خودداری از درگیری بزرگ

موج دوم حملات بین گروه‌های مقاومت با پرسنل نظامی آمریکا در سوریه، مجددا سایه تشدید جنگ منطقه‌ای را بر فراز خاورمیانه گسترانیده است. از آنجا که جنگ در غزه هر روز تشدید می‌شود و هیچ چشم‌اندازی برای توقف کشتار، آتش‌بس و از آن مهم‌تر مذاکرات صلح وجود ندارد، دور از ذهن نیست که منطقه وضعیت جدیدی را به خود ببیند. با این حال هنوز نشانه روشنی از گرایش دولت‌ها برای شعله‌ور کردن یک جنگ منطقه‌ای دیده نمی‌شود و حتی شاهد تلاش‌های مضاعف این بازیگران برای ممانعت از جنگ هستیم.

در همین خصوص رئیس جمهور آمریکا درخواست بمباران تهاجمی پنتاگون علیه گروه‌های مقاومت مورد حمایت ایران را رد کرده است. نیویورک تایمز گزارش داد، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، گزینه‌های بمباران تهاجمی‌تر علیه شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران را که توسط پنتاگون و با هدف ریشه‌کن کردن هرگونه تحریک درگیری در مقیاس بزرگ با ایران پیشنهاد شده بود‌، رد کرده است. لوید جی آستین، وزیر دفاع روز یکشنبه در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد که بایدن «هیچ اولویتی بالاتر از امنیت پرسنل آمریکایی» ندارد. اظهارات وی پس از حملات جدید به تاسیسات مرتبط با ایران در شرق سوریه در روز یکشنبه و پس از حملات مکرر به نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق بیان شد. به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از مقامات آمریکایی، ارتش آمریکا به دو نقطه حمله هوایی انجام داد و یک سایت آموزشی و یک مرکز تسلیحاتی را هدف قرار داد. حملات اخیر ایالات متحده سومین حمله در کمی بیش از دو هفته گذشته است که ایالات متحده با پرسنل شبه‌نظامی مورد حمایت ایران مقابله می‌کند. جلوگیری از هرگونه تشدید تنش توسط ایران یا نیروهای نیابتی آن در منطقه، اولویت مقامات آمریکایی است. از زمان حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر و سپس تشدید حملات اسرائیل به غزه، حدود ۳۵۰۰ نیروی آمریکایی در عراق و سوریه و  بیش از ۴۰ مورد حمله پهپادی و موشکی از سوی گروه‌های مقاومت همسو با ایران دریافت کرده‌اند. این وضعیت این خطر را دارد که با بروز یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر، احتمالا نیروهای آمریکایی را عمیق‌تر وارد نبرد کند.

پیش‌تر روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی تحلیلی از جنگ اسرائیل و حماس در غزه با اشاره به تهدید جنگ گسترده‌تر در خاورمیانه نوشت: هیچ یک از قدرت‌های بزرگ منطقه خواهان درگیری بیشتر نیستند، اما با وجود این ممکن است آنچه نباید، رخ دهد. همه کشورهای درگیر آستانه‌هایی دارند که اگر از آنها عبور شود، آنها را به این باور می‌رساند که باید اقدام کنند. اما هیچ کس واقعا نمی‌داند آستانه طرف مقابل چقدر است. آسوشیتدپرس نیز در گزارشی همسو با نیویورک تایمز نوشت: لوید جی آستین گفت که دو نقطه مورد حمله اخیر در شرق سوریه توسط نیروهای ایرانی و گروه‌‌‌های وابسته به آن مورد استفاده قرار گرفتند. وزیر دفاع ایالات متحده گفت که حملات هوایی جدید توسط بایدن انجام شد تا «روشن» شود که ایالات متحده از خود، پرسنل و منافع خود دفاع خواهد کرد.

با این حال جمهوری‌‌‌خواهان در کنگره اعلام کرده‌‌‌اند: «واکنش محدود کاخ سفید تنها منجر به حملات مکرر و خطرناک‌‌‌تر علیه نیروهای آمریکایی در منطقه شده است.» به گزارش نیویورک تایمز، مقامات پنتاگون گفتند که کمتر از ۱۲ شبه‌نظامی در تاسیسات بمباران شده روز یکشنبه حضور داشتند. این مقامات همچنین ادعا کردند که ممکن است تعدادی از این پرسنل شبه‌نظامیان در این حملات جان باخته یا زخمی شده باشند. با این حال، تحلیلگران آمریکایی نتوانستند برآورد دقیق‌تری از تلفات ارائه کنند. آخرین حملات هوایی ایالات متحده، سومین حمله هوایی از ۲۶ اکتبر است، چون این کشور تلاش می‌کند تا آنچه را که به باران روزانه از هواپیماهای بدون سرنشین و حملات موشکی علیه نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه تبدیل شده است، متوقف کند. نیویورک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تایمز پیش‌‌‌تر و همزمان با ورود وزیر خارجه آمریکا به منطقه نوشت که مقام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دولت جو بایدن، مدعی شدند که واشنگتن از طریق شرکای خود در منطقه به ایران و حزب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله، پیام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی ارسال کرده و هشدار داده است در صورت حمله به اسرائیل آماده مداخله نظامی علیه آنهاست. هشدارهای آمریکا به ایران در شرایطی است که نخست‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزیر عراق یک روز پس از سفر به بغداد به تهران سفر کرد. از همین رو ناظران منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای احتمال دادند که او حامل پیام آمریکا به ایران است.

