«دنیای‌اقتصاد» تغییرات قیمت خودرو در ۱۸ سال گذشته را بررسی کرد
خودرو کیلویی چند؟
بهمن سال ۹۱ بود که محمود احمدی‌نژاد در ماه‌های آخر دولت دوم خود پرسش معروف «خودرو (پراید) کیلویی چند» را مطرح کرد، پرسشی که هرچند البته از سر مزاح بود، اما به مقدمه‌ای برای آغاز دوران قیمت‌گذاری دستوری در خودروسازی کشور تبدیل شد. احمدی‌نژاد یک ماه قبل‌تر از آن مجوز آزادسازی قیمت خودروهای داخلی را صادر کرد و خودروسازان نیز محصولات خود را پس از سال‌ها تثبیت، متناسب با حاشیه بازار قیمت‌گذاری کردند. از نظر کارشناسان و فعالان خودروسازی، آزادسازی قیمت در آن مقطع جسورانه بود و می‌توانست در مجموع به سود تولیدکننده و مصرف‌کننده در بلندمدت تمام شود، اما احمدی‌نژاد تاب انتقادات و نارضایتی افکار عمومی را نیاورد و چون نمی‌خواست این ماجرا به اسم دولت وی تمام شود، با جمله کنایه‌وار «خودرو (پراید) کیلویی چند» ضمن لغو آزادسازی، قیمت‌گذاری خودرو را به شورای رقابت سپرد. این آغازی بود بر یک دهه قیمت‌گذاری دستوری خودرو که چیزی جز زیان و خسارت چه برای تولیدکنندگان و چه برای مصرف‌کنندگان به دنبال نداشت و هنوز هم به نوعی ادامه دارد. در این دوران، قیمت خودرو در بازار ایران رشدی نجومی را تجربه کرده و از همین رو پرسش معروف «خودرو کیلویی چند» بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. شاید برای افکار عمومی جای سوال باشد که خودروهای داخلی با سطح کیفی نه‌چندان مناسب‌شان، واقعا کیلویی چند به دست مشتریان میرسد؟
از همین رو در این گزارش با نگاهی به «وزن» و «قیمت بازار» ۱۰ خودروی منتخب داخلی شامل پراید، تیبا، پژو ۴۰۵، پارس، سمند، پژو ۲۰۶ هاچ‌بک، پژو ۲۰۶ صندوقدار، رانا، تندر-۹۰ و هایما اس ۷، نوسان قیمت آنها را به «کیلو» از انتهای دولت اصلاحات (تابستان ۸۴) تا مقطع فعلی، مرور کرده‌ایم تا مشخص شود قیمت خودروها در این کمتر از ۱۸ سال بر اساس وزن چقدر رشد داشته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد هر کیلو خودرو (در ارزانترین مدل) در کشور طی تابستان ۸۴ و بعد از دولت اصلاحات، حدودا ۸هزار تومان بوده و در گرانترین مدل نیز کیلویی حداکثر ۱۵هزار تومان. حالا اما (طبق جدول منتخب این گزارش) هر یک کیلو ارزانترین خودروی داخلی ۳۰۰هزار تومان می‌ارزد و گرانترین آن نیز کیلویی ۸۷۵هزار تومان است. بر این اساس، ارزانترین خودروی داخلی بر حسب «کیلو»، هنوز هم پراید است و هایما در مدل اس ۷ هم گرانترین به حساب می‌‌‌آید (البته در محدوده ۱۰ خودروی مورد بررسی).
نوسان قیمت خودرو به کیلو
سراغ «وزن» و «قیمت» خودروهای داخلی برویم و ببینیم در نهایت نرخ آنها به «کیلو» در این حدودا ۱۸ سال چقدر بوده و هست. در بین خودروهای داخلی منتخب این گزارش، سنگین‌‌‌ترین وزن را «هایما اس ۷» دارد که یک‌هزار و ۵۴۵ کیلوگرم سنگینی آن است و «پراید» نیز با وزنی ۹۰۰ کیلوگرمی، سبک‌‌‌ترین خودرو به شمار می‌رود. با این حساب، هایما اس ۷ که در سایت خراسان ایران خودرو مونتاژ می‌شود و نرخ بازار آن در حال حاضر یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان است، کیلویی حدودا ۸۷۵هزار تومان می‌ارزد. با توجه به اینکه هایما اس ۷ از سال ۹۵ وارد ایران خودرو شد، بنابراین قیمت آن را در انتهای دولت دوازدهم محاسبه می‌کنیم. این خودرو در مرداد ۱۴۰۰ قیمتی حدود ۶۴۰ میلیون تومان داشته، بنابراین در آن دوران کیلویی حدودا ۴۱۵ هزار تومان می‌ارزیده است.
