«دنیای اقتصاد» تفاوت‌ها و شباهت‌های بودجه سال آینده با ۱۴۰۱ را بررسی کرد
دو روی سکه بودجه ۱۴۰۲
تغییرات در ۱۴۰۲ چه بود؟
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به مقایسه بودجه ۱۴۰۲ با بودجه ۱۴۰۱ پرداخت و گفت: حوزه مسکن در بودجه ۱۴۰۲ ضعیف است و حوزه عمرانی در بودجه ۱۴۰۲ ظاهرا ۲۶ درصد افزایش داشته، اما تورم بیش از این رقم است، بنابراین در حوزه عمرانی مسکن ضعیف‌تر شده است و در حوزه حمل‌ونقل هم تغییر چندانی در بودجه ۱۴۰۲ اتفاق نیفتاده است. بخش‌های عمرانی در بودجه ۱۴۰۱ نسبت به بودجه سال ۱۴۰۲ قوی‌تر بود. او با اشاره به تغییرات مالیاتی بودجه ۱۴۰۲، تصریح کرد: سرجمع مالیات افزایش پیدا کرده است. مالیات باید بیشتر از واحدهایی که در‌آمد بالایی دارند، گرفته شود. اما در حال حاضر از کارمندان و کسانی‌که سهل‌الوصول هستند دریافت می‌شود. باید مالیات را از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی که درآمدهای زیادی کسب می‌کنند و از یارانه پنهان فراوانی استفاده می‌کنند، اما مالیات کم می‌دهند دریافت کرد. دولت باید منابع مالیاتی‌اش را از این بنگاه‌ها دریافت کند نه کسبه خرد و کارمندان دولت. رئیس کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: سه موضوع محرومیت‌زدایی، اشتغال و مسکن در بودجه مهم است که در بودجه ۱۴۰۲ وضعیت مسکن ضعیف‌تر شده است و وضعیت اشتغال و محرومیت‌زدایی در بودجه ۱۴۰۲ مانند سال جاری است. همچنین حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲، با اشاره به شفافیت بیشتر بودجه ۱۴۰۲ نسبت به بودجه ۱۴۰۱، گفت: در شفاف‌سازی نسبت به بودجه ۱۴۰۱ یک قدم جلوتر رفتیم. همچنین یکسری احکامی در بودجه آورده شده که انضباط بخشی را خصوصا در شرکت‌های دولتی بیشتر می‌کند. او ادامه داد: در خصوص افزایش سقف بودجه نمایندگان احتیاط کردند که این اتفاق نیفتد چون آثار تورمی برای جامعه به همراه دارد. اما اشکال اساسی که در تصویب نهایی بودجه ۱۴۰۲ داریم این است که برنامه هفتم در اختیارمان نیست. بنابراین بودجه را بر اساس برنامه ششم تنظیم می‌کنیم که این موضوع با شرایط امروز کشور متفاوت است. اگر برنامه هفتم را داشتیم و در بودجه ۱۴۰۲ یک پنجم از برنامه هفتم را در احکام می‌آوردیم بهتر بود. این عضو هیات رئیسه مجلس، در خصوص میزان افزایش سقف بودجه، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد افزایش سقف بودجه به ۲ درصد هم نرسد.
تورم ۲۵ کالا تک‌رقمی می‌شود؟
حاجی‌دلیگانی در خصوص ۲۵ کالای اساسی که قرار بود به پیشنهاد رئیس مجلس تورم آن تک رقمی شود، گفت: قرار است این پیشنهاد در تبصره ۱۹ بیاید. جلساتی در این زمینه برگزار شده است. در تبصره ۱۴ این بحث بود که قدمی برای کمک به معیشت مردم انجام شود. شاید تعداد کالاهایی که قرار است تورم آنها تک رقمی شود از ۲۵ کالا کمتر شود، اما اصل این موضوع مطرح است.
