آثار هنری دیکتاتور در موزه دفینه نگهداری می‌شود
نقاشی‌های هیتلر در تهران
غزال صادقی - آیا کسی باور می‌کند که یک جانی و دیکتاتور بزرگ جهان هنرمند هم باشد؟! آیا امکان دارد هنر در کنار خشونت قرار بگیرد؟ و پرسش مهم‌تر، آیا «باور کردنی است که نقاشی‌هایی از او در ایران باشد؟!» با تعدادی از نقاش‌‌های بنام تماس می‌گیریم، تقریبا از اینکه «آدولف هیتلر» نقاش هم باشد بی‌خبرند و از شنیدن خبر اینکه نقاشی‌هایی از او در ایران نگهداری می‌شود، شگفت‌زده‌شان می‌کند! در این بین افراد کمی نیز از وجود این نقاشیها با خبر بودند، اما آنها نیز تایید نمی‌کردند که این نقاشیها هنوز هم در ایران نگهداری شوند، یکی از بینندگان خوش‌شانس این آثار که یک موزه‌دار ایرانی است می‌گوید: «من سال‌ها پیش این نقاشیها را در تهران دیدم. با این حال الان نمی‌دانم در چه وضعیتی نگهداری می‌شوند و کجا هستند».
پرس‌وجو از محل نگهداری و احتمال وجود آنها از جامعه نقاشی کشور حتی ما را به این شک می‌اندازد که اساسا چنین خبری خبر شایعه نبوده است. تا اینکه کسی از وجود این آثار در بنیاد مستضعفان خبر می‌دهد.
بعد از چندین تماس با موزه دفینه یکی از موزه‌های وابسته به بنیاد مستضعفان، آنها وجود این تابلوها را تایید می‌کنند و از ما می‌خواهند که در صورت علاقه آنها را ببینیم.
چرا در بنیاد مستضعفان؟!
دو نقاشی از نقاشی‌های آدولف هیتلر در حال حاضر در خزانه شماره۲ موزه دفینه نگهداری می‌شود و نکته جالب این است که با وجود ارزش بسیار بالای این آثار و بودنشان در ایران تنها تعداد بسیار معدودی این شانس را داشته‌اند که این تابلوها را ببینند، زیرا در تمام این سال‌ها به گفته «محمدرضا جواهری»، مدیرعامل موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد فقط دوبار در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.
این نقاشیها از جنس آبرنگ هستند و هیتلر در زیر تمام آنها با حروف بزرگ اول اسم و فامیل خود را امضا کرده است، اما آقای جواهری در ارتباط با چگونگی رسیدن این تابلوها به دست بنیاد می‌گوید: این تابلوها جزو اموالی بود که بعد از انقلاب از خانواده پهلوی مصادره شد، ولی در ارتباط با چگونگی ورود این تابلوها به ایران روایت‌های متفاوتی وجود دارد، یکی اینکه این تابلوها هدیه خود آدولف هیتلر به رضاشاه بوده است که توسط «حسن اسفندیاری» وارد کاخ ایران شده است، که البته این احتمال ضعیف به نظر می‌رسد، زیرا هیتلر بعد از اینکه به صدارت می‌رسد دستور نابودی آثارش را صادر می‌کند، اما داستان دوم که به واقعیت نیز نزدیک‌تر است، این است که شخصی آنها را خودش از بلژیک خریداری می‌کند و به کاخ می‌آورد.
به طوری که چند سال پیش نیز همین فرد در رادیو فرانسه ادعا کرد که این تابلوها را من خریداری کرده‌ام.
حتی در لوور و آرمیتاژ؟...
این کارشناس در ارتباط با اینکه چرا این آثار در موزه و در دید عموم قرار نمی‌گیرند، توضیح داده دلایل فراوانی برای اینکه بعضی از آثار با ارزش در دید عمومی قرار نمی‌گیرند وجود دارد، از جمله اینکه آنها می‌توان به فقدان فضای کافی و مفید در اختیار موزه، کار کرد و کاربرد موزه و شرایط امنیتی اشاره کرد در ارتباط با نقاشی‌های هیتلر باید بگویم، شاید اگر در این موزه بخشی متعلق به نقاشی وجود داشت از این تابلوها هم استفاده می‌شد، اما چون این تابلوها با موضوعیت و مجموعه چیزهای در معرض دید متفاوت هستند، فعلا در بخش دید عمومی قرار نمی‌گیرند، همچنین شاید یادآوری این نکته جالب باشد که بدانید محل اصلی نگهداری اشیای با ارزش در خزانه است نه در سالن نمایش، زیرا اعتقاد بر این است که باید این اشیا را برای نسل آینده حفظ و نگهداری کرد به طوری که حتی در موزه‌های معروفی مانند لوور و آرمیتاژ نیز تمامی اشیای موزه در دید عموم قرار نمی‌گیرند و خیلی از اشیای باارزش در خزانه هستند، از سوی دیگر اشیایی که در خزانه موزه نگهداری می‌شوند به اصطلاح در حال استراحت به سر می‌برند چون ممکن است عناصری مانند نور، آب و هوا و ... به آنها صدمه وارد کند.
