تکذیبیه از باغ ملی

سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال خبرنگار سیاست خارجی «ایرنا» در خصوص ادعای ارسال موشک‌‌‌های بالستیک ایرانی به روسیه گفت: «همان‌گونه که بارها تاکید شد، جمهوری اسلامی ایران ضمن مخالفت با جنگ، از راهکار سیاسی برای حل و فصل اختلافات روسیه و اوکراین و پایان بخشیدن به درگیری‌‌‌های نظامی حمایت می‌کند.» کنعانی افزود: «رویکرد اصولی و اعلام شده جمهوری اسلامی ایران در خصوص بحران اوکراین همچنان ثابت و بدون تغییر باقی مانده و تکرار ادعای ارسال موشک‌های بالستیک برای روسیه، با اهداف و انگیزه‌‌‌های سیاسی برخی کشورهای غربی صورت می‌گیرد و کاملا بی‌‌‌اساس است.» وی خاطرنشان کرد که همکاری‌‌‌های نظامی متعارف جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه سابقه‌‌‌ای به مراتب قدیمی‌‌‌تر از تاریخ آغاز جنگ اوکراین دارد. این همکاری‌‌‌ها در چارچوب توافقات دوجانبه و مبتنی بر نُرم‌‌‌ها و حقوق بین‌الملل بوده و ارتباطی به بحران اوکراین ندارد.

این در حالی است که رسانه‌‌‌های غربی همچنان با تکیه بر این ادعا در حال تحلیل وضع موجود هستند. نیویورک‌تایمز در این خصوص نوشت که ایالات متحده و کشورهای اروپایی پیش‌تر هشدار داده بودند که اگر ایران سلاح‌‌‌هایی را که می‌تواند علیه اوکراین استفاده شود، به روسیه ارائه کند، تحریم‌‌‌ها را علیه تهران افزایش خواهند داد. اما وضعیت ضعیف جو بایدن می‌تواند مانع از واکنش غرب در برابر تهران شود.

به ادعای مقامات آمریکایی و اروپایی، ایران به‌رغم هشدارهای تند واشنگتن و متحدانش مبنی بر عدم‌ارائه این تسلیحات به مسکو برای استفاده علیه اهدافی در اوکراین، به روسیه موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد ارسال کرده است. نیویورک‌‌‌تایمز مدعی شد که انتظار می‌رود موشک‌‌‌های جدید به روسیه کمک کنند تا به تلاش‌‌‌هایش برای نابودی زیرساخت‌‌‌های غیرنظامی اوکراین ادامه دهد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌‌‌جمهور اوکراین در این هفته گفت که هر ماه چهار‌هزار بمب در سراسر این کشور استفاده می‌شود.

مقامات آمریکایی و اروپایی که به شرط فاش نشدن نام خود در مورد موضوعات حساس صحبت کردند، ادعا کردند که پس از ماه‌‌‌ها هشدار درباره تحریم‌‌‌ها، ایران چند صد موشک بالستیک کوتاه‌‌‌برد به روسیه ارسال کرده است. این تحویل توسط وال‌استریت ژورنال گزارش شده است. ایران در بیانیه‌‌‌ای که روز جمعه از سوی نمایندگی دائم خود در سازمان ملل منتشر شد، ارائه این تسلیحات را رد کرد و گفت که موضعش در قبال جنگ تغییری نکرده است.

پیش از این نیز، سفیر ایران در سازمان ملل با رد اتهامات «بی‌اساس و گمراه‌کننده» آمریکا، انگلیس و فرانسه در خصوص نقش تهران در مناقشه اوکراین گفت: «ایالات متحده و هم‌‌‌پیمانانش نمی‌توانند این واقعیت غیرقابل انکار را کتمان کنند که ارسال سلاح‌‌‌های غربی و پیشرفته به‌ویژه از سوی ایالات متحده آمریکا، جنگ اوکراین را طولانی کرده و به غیرنظامیان و زیرساخت‌‌‌های غیرنظامی آسیب وارد کرده است.» امیر‌سعید ایروانی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل روز چهارشنبه به وقت محلی در نامه‌ای به آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل و نیز رئیس شورای امنیت افزود: «بنابراین، هرگونه ادعایی مبنی بر دخالت ایران در فروش، صادرات یا انتقال تسلیحات به فدراسیون روسیه و نقض تعهدات بین‌المللی خود کاملا بی‌‌‌اساس بوده و به‌‌‌طور قاطع رد می‌شود. ایران بار دیگر بر تعهد خدشه‌‌‌ناپذیر خود به رعایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه تاکید می‌‌‌ورزد.»

گروه ۷ در ماه مارس هشدار داد که در صورت انجام این انتقال موشک، تحریم‌‌‌های هماهنگی را علیه ایران اعمال خواهند کرد، هشداری که در نشست ناتو در ماه ژوئیه در واشنگتن تکرار شد. شان ساوت، یک سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا روز شنبه در بیانیه‌‌‌ای از تایید صریح انتقال موشک‌‌‌ها خودداری کرد اما به همکاری رو به رشد تهران و مسکو اشاره کرد. وی گفت: «ما نسبت به تعمیق مشارکت امنیتی بین روسیه و ایران از آغاز تهاجم گسترده روسیه به اوکراین هشدار داده‌‌‌ایم و از این گزارش‌‌‌ها نگران هستیم.» وی گفت که ایالات متحده و متحدان کلیدی آن قبلا به صراحت اعلام کرده بودند که آماده‌‌‌اند تا عواقب قابل‌توجهی را برای این همکاری‌‌‌ها ترتیب دهند.