اما پراید به عنوان خودرویی که از اوایل دهه ۷۰ وارد بازار ایران شد، وزنی حدودا ۹۰۰ کیلویی دارد و هرچند دو سال پیش از خطوط تولید سایپا حذف شد، اما پا به پای دیگر خودروها رشد قیمت را در بازار تجربه کرده است. قیمت پراید در انتهای دولت اصلاحات (مرداد ۸۴)،۶ میلیون و ۹۰۰هزار تومان بوده و ۸ سال بعد در آخر دولت دهم، پراید به خودرویی ۱۶ میلیون و ۵۰۰هزار تومانی تبدیل شده است. بنابراین قیمت پراید در انتهای دولت اصلاحات کیلویی کمتر از ۸هزار تومان بوده اما در آخر دولت دهم به کیلویی حدودا ۱۸هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. پراید در انتهای دولت هشت ساله حسن روحانی نیز با توجه به قیمت ۱۳۰ میلیون تومانی‌اش عملا کیلویی ۱۴۵هزار تومان می‌ارزیده است. این در حالی است که در حال حاضر قیمت این خودروی از رده خارج در بازار به ۲۷۰ میلیون تومان رسیده و بنابراین کیلویی ۳۰۰هزار تومان ارزش آن است.
اما «تیبا» نیز به عنوان خودرویی سنگین وزن‌تر نسبت به پراید (با وزن یک‌هزار و ۱۳ کیلوگرم) در انتهای دولت اصلاحات هنوز عرضه نشده بود، بنابراین قیمت آن را از دولت احمدی‌نژاد به بعد باید مورد بررسی قرار داد. این خودرو در انتهای دولت دولت دهم قیمتی برابر با ۲۰ میلیون و ۵۰۰هزار تومان داشته، بنابراین در آن دوره کیلویی بیش از ۲۰هزار تومان می‌ارزیده است.
۸ سال بعد اما قیمت تیبا در بازار به حدود ۱۵۰ میلیون تومان میرسد، یعنی کیلویی حدودا ۱۶۷هزار تومان. در حال حاضر نیز با توجه به قیمت ۳۰۵ میلیون تومانی‌اش، کیلویی بیش از ۳۰۰هزار تومان می‌ارزد. به سراغ سمند برویم، محصول مشهور ایران خودرو که این شرکت البته در حال حاضر تنها مدل سورن پلاس آن را تولید می‌کند از مدل‌های پایه‌اش دیگر خبری نیست. این خودرو در مدل پایه یک‌هزار و ۲۲۰ کیلوگرم وزن دارد و در انتهای دولت اصلاحات ۱۳ میلیون تومان قیمت داشت و بنابراین عملا کیلویی حدودا ۱۱هزار تومان می‌ارزید. در انتهای دولت احمدی‌نژاد اما قیمت آن در بازار به ۲۷ میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسید، یعنی کیلویی ۲۲هزار و ۵۰۰ تومان. با توجه به قیمت ۲۳۰ میلیون تومانی سمند در انتهای دولت روحانی، این خودرو در آن مقطع کیلویی حدودا ۱۹۰هزار تومان ارزش داشته است. حالا اما قیمت سمند در بازار به ۴۷۰ میلیون تومان در مدل پایه رسیده و این یعنی کیلویی ۳۸۵هزار تومان ارزش دارد.
پشت سر سمند، با پژو ۴۰۵ روبه‌‌‌رو می‌‌‌شویم، خودرویی که یک‌هزار و ۱۰۰ کیلوگرم وزن دارد و قیمت آن در مرداد ۸۴ و پایان دولت اصلاحات ۱۲ میلیون تومان بوده است. این خودرو که مانند سمند از خطوط تولید آبی‌های جاده مخصوص حذف شد، با توجه به وزن و قیمت خود، در آن دوران کیلویی حدودا ۱۱هزار تومان قیمت داشته است. این در حالی است که قیمت پژو ۴۰۵ در انتهای دولت احمدی‌نژاد به ۲۷ میلیون تومان میرسد تا عملا کیلویی حدودا ۲۵ هزار تومان ارزش پیدا کند. در پایان عمر دولت روحانی اما پژو ۴۰۵ به خودرویی ۲۲۵ هزار تومانی در بازار تبدیل می‌شود، بنابراین این محصول در آن مقطع کیلویی حدودا ۲۰۵هزار تومان ارزش داشته است. در حال حاضر نیز قیمت ۴۰۵ در بازار به ۴۶۰ میلیون تومان رسیده است، با این حساب این خودروی از رده خارج کیلویی تقریبا ۴۲۰ هزار تومان می‌ارزد.