وی مثال می‌زند: در شیان چین مجسمه‌های سفالی که از زمین کشف و بیرون کشیده شده بود، در معرض دید عموم قرار گرفت اما بعد از مدتی که به نور عکس‌العمل نشان داد دوباره به زیرزمین برگردانده شد، چون اولین و مهم‌ترین وظایف در موزه‌داری شامل نگهداری از اشیا می‌شود و در درجه آخر نمایش آنها، اما در ارتباط با نقاشی‌های هیتلر در تهران باید بگویم که ابتدا شئون سیاسی و اجتماعی و شرایط امنیتی ویژه‌ای که این نقاشیها می‌طلبند باید فراهم شود تا آنها در معرض دید عموم قرار گیرند، چون در نهایت ممکن است صدمه‌ای به آنها وارد شود.
وی گفت: ما در بخش دیگری از خزانه موزه که صرفا متعلق به نقاشیها است نقاشی‌های با ارزش دیگری از نقاشانی چون پیکاسو، فرشچیان و ... نیز داریم، و در صدد هستیم تا با تشکیل یک مجموعه نقاشی آنها را در معرض دید عموم قرار دهیم که اگر این اتفاق افتاد شامل حال نقاشی‌های هیتلر نیز می‌شوند.
ای کاش فروخته نمی‌شد
یکی از مسائل مهمی که همیشه در حواشی آثار هنری صادر شده شنیده می‌شود فروخته شدن آنان است. به طوری که ارتباط با همین نقاشیها هم خیلی‌ها مدعی بودند که در طی این سال‌ها از کشور خارج شده‌اند.
مدیرعامل موزه‌های بنیاد در ارتباط با وجود این شایعات می‌گوید: همیشه این شایعات در اطراف این نهاد وجود داشته است، شاید هم دلیل وجود این شایعات به سال‌های اولیه بعد از انقلاب بازگردد که بسیاری از کارشناسان اطلاع درستی از ارزش واقعی بعضی از اشیای موجود در این مجموعه را نداشتند به عنوان مثال اگر یک نسخه از نقشه قدیمی ایران را به یک کارشناس نقاشی نشان دهیم شاید آن را فاقد ارزش بالای هنری معرفی کند، اما اگر همین نقشه را یک کارشناس آشنا به مسائل جغرافیایی تاریخی بررسی کند، آن را جزو باارزش‌ترین سندهای تاریخی بداند که حتی در مورد ابهامی که بر سر اسم خلیج‌فارس به وجود آمده بود بسیاری از همین سندها و نقشه‌های قدیمی تاریخی در اثبات این ادعا به ایران کمک کرد.
جواهری اضافه می‌کند: در مواردی تشخیص بر این بود که بعضی از این اشیای فاقد ارزش بالای هنری هستند و می‌توان آنها را فروخت که البته تمام آنها را هم کارشناسان سازمان میراث فرهنگی تایید کردند که فروخته شود.
اما در همان زمان هم حتی یکی از این اشیا از طرف ما به طور مستقیم به خارج از کشور فروخته نشد، بلکه تمام مواردی که در معرض فروش قرار می‌گرفت برای افراد در داخل کشور بود و اگر هم چیزی در این سال‌ها به بیرون از کشور رفت به صورت مستقیم و از طرف این سازمان نبود، اما در نهایت فقط می‌توان گفت: ای کاش هرگز حتی یکی از این اشیا فروخته نمی‌شد و به طور قطع می‌گویم که از سال ۱۳۷۰ به بعد این خرید و فروش به طور کامل قطع شد و بعد از آن تاریخ، کوچک‌ترین چیزی از این نهاد بیرون نرفته است که حتی در مواردی اشیایی که دارای ارزش بالایی هستند و در دست کلکسیونرهای ایرانی هستند با توافق طرفین برای کامل‌تر شدن
مجموعه از طرف سازمان خریداری می‌شود.
وی همچنین توضیح داد: در حال حاضر ما چیزی بیش از یک میلیون از اشیای باارزش را در این مجموعه داریم که قصد داریم با تکمیل‌تر کردن آن مجتمع موزه‌ای را در یکسال و نیم آینده در محل پارک ارم ایجاد کنیم که با پایان این پروژه برای اولین بار در ایران می‌توانیم ادعا کنیم که یک مجتمع موزه‌ای تفکیک شده با مجموعه‌های متفاوت و سازمان‌یافته داریم.
