موازنه منطقهای در حال برهم خوردن است
هشدارهای کلمه‌ای ایران و آمریکا
سعیده سادات فهری : بیش از سه هفته از شروع جنگ اسرائیل و فلسطین می‌‌‌گذرد و امروز جنگ لفظی بین ایران و آمریکا درباره پیامدهای احتمالی این جنگ و گسترده شدن آن شدت گرفته است. کامالا هریس، معاون جو بایدن در گفت‌‌‌وگویی مدعی شد که رئیس جمهور آمریکا هشداری صریح و در یک کلمه به ایران و «نیروهای نیابتی» آن از جمله حماس منتقل کرده و آن پیام این است: «نکنید.»
همچنین هریس با وجود تاکید واشنگتن بر حمایت‌‌‌های نظامی گسترده از رژیم صهیونیستی گفت: «ما، مطلقا، هیچ قصد یا برنامه‌‌‌ای برای اعزام نظامیان به اسرائیل یا غزه نداریم.»این ادعاها و پیام‌‌‌های آمریکا، واکنش وزارت خارجه ایران را به همراه داشت و ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته در نشست هفتگی با خبرنگاران درخصوص اظهارات اخیر بایدن و هریس خطاب به ایران که تاکید کرده‌‌‌اند که ایران بس کند، گفت: «من نیز خطاب به آنها میگویم بس کنید.»در عین حال سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص موضع ایران نسبت به حملات به پایگاه‌‌‌های آمریکا در منطقه تاکید کرد: «هرچه بکارید درو می‌‌‌کنید. حمایت از تنش، واکنش خواهد داشت. ما بارها منتقل و منعکس کردیم. حمایت از متجاوز واکنش ملت‌ها را در پی خواهد داشت.
آن چیزی که آمریکایی‌ها بیان می‌کنند بخشی از کنش و واکنشی از سوی ملت‌هاست. این بخشی از سیاستهای غلط آمریکا در منطقه است».هفته گذشته نیز کاخ سفید مدعی شد که جو بایدن، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا در پیامی به مقامات عالی ایران هشدار داده است که در صورت ادامه حملات علیه نیروهای آمریکایی در منطقه، واشنگتن واکنش نظامی خواهد داشت.این ادعای آمریکا با واکنش محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌‌‌جمهور مواجه شد و جمشیدی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) نوشت: «پیام‌‌‌های ارسالی آمریکا نه خطاب به رهبر معظم انقلاب اسلامی بود و نه چیزی جز درخواست و تقاضا از ایران. اگر بایدن فکر می‌کند که به ایران هشدار داده بهتر است از تیمش بخواهد متن نهایی پیام‌‌‌ها را به وی نشان دهند.»
البته واشنگتن همچنان تلاش دارد تا پیام‌‌‌هایی را به ایران ارسال کند؛ روز گذشته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به ادعاهای مقامات واشنگتن مبنی بر نقش ایران در حملات اخیر علیه نیروهای آمریکا در منطقه تاکید کرد که «اگر به ما حمله شود به آن پاسخ خواهیم داد.» به گزارش «ایسنا»، جیک سالیوان، در گفت‌‌‌وگو با شبکه سی‌‌‌بی‌‌‌اس نیوز در پاسخ به سوالی مبنی بر «اینکه آیا ایالات متحده توانسته است در برابر ایران بازدارندگی ایجاد کند؟» گفت: «آنچه من معتقدم این است که ایالات متحده آنچه را که ما می‌‌‌گوییم انجام خواهیم داد، دنبال خواهد کرد. ما گفتیم اگر به نیروهای ما حمله شود، پاسخ میدهیم و این کار را کردیم. اگر دوباره به آنها حمله شود، ما دوباره پاسخ خواهیم داد.»
سالیوان ادامه داد: «ما هوشیار هستیم، زیرا شاهد افزایش تهدیدها علیه نیروهای خود در سرتاسر منطقه و افزایش خطر گسترش این درگیری به سایر نقاط منطقه هستیم. ما تمام تلاش خود را برای جلوگیری از آن انجام میدهیم. اما من قصد ندارم آینده را پیش‌بینی کنم، جز اینکه بگویم اگر به ما حمله شود، پاسخ خواهیم داد.»از ابتدای این جنگ، مقامات آمریکایی گفته‌‌‌اند که مدرکی ندارند که نشان دهد ایران صراحتا دستور این حملات را داده است اما «تهران را برای آن مسوول می‌‌‌دانند.»البته ایران و آمریکا فقط به هشدارهای لفظی بسنده نکرده‌‌‌اند و واشنگتن با افزایش اعزام ناوهای جنگی‌‌‌اش به منطقه تلاش دارد بازدارندگی خود را تقویت کند.