همچنین مصطفی‌رضا حسینی‌قطب‌آبادی، عضو کمیسیون صنایع مجلس با انتقاد از نحوه نگارش بودجه، گفت: در زمان بررسی بودجه بنا بر درخواست‌هایی که دستگاه‌ها از نمایندگان دارند و نیازهایی که نمایندگان از حوزه‌های انتخابیه و کف خیابان احساس می‌کنند، پیشنهادهایی می‌دهند و تغییراتی در بودجه اتفاق می‌افتد. اما این نکته حائز اهمیت است که یک بخشی از پیشنهادهایی که نمایندگان در مورد بودجه مطرح می‌کنند، به تقاضای وزارتخانه‌ها است. برای ما جالب است که دولت لایحه را می‌آورد، اما وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی از نمایندگان درخواست می‌کنند که تغییراتی در بودجه اتفاق بیفتد. این امر نشان می‌دهد که دولت برنامه‌ریزی در بودجه نداشته که شاهد چنین مراجعاتی از مسوولان دولتی هستیم. او ادامه داد: از سوی دیگر بودجه‌ای که دولت می‌بندد برگرفته از تفکرات کارشناسی است که در سازمان برنامه‌وبودجه شکل می‌گیرد، اما نیازهای جامعه را تشخیص نمی‌دهند. زمانی‌که در مجلس نمایندگان پیشنهادهایی را مطرح می‌کنند اگر این پیشنهاد به تصویب نرسد مشکل ما این است که مردم می‌گویند نمایندگان نخواستند درحالی‌که مجلس نهایتا ۵ درصد می‌تواند در بودجه تغییر ایجاد کند.
این نماینده مجلس، به مقایسه بودجه ۱۴۰۱ با بودجه ۱۴۰۲ پرداخت و تاکید کرد: از یک منظر بودجه ۱۴۰۱ با بودجه ۱۴۰۲ تفاوتی ندارد چون دولت کار خودش را انجام می‌دهد. بنابراین بسیاری از مصوباتی که ما در بودجه ۱۴۰۲ داریم اجرا نمی‌شود.
حسینی گفت: بودجه ۱۴۰۲ باید بر اساس تغییرات ارز و تغییرات تورم دیده می‌شد اما تفاوت اساسی بودجه ۱۴۰۲ با بودجه سال جاری این است که در سال آینده تورم بیشتری را خواهیم داشت و این بودجه گرفتاری‌ها و مشکلات اقتصادی را بیشتر خواهد کرد. مالیات و عوارضی که بسته شده به مردم فشار می‌آورد و موجب می‌شود که ما هم تورم را داشته باشیم و هم افزایش قیمت را. او افزود: قطعا افزایش قیمت آب، برق، گاز و گازوئیل چالش‌هایی را در سال ۱۴۰۲ برای واحدهای صنعتی و تولیدی ایجاد می‌کند. در این شرایط هم شاید برخی از واحدهای صنعتی نتوانند دوام بیاورند. از همین‌جا می‌گوییم ما نمایندگان بی‌گناهیم و دولت برنامه ندارد.
غلامرضا نوری‌قزلجه، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز به «دنیای اقتصاد» گفت: بودجه ۱۴۰۲ روند بودجه ۱۴۰۱ را می‌رود و باعث رکود و تورم می‌شود اما یک تفاوت میان بودجه ۱۴۰۱ با بودجه ۱۴۰۲ است و آن هم اینکه نرخ ارز کالاهای اساسی در سال جاری از ۴۲۰۰ به بیش از ۲۴ هزار تومان افزایش پیدا کرد و این موضوع شوکی را وارد کرد. اما در سال ۱۴۰۲ نرخ ارز از ۲۴ هزار تومان به حدود ۲۸هزار تومان خواهد رسید. او ادامه داد: با بودجه ۱۴۰۲ و وضعیت کنونی کشور، به نظر نمی‌رسد شاهد بهبود اقتصاد باشیم. دولت باید نظارت‌های بیشتری را در قیمت‌ها داشته باشد و دیپلماسی بین‌المللی هم برای رفع تحریم‌ها و ارتباط با همسایگان تقویت شود. از سوی دیگر دولت باید به دنبال به کارگیری نیروهای کاربلد در سطوح مختلف مدیریتی باشد.
همچنین مصطفی نخعی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲، به «دنیای اقتصاد»، گفت: پیش‌بینی می‌شود در سال آینده تورم ۴۰ درصدی خواهیم داشت و طبق قانون باید حقوق‌ها متناسب با تورم افزایش پیدا کند. اما دولت مدعی است که باتوجه به مشکلات و محدودیت منابع امکان افزایش ۴۰ درصدی حقوق را ندارد. او ادامه داد: دولت پیشنهاد پلکانی شدن افزایش حقوق را مطرح کرد، اما استدلال در کمیسیون تلفیق این بود که گروه‌های شغلی که در رتبه بالاتری هستند تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند و تجربه، تخصص و سابقه در عمل در نظر گرفته نمی‌شود و این عدالت نیست. اما مالیات را به صورت پلکانی به تصویب رساندیم و کف و سقف حقوق نیز مشخص شد. این نماینده مجلس گفت: منابع تبصره ۱۴ مشخص است اما در منابع بیش برآوردی شده و مصارف هم در بسیاری از موارد با واقعیت تناسبی ندارد. برای مثال عددی که برای یارانه نان و یارانه دارو در نظر گرفته شده بیشتر خواهد شد.
