سیاست بازتنظیم بایدن در مورد ایران نتیجه می‌دهد؟
چهار تاریخ کلیدی در روابط ایران و آمریکا
این وضعیت شکننده و نامشخص است و برخی ممکن است ادعا کنند که با توجه به سابقه ایران، بی‌رمق و کم‌اثر است. اما به یاد داشته باشیم که جو بایدن، رئیسجمهور ایالات متحده، وارث یک بحران با ایران در ژانویه ۲۰۲۱ بود. سلف او، دونالد ترامپ، در مه۲۰۱۸ از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج شد و اجماع بین‌المللی را که به سختی درباره برنامه هستهای ایران به دست آمده بود، تعلیق کرد. در ازای لغو تحریم‌‌‌ها، ایران برنامه غنی‌‌‌سازی اورانیوم خود را تحت محدودیت‌های شدید بین‌المللی کنترل کرد. اما پس از مه۲۰۱۸، محدودیت‌هایی را که برجام در غنی‌‌‌سازی ایجاد کرده بود، شکست و پنجره احتمالی برای دستیابی به بمب را از سال‌ها به ماه‌ها کاهش داد.
همان‌طور که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده اخیرا اعلان کرد، بایدن پس از گذراندن دو سال اول دولت خود برای بازسازی برجام، مسیر را به سمت ترکیبی قوی از دیپلماسی، فشار و بازدارندگی تغییر داده است. همان‌طور که جارد سوبا خبرنگار المانیتور گزارش داد؛ رویکرد جدید، به دیپلماسی قاطعانه و زیرکانه، از جمله از طریق واسطه‌های مورد اعتماد، مانند قطر و عمان و همچنین افزایش بازدارندگی نظامی منطقه‌ای در خلیج فارس بستگی دارد.
دولت بایدن با اجتناب از یک «توافق» می‌‌‌خواهد از بازبینی توافق هستهای جدید ایران توسط کنگره خودداری کند. هرگونه اشاره به دیپلماسی با ایران در واشنگتن، به‌ویژه با توجه به بازه انتخابات ۲۰۲۴ اگر نگوییم غیرممکن، اما فروش سیاسی آن سخت به شمار می‌رود. هیچ ابهامی در افق وجود ندارد و به نظر می‌رسد که ایران به خوبی تثبیت شده است. ممکن است نارضایتی وجود داشته باشد، اما سیاستگذاران ایالات متحده روی تغییر رژیم حساب نمی‌کنند. مدیریت و نه حل و فصل به معنای گزینه‌ها و انتخاب‌های سخت و کمتر بد است که نیازمند هوشیاری دیپلماتیک و نظامی است.
زمانی که چهار آمریکایی بازداشت‌شده بازگردانده می‌‌‌شوند، بایدن باید سزاوار تقدیر باشد، اگرچه جمهوری‌خواهان و منتقدان دیگر در حال حاضر دولت را برای آنچه «پرداخت باج به ایران» توصیف می‌کنند، سرزنش می‌کنند، چرا که معتقدند بایدن اجازه داده ایران به منابع مالی خود در کره‌جنوبی که مسدود شده بود دسترسی پیدا کند. کلید سیاست بایدن در قبال ایران، هماهنگی بهتر واشنگتن با اسرائیل، به‌رغم اصطکاک در نقاط دیگر روابط و از سرگیری روابط ایالات متحده و عربستان سعودی است. فوریتی که دولت به اسرائیل و عربستان برای عادی‌سازی می‌دهد، به همان اندازه که با مناقشه اسرائیل و فلسطین ارتباط دارد، با ایران نیز ارتباط دارد. توافق عربستان و اسرائیل، اگرچه هنوز هم روندی درازمدت است، اما ارزش آن را از نظر تاثیر بالقوه بر امنیت منطقه دارد و تنها با صلح اسرائیل و مصر قابل رقابت خواهد بود.
چهار تاریخ برای تماشا
بازگشت چهار آمریکایی بازداشت شده در ازای انتقال وجوه مسدود‌شده ایران در بانک‌های کره‌جنوبی، زنگ کلیدی کوتاه‌مدت تغییر در روابط ایران و آمریکا خواهد بود. در هفته‌های آینده نیز معیارهای بیشتری وجود خواهد داشت. در اینجا چهار مورد قرار دارد که ما تماشا خواهیم کرد:
- ۱۱سپتامبر: پرونده ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در ۱۱ تا ۱۵ سپتامبر در وین در دستور کار قرار خواهد گرفت. آژانس بر برنامه هستهای ایران نظارت دارد. همان‌طور که در اینجا نوشتیم، ایران به دنبال عادی‌سازی برنامه هستهای غیرنظامی خود بوده است و مقامات جمهوری اسلامی تیم هستهای خود را به همکاری با آژانس در زمینه پادمان هدایت کرده‌اند. گزارش آژانس نشان خواهد داد که آیا واقعا پیشرفتی در زمینه پادمان صورت گرفته است یا خیر، و اینکه غنی‌‌‌سازی اورانیوم و شاید حتی رقیق‌‌‌شده، همان‌طور که گزارش شده زیر ۶۰درصد باشد.
- ۱۶سپتامبر: یکسالگی ناآرامی‌ها در ایران است.
- ۱۹سپتامبر: انتظار می‌رود که ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران، مجددا رهبری هیات ایرانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل را بر عهده بگیرد.
- ۱۸اکتبر: این ممکن است مهم‌ترین تاریخ در اینجا باشد. طبق برجام، «روز انتقال» زمانی است که سازمان ملل قرار است محدودیت‌های تحقیق، توسعه و تولید موشک‌‌‌های بالستیک ایران و واردات و صادرات فناوری‌‌‌های مرتبط با موشک‌‌‌ها و پهپادها را لغو کند. ایران در ازای آن، قرار است «پروتکل الحاقی» را که به آژانس اجازه می‌دهد بازرسی و نظارت مداخله‌جویانه‌تری بر برنامه‌های هستهای خود داشته باشد، برای تصویب به پارلمان خود ارائه کند.
همان‌طور که در اوایل این ماه نوشتیم، هیچ‌کدام قرار نیست اتفاق بیفتد، یا حداقل آن‌طور که پیش‌بینی می‌شود، اتفاق نخواهد افتاد. ایالات متحده این هفته بار دیگر به ایران هشدار داد که موشک‌‌‌های بالستیک در اختیار روسیه قرار ندهد، کاری که تاکنون انجام نداده است. اتحادیه اروپا گفته است که تحریم‌‌‌های موشکی ایران را حفظ خواهد کرد و ایالات متحده که دیگر عضو برجام نیست، ممکن است از شرکای اروپایی خود بخواهد که به ایران بر سر اوکراین فشار بیاورند تا امتیازات بیشتری در زمینه حمایت از روسیه دهد.
