نگاه نشنال اینترست به مذاکرات هستهای با ۱+۵
ایران به دنبال جایگاه بینالمللی است نه سلاح هستهای
دیپلماسی ایرانی: سیاستگذارانی که به دنبال توافق هستهای با ایران تا مهلت نوامبر هستند، میتوانند سلاحهای هستهای فرانسه را به عنوان الگویی برای خود در نظر بگیرند. اسکات ساگان به این موضوع اشاره میکند که زمانی که فرانسه در جنگ جهانی دوم شکست خورده بود، برای بازگرداندن عظمت خود به دنبال بمب هستهای رفت. برای دوگل و مقامات پیشین، بمب نماد مهمی از استقلال فرانسهای بود که الجزایر را از دست داده بود و این مساله نشان میداد که هنوز هم یک قدرت بزرگ است. چنین فضایی ممکن است در رابطه با درخواست ایران برای داشتن حق غنیسازی هم وجود داشته باشد.
دیپلماسی ایرانی: سیاستگذارانی که به دنبال توافق هستهای با ایران تا مهلت نوامبر هستند، میتوانند سلاحهای هستهای فرانسه را به عنوان الگویی برای خود در نظر بگیرند. اسکات ساگان به این موضوع اشاره میکند که زمانی که فرانسه در جنگ جهانی دوم شکست خورده بود، برای بازگرداندن عظمت خود به دنبال بمب هستهای رفت. برای دوگل و مقامات پیشین، بمب نماد مهمی از استقلال فرانسهای بود که الجزایر را از دست داده بود و این مساله نشان میداد که هنوز هم یک قدرت بزرگ است. چنین فضایی ممکن است در رابطه با درخواست ایران برای داشتن حق غنیسازی هم وجود داشته باشد.وقتی صحبت از گسترش سلاح هستهای میشود، بسیاری از محققان و سیاستگذاران این وضعیت و جایگاه را نه به خاطر ناامنی، بلکه به خاطر ایجاد انگیزه اولیه برای کشورها به منظور عبور از خط مرز هستهای، رد میکنند. این اعتبار، بیانگر یک ویژگی از نقشهای فردی و اجتماعی مربوط به جایگاه است. کشورهایی که ظرفیت چنین جایگاهی را دارند بعید است که مشکلی برای نظم بینالمللی حاکم به وجود آورند. این در شرایطی است که امکان دارد این کشورها در یک یا چند بعد برتری داشته باشند، مثلا از برتری نظامی به قدرت اقتصادی و نفوذ در منطقهای جغرافیایی برسند. زمانی که قدرتهای بینالمللی از به رسمیت شناختن کشورهایی که از اعتبارشان ناراضی هستند، خودداری کنند، نتیجهاش به وجود آمدن درگیری خواهد بود. درگیری میتواند در قالب بحرانهای مختلفی از جمله جنگ، خودش را نشان دهد. چنین درگیریهایی میتواند اختلاف و رقابت بر سر جایگاه را حل کند. معضل جایگاه زمانی حل میشود که قدرتهای پیشرو جایگاه آن کشور را تایید کنند یا اینکه کشور [خواهان حق] عقبنشینی کند. بسیاری از درخواستهای ایران برای غنیسازی به نظر میرسد مربوط به نگرانی درباره این جایگاه باشد. در سال ۲۰۰۳، ایران با سه کشور اروپایی بر سر تعلیق برنامه غنیسازیاش توافق کرد و پروتکل الحاقی را به منظور بازرسیهای سرزده، امضا کرد. محمود احمدینژاد در جریان انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۰۵ این کشور، با اشاره به این توافق، آن را یک تحقیر برای ایران دانست. این مساله به شهردار تهران کمک کرد تا رئیسجمهور شود. احمدینژاد در دوران تصدی ریاستجمهوریاش مکررا اشاره میکرد که کشورش براساس ان پی تی، حق غنیسازی دارد.
با وجود اینکه حسن روحانی مسوول مذاکره برای توافق با سه کشور اروپایی بوده است، ولی او هم درباره غنیسازی برخی از ادعاهای سلف خودش را تکرار میکند. این نشان میدهد که [دفاع از] جایگاه، ادامه و در بدنه سیاسی ایران وجود دارد. به نظر میرسد مذاکرهکنندگان غربی هم درباره قصد ایران برای حفظ ظاهرش، حساس هستند. ایالات متحده هم به تازگی طرحی را پیشنهاد داده است که براساس آن به شرطی که ایران ظرفیتهای فنی خودش را محدود کند، حق غنیسازیاش را به رسمیت میشناسد. بهطور همزمان دولت اوباما نشان داده است که امکان دارد با ۴۵۰۰ سانتریفیوژ در ازای کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده، موافقت کند. این در شرایطی است که مذاکرهکنندگان ایران گفتهاند تهران ممکن است تعداد سانتریفیوژهایش از ۹۵۰۰ دستگاه کنونی را به ۷۰۰۰ دستگاه کاهش دهد. ایران همچنین گفته است که به جای لغو تدریجی تحریمها در ازای همکاری با ۱+۵ و اجرای توافق، خواهان لغو تمام تحریمهای چند جانبه سازمان ملل در پایان توافق هستهای است. در شرایطی که احتمال کمی برای رسیدن به توافق جامع تا مهلت ۲۴ نوامبر وجود دارد، گزینههای کمی برای جلب رضایت تهران و فراهم آوردن جایگاه و اعتباری که به دنبال آن است، برای جلوگیری از شکست مذاکرات وجود دارد. یک راه حل که برای ایران مهم است نام خلیج فارس است. چند کشور عربی که پایگاههای نظامی آمریکا در کشورهایشان وجود دارد، خواهان اسم دیگری برای این دریا هستند. ولی سازمانهای بینالمللی و سازمان ملل از نام خلیج فارس استفاده میکنند. ایالات متحده و ۱+۵ میتوانند در صورتی که ایران هستهای نشود، این نام را به رسمیت بشناسند. اما راه دوم برای به دست آوردن اعتبار، بدون داشتن سلاح هستهای این است که اعضای شورای امنیت به صورت محدودی گسترش بیابند ولی شرط عضو دائم شدن خلع سلاح هستهای باشد.
ارسال نظر