ایران و حامیانش بارها آمریکا را متهم کرده‌اند که به همان اندازه در حمله اسرائیل به غزه علیه گروه حماس مسوول است. ابراهیم رئیسی، رئیس‌‌‌جمهور ایران روز شنبه به شدت از آمریکا انتقاد کرد و مدعی شد که این کشور «مجرم اصلی» و «همدست» اسرائیل در جنگ علیه حماس است.

رئیسی در سخنانی در نشست اضطراری مشترک عربی و اسلامی به میزبانی عربستان سعودی برای بررسی وضعیت جاری غزه، افزود: «ماشین جنگی غزه در دست آمریکاست.» وی گفت که آمریکا آتش‌بس را متوقف می‌کند و به جای آن «جنگ را گسترش می‌دهد».

ایالات متحده و نیروهای ائتلاف آن اخیرا حداقل ۴۰ بار در عراق و سوریه توسط نیروهای مقاومت مورد حمله قرار گرفته‌اند. حداقل ۴۵ سرباز آمریکایی به دلیل این حملات دچار آسیب‌های مغزی یا جراحات جزئی شده‌اند. حدود ۹۰۰ سرباز آمریکایی در سوریه مستقر هستند و ۲۵۰۰ سرباز دیگر در عراق، همسایه سوریه حضور دارند که ماموریت آنها کمک و مشاوره به نیروهای منطقه‌ای برای جلوگیری از ظهور مجدد داعش است. داعش بخش‌‌‌های زیادی از سوریه و عراق را در سال ۲۰۱۴ تصرف کرد، اما بعدا شکست خورد.

از مجموع این تحولات می‌توان گفت که در فضای کنونی، دولت‌های موثر منطقه‌ای و بین‌المللی به دلایل متعدد از تشدید جنگ و تبدیل آن به یک نبرد تمام‌عیار منطقه‌ای پرهیز دارند. این دغدغه و نگرانی در دولت آمریکا به‌رغم اختلاف نظرهایی که به سطح رسانه‌ها کشیده می‌شود، نیز وجود دارد. اما دولت بایدن بر این دیدگاه است که عملیات سطح متوسط و نه سطح بالا و گسترده هم بتواند قابلیت بازدارندگی داشته باشد. به این معنا که نیروهای مقاومت اقدامات و حملات خود را از این سطح افزایش ندهند تا واشنگتن بتواند بدون متحمل شدن هزینه‌های گزاف پاسخ کوبنده، بحران را کنترل کند.

این وضعیت می‌تواند این پیام را داشته باشد که ترکیب ارسال تجهیزات نظامی تهاجمی و موشک‌های کروز به منطقه و پاسخ سطح متوسط که ظرف چند هفته گذشته در سوریه و در پاسخ به گروه‌های مقاومت به‌صورت همزمان نمایش داده شده است، بتواند ایران را از گرایش به بالا بردن سطح تنش باز‌دارد. بنابراین کنش آمریکا در شرایط کنونی را می‌توان بازدارنده و نه برای تصاعد و تشدید بحران ارزیابی کرد. این ممانعت از تصاعد بحران و همزمان حفظ قابلیت‌های بازدارندگی آن‌هم نه از طریق پیام‌های صرف دیپلماتیک بلکه نظامی اما مدیریت‌شده، با این دغدغه دولت بایدن در ارتباط است. با وجود این، این دغدغه تا زمانی کار خواهد کرد که وضعیت در غزه به سمت تغییر شرایط و بهبود وضعیت موجود حرکت کند، در غیر این صورت دولت بایدن می‌تواند با وضعیت متفاوتی روبه‌رو شود. در واقع اگر جبهه جدیدی باز شود‌، واکنش ایران می‌تواند تغییر‌دهنده محاسبات روی کاغذ برای دولت بایدن باشد.

فعال شدن لابی ضد ایرانی در اروپا