وی افزود: «هرگونه انتقال موشک‌‌‌های بالستیک ایران به روسیه نشان‌‌‌دهنده حمایت ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین است. این مشارکت امنیت اروپا را تهدید می‌کند.» همچنین او مدعی شد که این مساله نشان می‌دهد که چگونه نفوذ ایران به فراتر از خاورمیانه و در سراسر جهان می‌‌‌رسد. اما با وجود تهدیدها و روابط تلخ بین واشنگتن و تهران، بایدن دلایل زیادی برای خویشتن‌‌‌داری دارد.

یکی اینکه دولت بایدن ماه‌‌‌هاست که دیپلماسی مفصلی را با ایران دنبال می‌کند و در پی جلوگیری از تبدیل شدن جنگ در غزه به یک درگیری منطقه‌‌‌ای است. مقامات دولت بایدن از طریق واسطه‌‌‌ها از ایران خواسته‌‌‌اند که حملات نظامی به اسرائیل انجام ندهد یا دستور حمله بزرگ به متحد خود در لبنان، حزب‌‌‌الله را صادر نکند.

یک مقام بلندپایه اروپایی گفت، در حالی که مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا در حال اوج گرفتن و بایدن اردک لنگان است، مشخص نیست که واکنش واشنگتن چقدر قوی خواهد بود. بایدن درخواست‌‌‌های مکرر زلنسکی برای لغو محدودیت‌های استفاده اوکراین از موشک‌‌‌های دوربرد برای حمله به فرودگاه‌‌‌ها در عمق روسیه را رد کرده است. روسیه می‌تواند از این سایت‌‌‌ها با بمب‌‌‌های سنگین مجهز به باله برای سر خوردن و بسته‌‌‌های GPS به اوکراین حمله کند. اوکراین در حال حاضر موشک‌‌‌هایی با برد کافی برای رسیدن به آن فرودگاه‌‌‌ها ندارد.

زلنسکی روز جمعه به جلسه گروه تماس اوکراین در رامشتاین آلمان رفت و خواستار رفع محدودیت‌ها شد و بعد از ظهر، درخواست خود را در کنفرانس بزرگ اروپا در سرنوبیو ایتالیا تکرار کرد. در آن اظهارات، او خواستار «دفاع هوایی برای دفاع از خود شد». او گفت که اوکراین از هیچ موشکی که متحدان ارائه کرده‌‌‌اند علیه اهداف غیرنظامی استفاده نخواهد کرد. زلنسکی افزود: «ما می‌‌‌خواهیم از آنها فقط در فرودگاه‌‌‌های نظامی استفاده کنیم.» وی ادامه داد: «مردم می‌ترسند که ما به کرملین حمله کنیم. حیف که نمی‌توانیم. اما حتی موشک‌هایی که درخواست کرده‌‌‌ام، هرگز نمی‌توانند به این نقطه برسند.»

این مقامات روز شنبه گمانه‌زنی کردند که عرضه موشک‌‌‌های ایرانی به مسکو می‌تواند بایدن را وادار کند که تحویل موشک‌‌‌های دوربردتر به اوکراین را تایید کند. اما این مقام اروپایی خاطرنشان کرد که بایدن به دلیل ترس از تشدید جنگ و درگیری مستقیم با ناتو، نسبت به فشار بیش از حد به رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین محتاط بوده است.

اندرو اس. وایس، کارشناس روسیه و مقام ارشد سابق آمریکا که اکنون در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی کار می‌کند، بدون توجه به اینکه ایران اعلام کرده، موشکی به روسیه ارسال نکرده و همواره آن را تکذیب کرده است، گفت: «فکر می‌‌‌کنم سوال واقعی این است که چرا ایران این تصمیم دیرهنگام را برای انتقال موشک‌‌‌ها اتخاذ کرد؛ آن هم با توجه به سیگنال‌‌‌های واضح از سوی اروپا درباره افزایش تحریم‌‌‌ها که ناگزیر نتیجه آن خواهد بود.» وایس گفت که ایران به‌ویژه در مورد احتمال اقدام تنبیهی اروپا - که در حال حاضر به اندازه ایالات متحده تحریم علیه تهران ندارد - در مورد هرگونه انتقال موشک به روسیه نگران بوده است.

این احتیاط در میان مقامات غربی وجود دارد که مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌جمهور جدید ایران که تصور می‌شود شخصی میانه‌‌‌رو در دستگاه حاکمه این کشور است، منزوی نشود. پزشکیان که در ماه ژوئیه انتخاب شد، گفته که امیدوار است اقتصاد داخلی را با رفع تحریم‌‌‌های اروپا و ایالات متحده بهبود بخشد. مقامات غربی همچنین امیدوارند که او به تلاش‌‌‌ها برای گفت‌وگو در خصوص برنامه غنی‌‌‌سازی هسته‌‌‌ای ایران کمک کند.