چرا ساختار بودجه تغییر نکرد؟
حسین نوش‌آبادی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه نیز اظهار کرد: طبیعی است که بودجه هرساله افزایش می‌یابد و به تناسب افزایش درآمدها افزایش هزینه‌ها هم دیده می‌شود. به لحاظ محدودیت‌هایی که داریم تا رسیدن به نقطه ایده‌آل فاصله زیادی داریم. او با انتقاد از عدم تغییر ساختار بودجه، خاطرنشان کرد: ساختار بودجه مانند قبل است در حالی‌که تغییر ساختار بودجه یک نیاز است. اما دولت می‌گوید یک سال است که بر سر کارآمده و احتمالا برنامه‌ریزی برای تغییر ساختار بودجه دارند. بودجه باید از حالت کلیشه‌ای بیرون بیاید. در حال حاضر بودجه تبصره‌های مشخص و بحث برانگیز با پیشنهادهای متعدد دارد. نوش‌آبادی ادامه داد: برای بودجه‌ای که ۲۰ تبصره دارد، ۷ هزار پیشنهاد به ثبت رسیده و این موضوع جالب است! هم دولت و هم مجلس باید اصلاحاتی را انجام دهند. دولت در اصلاح ساختار بودجه و مجلس نیز باید آیین‌نامه داخلی خود را برای بررسی بودجه اصلاح کند. او ادامه داد: در بودجه ۱۴۰۲ سقف معافیت مالیات از حقوق را ۱۰میلیون تومان در نظر گرفتیم و این قدم خوبی بود. همچنین حداقل حقوق را افزایش دادیم. البته افزایش ۲۰ درصدی حقوق کم بود اما بیش از این در توان دولت نبود.
در همین زمینه احد آزادی‌خواه، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، تاکید کرد: بودجه ۱۴۰۲ مشابه بودجه ۱۴۰۱ است و تنها تفاوت‌های حداقلی دارد. مجلس و دولت تلاش‌شان این است که بودجه را با استقراض از بانک مرکزی و برداشت بی‌منطق از صندوق توسعه ملی نبندند. در دولت‌های گذشته این اتفاق می‌افتد و دولت‌های آینده را مقروض می‌کردند، اما در بودجه ۱۴۰۲ این اتفاق به حداقل رسیده است.
بودجه ۱۴۰۲ تکرار بودجه ۱۴۰۱؟
شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی نیز با انتقاد از بودجه ۱۴۰۲، گفت: بودجه ۱۴۰۲ با بودجه ۱۴۰۱ تفاوتی ندارد، چون برنامه‌های بودجه ۱۴۰۱ عموما اجرا نشد و تمام سر‌فصل‌هایی که در بودجه ۱۴۰۱ تعریف شده بود با ۲۰ درصد تخصیص عموما انجام نشده است. اولویت‌ها بحث کیفیت‌سازی و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام است. علاوه بر این ترمیمی در حقوق بازنشستگان و کارمندان اتفاق افتاد.
او ادامه داد: پیش از این پیشنهاد کردم که نیازی نیست بودجه ۱۴۰۲ به مجلس بیاید و بررسی شود و می‌تواند بودجه ۱۴۰۱ را با اعمال تغییرات جزئی به بودجه ۱۴۰۲ منتقل کرد. اما متاسفانه هم وقت مجلس زیاد است و هم وقت دولت! ۶ ماه وقت برای بودجه‌ای گذاشتند که تکرار بودجه سال گذشته را به تصویب برسانند. همچنین ولی اسماعیلی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس به «دنیای اقتصاد»، با اشاره به پیشنهادهای کمیسیون اجتماعی در بودجه ۱۴۰۲ گفت: کمیسیون اجتماعی پیشنهاد افزایش ۳۰درصدی حقوق را داده بود، اما اجازه طرح پیدا نکردیم چون منابع نداشت اما با پیشنهاد کمیسیون برای افزایش وام ازدواج موافقت شد. پلکانی شدن مالیات نیز پیشنهاد کمیسیون اجتماعی بود که در مجلس به تصویب رسید. همچنین حسین حق‌وردی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه تاکید کرد: بودجه ۱۴۰۲ مانند بودجه ۱۴۰۱ نیست و در بحث اشتغال و بحث یارانه‌ها کاملا متفاوت است. تبصره ۱۴ که مربوط به یارانه‌ها است تنها به یارانه دارو، نان، یارانه نقدی و انرژی اختصاص پیدا می‌کند. در حالی که در بودجه ۱۴۰۱ بخشی از درآمدهای این تبصره به برخی دستگاه‌ها اختصاص پیدا می‌کرد.
