین رفته است؛ بنابراین مشتریان برای خرید خودرو به خودروسازان مراجعه می‌کنند.

در حالی خودروسازان به رشد فروش خود اشاره می‌کنند و این موضوع را عامل مهمی در رفع رکود می‌دانند که تولید خودروسازان در فروردین‌ماه سال جاری با افت مواجه بود. اما کارشناسان حجم تولید خودروسازان را یکی از عوامل تاثیرگذار در رکود بازار عنوان می‌کنند و معتقدند وقتی که ظرفیت تولید خودروسازان طی چند سال گذشته روندی کاهشی داشته است؛ بنابراین شرکت‌های خودروساز تاکنون نتوانستند به ظرفیت اصلی خود که تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی سال ۹۰ است، برسند و این به معنای وجود رکود در بازار خودرو است. در همین زمینه، یکی از مدیران ارشد شرکت‌های خودروساز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: وقتی خودروسازی با ظرفیت کمتر از ظرفیت واقعی خود تولید می‌کند یعنی در شرایط رکودی به سر می‌برد. وی با بیان اینکه شرکت‌های خودروساز در حال حاضر از ۶۰ درصد ظرفیت تولید خود استفاده می‌کنند، عنوان می‌کند: این موضوع به معنای آن است که تقاضا برای خرید خودرو در بازار وجود ندارد که یکی از عوامل اصلی آن کاهش توان مالی مشتریان است. با این حال خودروسازان تاکید دارند که آنها توانایی تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی سال ۹۰ را دارند، اما به شرطی که شرایط تولید فراهم باشد. به اعتقاد آنها موانع موجود در مسیر تولید از جمله نقدینگی، کامل نبودن زنجیره تامین و مواردی از این دست موجب شده تا خودروسازان نتوانند به ظرفیت واقعی خود برسند. در همین زمینه، معاون فروش یکی از شرکت‌های خودروساز به مشکلات و موانع موجود در راه تولید اشاره می‌کند و می‌گوید: ظرفیت خالی به‌دلیل شرایط حاکم بر تولید است.

وی کاهش تولید خودروسازان در ابتدای سال جاری نسبت به مدت مشابه را نیز به‌دلیل مشکلات قطعه‌سازان در تامین نقدینگی عنوان می‌کند. با این وجود، فربد زاوه، کارشناس خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» دلیل کاهش تولید را افت تقاضا در بازار می‌داند و می‌گوید: خودروسازان تولید خود را کاهش دادند و براساس تقاضای بازار به تولید می‌پردازند؛ بنابراین هنگامی که عرضه به میزان تقاضای بازار صورت می‌گیرد این موضوع به معنای از بین رفتن رکود نیست. وی می‌گوید: هنگامی که خودروسازان توانستند بیش از ظرفیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی به تولید بپردازند و با رشد مواجه شدند به معنی آن است که رکود از بین رفته است. وی با اشاره به اینکه تولید خودرو در سال ۹۴ نیز نسبت به ۹۳ روندی کاهشی داشته است، می‌گوید: وقتی خودروساز طبق ظرفیت‌های خود تولید نکند؛ یعنی در شرایط رکودی به سر می‌برد. یکی از عوامل دیگری که بسیاری از کارشناسان در بحث رکود بازار خودرو همواره به آن اشاره می‌کنند کاهش توان مالی مشتریان برای خرید خودرو است. آن‌گونه که کارشناسان می‌گویند، توان مالی مشتریان برای خرید خودرو نسبت به سال ۹۰ با کاهش ۴۰ درصدی مواجه شده که این به معنی کوچک شدن بازار بر اثر رکود است. آمار اقتصاد کلان نیز بر حاکم بودن رکود در بازار تاکید دارد؛ بنابراین هنگامی که تغییری در فضای کسب ‌وکار کشور صورت نگرفته و قدرت خرید مشتریان نیز افزایش پیدا نکرده، نمی‌توان گفت رکود از بین رفته است.

در این زمینه، برخی از کارشناسان به ابزارهای فروش خودروسازان به‌منظور بالا بردن توان مالی مشتریان و عدم تفاوت قیمت‌ها در بازار و کارخانه اشاره می‌کنند. یکی از مدیران ارشد شرکت‌های خودروساز در این باره می‌گوید: هنگامی که قیمت خودروها در بازار و کارخانه یکی است به معنی آن است که تقاضایی در بازار برای خرید خودرو وجود ندارد. وی خاطر نشان می‌کند: در دورانی که بازار خودرو با رونق همراه بود کاهش عرضه خودرو موجب افزایش فاصله قیمتی بازار و کارخانه می‌شد و همین موضوع یکی از عوامل نشان‌دهنده رکود است. در این میان اما موضوعی دیگر در اثبات وجود رکود، فروش خودروسازان با ابزارهایی چون پیش‌فروش با سودهای مشارکت و انصراف بالاتر از بانک‌ها‌ است. موضوعی که در سال ۹۴ و ابتدای سال جاری بسیار مدنظر خودروسازان قرار گرفته است تا بتوانند تولیدات خود را به فروش برسانند. فربد زاوه با بیان اینکه خودروسازان با در نظر گرفتن شرایط عالی قصد دارند مشتریان را برای خرید ترغیب کنند، می‌گوید: وقتی فروش نقدی وجود ندارد یعنی مشتری توان خرید ندارد، خودروساز برای فروش محصولات خود از ابزارها با شرایط خوب بهره می‌برد. این موضوع به معنی آن است که بازار خودرو در رکود به‌سر می‌برد.