اما دیگر خودروی مورد بررسی در این گزارش، راناست که ایران خودرویی‌ها آن را دومین محصول ملی خود می‌دانند. رانا یک‌هزار و ۱۰۴ کیلوگرم وزن دارد و در اوایل دهه ۹۰ عرضه شد. قیمت این خودرو در انتهای دولت احمدی‌نژاد به حدود ۳۳میلیون تومان رسید، بنابراین در آن مقطع کیلویی ۲۹هزار و ۵۰۰ تومان به دست مشتریان می‌‌‌رسید. در انتهای دولت روحانی اما رانا تبدیل به خودرویی ۲۳۰ میلیون تومانی شد، بنابراین کیلویی حدودا ۲۱۰ هزار تومان در تابستان ۱۴۰۰ می‌ارزید. در حال حاضر نیز رانا خودرویی ۴۴۵ میلیون تومانی محسوب می‌شود که کیلویی ۴۰۵ هزار تومان می‌ارزد.
از رانا که بگذریم، به «تندر - ۹۰» میرسیم، خودرویی که دیگر به تولید نمی‌رسد و وزنی معادل یک‌هزار و ۱۱۵ کیلوگرم دارد. این خودرو در سال ۸۶ روانه بازار ایران شد و در پایان دولت احمدی‌نژاد قیمت آن به ۳۵ میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسید. با این حساب خودروی موردنظر در آن مقطع کیلویی حدودا ۳۲هزار تومان ارزش داشته است. در انتهای دولت روحانی اما این خودرو در بازار ۳۵۰ میلیون تومان قیمت خورد و این یعنی در آن دوران کیلویی تقریبا ۳۱۵هزار تومان می‌ارزید. قیمت تندر-۹۰ در حال حاضر نیز به بالای ۶۰۰ میلیون تومان رسیده و با توجه به این قیمت، حالا کیلویی ۵۴۵هزار تومان می‌ارزد.
اما به سراغ پژو «پارس» برویم، خودرویی که یک‌هزار و ۲۱۵ کیلوگرم وزن دارد. با توجه به قیمت پارس در انتهای دولت اصلاحات (۱۷ میلیون و ۵۰۰هزار تومان) این خودرو در آن دوران کیلویی حدودا ۱۴هزار و ۵۰۰ تومان به دست مشتریان می‌‌‌رسید. در انتهای دولت احمدی‌نژاد اما پارس به خودرویی ۳۵ میلیون تومانی تبدیل شد تا کیلویی حدودا ۲۹هزار تومان ارزش پیدا کند. با پایان دولت روحانی اما پارس ۲۵۰ میلیون تومان قیمت داشت و بنابراین کیلویی ۲۰۵هزار تومان ارزش آن بود. حالا نیز که پارس به خودرویی حداقل ۴۷۰ میلیون تومانی در بازار تبدیل شده، کیلویی تقریبا ۳۹۰هزار تومان می‌ارزد.
از پارس که بگذریم، به پژو ۲۰۶ (در مدل تیپ ۵) میرسیم، خودرویی با وزن تقریبی‌هزار و ۵۰ کیلوگرم. این خودرو در انتهای دولت اصلاحات ۱۰ میلیون تومان قیمت داشت و کیلویی حدودا ۹هزار و ۵۰۰ تومان می‌ارزید. ۸سال بعد اما قیمت این خودرو به ۳۵ میلیون تومان و به عبارت دیگر کیلویی ۳۵هزار تومان رسید. در انتهای دولت روحانی نیز با توجه به اینکه قیمت ۲۰۶ به ۲۸۰ میلیون تومان رسید، قیمت این خودرو به کیلویی حدودا ۲۷۰هزار تومان نزدیک شد. در حال حاضر نیز ۲۰۶ خودرویی ۵۰۰ میلیون تومانی است که کیلویی حدودا ۴۸۰هزار تومان می‌ارزد.
اما مدل صندوقدار پژو ۲۰۶ نیز با توجه به وزن هزار و ۱۹۰ کیلویی و قیمت ۱۲ میلیون تومانی‌اش در انتهای دولت اصلاحات، کیلویی بیش از ۱۰ هزار تومان در آن دوران ارزش داشته است. این در حالی است که قیمت این خودرو در انتهای دولت احمدی‌نژاد به ۳۸ میلیون تومان و کیلویی ۳۲هزار تومان صعود می‌کند. در پایان دولت روحانی اما پژو ۲۰۶ صندوقدار به خودرویی ۲۸۰ میلیون تومانی تبدیل می‌شود که کیلویی ۲۳۵هزار تومان می‌ارزد. در حال حاضر نیز این خودرو ۴۷۰ میلیون تومان قیمت دارد، بنابراین کیلویی ۳۹۵هزار تومان در بازار ارزش دارد.