ملحفه سفید روی نقاشیها
یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین مسائل در ارتباط با نگهداری از یک شی باارزش چگونگی نگهداری از آن و ایجاد شرایط استاندارد برای نگهداری از آنها است، نقاشی‌های هیتلر ممکن است که از لحاظ هنری یکی از برجسته‌ترین آثار جهان نباشد، اما به لحاظ تاریخی بسیار باارزش است و نکته قابل تامل این است که آیا در موسسه بنیاد تمامی شرایط استاندارد و یا حداقل استانداردهای لازم برای نگهداری از این نقاشیها و دیگر لوازم صورت می‌گرفت یا نه؟
به داخل فضای خزانه شماره ۲ بنیاد می‌روم، تمام اشیای این خزانه متعلق به خانواده پهلوی بودند برادر، خواهران، وزرا و ... مجسمه‌ها، فرش‌ها، اسلحه، شمشیر و ... حتی در آنجا آرشیوی از لباس‌های زربافت هم بود و در گوشه‌ای دیگر قفسه‌هایی وجود داشت که در طبقات آن سفال‌هایی مربوط به هزاران سال پیش را می‌توانستی ببینی تلفیق ناهمگونی از هنر قدیم و جدید.
سرانجام در گوشه‌ای از این انبوه اشیای با ارزش، نقاشی‌های هیتلر نمایان می‌شود که زیر ملحفه‌‌ای سفید آرام گرفته‌اند. موضوع هر دو نقاشی هیتلر منظره‌ای از فضاها و ساختمان‌های شهری است و بیشتر شبیه طراح‌های معماری است، اما نکته قابل تامل و عجیب کنار هم بودن این اشیا بود، لباس‌ها در کنار کوزه‌ها و اشیای باستانی و اشیاء قدیمی در کنار مجسمه‌ها عاج فیل و برنز و نقره؟!
محمدرضا جواهری درباره شرایط نگهداری این آثار می‌گوید: در‌حال‌حاضر نمی‌توانیم ادعا کنیم که بهترین شرایط نگهداری از اشیای را در بنیاد داریم، زیرا متاسفانه هنوز در ایران یک تعریف ملی از موزه نداریم، اما سعی کرده‌ایم که حداقل شرایط استاندارد را با کمبود تمام امکانات برای اشیای موزه فراهم کنیم و این حداقل‌ها شامل نور، درجه حرارت و میزان رطوبت است، اما در سال‌های اخیر تمام سعی ما بر این بوده که استانداردها را بیشتر کنیم از جمله اینکه قرار است یک تفکیک کلی در مورد اشیای مختلف موزه صورت بگیرد به طوری که خزانه مشخصی برای چوب و فلز نسخه‌های تاریخی، اشیای زینتی و ... در نظر بگیریم، شبیه به کاری که در‌حال‌حاضر برای نقاشیها و خودروها انجام می‌دهیم.
جواهری همچنین اضافه کرد: از سال گذشته به دستور مستقیم رییس بنیاد مستضعفان قرار شد تا تمام اشیای موجود در موزه بیمه شوند که این کار برای اولین بار است که در ایران انجام می‌شود، حتی هنوز این کار در خیلی از جاهای دنیا نیز عرف نیست اما قرار است تمام اشیا بعد از قیمت‌گذاری که در ارتباط با آنها صورت می‌گیرد در قبال نگهداری و بعد از قیمت‌گذاری صحیح که از طریق اینترنت و ارتباط با موزه‌های خارج از کشور و کارشناسان داخلی و خارجی صورت می‌گیرد، بیمه شوند.
آثار هنری هیتلر
اما در‌حال‌حاضر در دنیا از ۱۰۰۰ تابلوی آبرنگ هیتلر چیزی در حدود ۳۰۰نقاشی به جا مانده است که بیشتر این نقاشیها در کشور بلژیک و اروپا هستند و ۴عدد آن نیز در آمریکا نگهداری می‌شود. نکته جالب این است که به خاطر خاطرات تلخی که مردم جهان از این نقاش دارند بسیاری از نقاشی‌های وی در معرض دید عموم قرار نمی‌گیرد، اما بالاخره در سال گذشته ۲۱تابلو از نقاشی‌های آبرنگ از این مرد جنجال‌برانگیز تاریخ در حراجی که به حراج «جفری» معروف است با قیمت ۱۱۸میلیون پوند به فروش رفت.
گویا این نقاشیها توسط یک خانم سالمند بلژیکی در چمدانی قدیمی در انبار زیر شیروانی خانه‌ای قدیمی در بلژیک کشف شده است. این مکان درست در نزدیکی محل اقامت هیتلر در زمان جنگ اول جهانی بوده است.
این نقاشیها منظره‌هایی از بلژیک و فرانسه را به تصویر کشیده است، نکته جالب این است که بر اساس نظرات کارشناسی مختلف در اصل بودن بعضی تابلوهای فروخته شده در این حراجی شک و تردید وجود دارد، اما تمامی مدارک موجود در ایران که بر اساس نظرات دقیق کارشناسی ارائه شده بر اصل بودن این نقاشیها در داخل ایران گواهی می‌دهد. از این رو هنوز مسوولان موزه دفینه نتوانسته‌اند روی این تابلوهای با ارزش قیمت‌گذاری کنند.
ارسال نظر