آمریکا از زمان شروع درگیری در اراضی اشغالی در هفتم اکتبر، ۲ ناو هواپیمابر، کشتی‌‌‌های جنگی و جنگنده را به منطقه فرستاده تا تلاش کند ایران و گروه‌‌‌هایی را که تحت حمایت ایران خوانده شده‌‌‌اند، بازدارد. تعداد نیروهای اضافه شده به منطقه نیز هزاران نفر است.همچنین همزمان با افزایش تنش در اراضی اشغالی، سربازان آمریکایی و متحدانش دست‌‌‌کم ۱۲ بار در عراق و چهار بار در سوریه در هفته گذشته هدف حمله قرار گرفته‌‌‌اند. در مجموع ۲۱ سرباز آمریکایی در نتیجه این حملات زخمی و اکثریت نیز از ناحیه سر دچار جراحت شده‌‌‌اند.آمریکا از ارسال این پیام‌‌‌های هشدارآمیز چه هدفی دارد و پروژه واشنگتن برای منطقه چیست؟ آیا به دنبال جنگ گسترده هستند یا این هشدارها و فعل و انفعالات صرفا جنبه بازدارندگی دارد؟
آمریکا درگیر چالش‌‌‌های امنیتی می‌شود
ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران درباره نگاه و سیاست آمریکا به جنگ غزه به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «سیاست منطقهای آمریکا در قالب راهبرد موازنه فراساحلی شکل گرفته است؛ رویکرد ایالات متحده آمریکا معطوف به عدم‌گسترش بحران از غزه به سایر حوزه‌‌‌های جغرافیایی است. چنین رویکردی به معنای محاصره و انزوای حماس است. در حالی که در نگرش جامعه بین‌المللی، اسرائیل به دلیل نسل‌‌‌کشی و خشونت فراگیر باید در فضای انزوا و محدودیت قرار گیرد.» متقی ادامه داد: «سیاست حمایت گسترده آمریکا از اسرائیل به مفهوم جنگ با تمامی خاورمیانه و نظام بین‌الملل است. در چنین فضایی، آمریکا نمی‌تواند افکار عمومی بین‌المللی را که مبتنی بر پیشگیری از خشونت فراگیر اسرائیل است، توجیه کند.»به گفته این استاد دانشگاه تهران، به هر میزان خشونت اسرائیل گسترش یابد، به‌ویژه در شرایطی که جنگ در وضعیت حمله زمینی قرار گیرد، اقدامات متقابل علیه اسرائیل و نظامیان آن در حوزه گسترد‌‌‌ه‌‌‌تری از جهان افزایش خواهد یافت.
متقی با بیان اینکه سیاست بایدن برای متوقفسازی حمایت از مقاومت، به منزله الگو و سازوکاری است که دست مظلوم را ببندد و سلاح آخته را در اختیار نیروی مهاجم قرار دهد، گفت: «چنین رویکردی هیچ‌گاه نمی‌تواند منجر به آتشبس یا موازنه شود.»استاد دانشگاه تهران ادامه داد: «آمریکا باید بداند منازعه منطقهای در فضای موازنه حاصل می‌شود؛ اگر آمریکا تلاش دارد تا موازنه را به مزیت نسبی اسرائیل تبدیل کند، این امر به منزله تلاش برای گسترش جنگ و تصاعد بحران محسوب می‌شود.»متقی در ادامه تاکید کرد: «در فضای موجود، ایالات متحده به عنوان یک قدرت بزرگ، مسوولیت صلحسازی از طریق مصالحه و موازنه را دارد. این در حالی است که سیاست حمایت از خشونت و مزیت نسبی اسرائیل هیچ‌گاه نمی‌تواند منجر به صلح، آتشبس یا همکاری بین‌المللی برای اجتناب از خشونت شود.»
وی افزود: «قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل بیانگر این واقعیت است که ادامه خشونت، سطح تعارض منطقهای را تشدید می‌کند. بنابراین انتظار جامعه جهانی از سیاست منطقهای آمریکا، روسیه و چین موازنه‌‌‌سازی معادله بحران از طریق مصالحه است.»وی همچنین تشریح کرد که سیاست آمریکا در برابر ایران به معنای تلاشی برای پاک کردن صورت مساله محسوب می‌شود؛ صورت مساله موجود، اجتناب از خشونت است. متقی تاکید کرد: «متهم‌‌‌سازی ایران از سوی آمریکا و تهدیدهای غیرمستقیم این کشور علیه ایران، صرفا منجر به گسترش دامنه بحران و شدت منازعه می‌شود. به این ترتیب پیام ایران، در راستای تلاش همگانی برای مصالحه و موازنه در جهت اجتناب از خشونت و نسل‌‌‌کشی در غزه است. عدم‌توجه به چنین رویکردی، جنگ در منطقه را گسترش می‌دهد.»
وی ادامه داد: «اسرائیل به این موضوع واقف است که گسترش جنگ، تهدیدهای امنیتی برای تمامی بازیگران منطقهای و بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت. اجماع جهانی برای صلحسازی صرفا از طریق کنترل خشونت و متوقفسازی نسل‌‌‌کشی در غزه حاصل می‌شود.»متقی در نهایت تاکید کرد که حمایت فراگیر آمریکا از اسرائیل نه تنها موازنه منطقهای را ناپایدار می‌‌‌سازد بلکه زمینه گسترش بحران و جنگ را به محیط پیرامونی فراهم می‌کند.این استاد دانشگاه تهران تشریح کرد: «حضور ناوهای نظامی جرالد فورد و آیزنهاور آمریکا در منطقه، صرفا در شرایطی می‌تواند بازدارندگی و صلحسازی ایجاد کند که زمینه برای موازنه قدرت، آتشبس و پایان دادن به نسل کشی در غزه فراهم شود. در غیر‌این صورت آمریکا در حمایت نابجا از سیاستهای تهاجمی اسرائیل درگیر چالش‌‌‌های امنیتی می‌شود که جرج بوش پسر در سال 2003 آن را بنا نهاد و هر رئیس‌‌‌جمهوری که به موازنه توجه نداشته باشد، چنین سیاستی را ادامه داده و بازتولید می‌کند.» وی افزود: «صلح جهانی و امنیت منطقهای نیازمند ابتکار عمل آمریکا در جهت موازنه، آتشبس و مقابله با سیاستهای تهاجمی اسرائیل در روند نسل‌‌‌کشی در غزه است.»
