آژانس درباره غنیسازی با خلوص بالا گزارش جداگانه نمی‌دهد
ابهام‌زدایی از غنیسازی ۸۴ درصد
یک روزنامه آمریکایی گزارش داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جداگانهای درباره ادعای غنیسازی ۸۴ درصدی در ایران منتشر نمیکند. لاورنس نورمن، خبرنگار روزنامه والاستریتژورنال گزارش داده قرار است در گزارش فصلی آتی آژانس به این موضوع پرداخته شود. احتمال انتشار گزارش آژانس به دنبال اخباری برجسته شد که بلومبرگ از غنیسازی ۸۴ درصدی منتشر کرد.
هفته گذشته پایگاه خبری بلومبرگ مدعی شده بود که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذرات اورانیوم ۸۴درصد در ایران پیدا کردهاند. بلومبرگ به نقل از دیپلمات‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بلند پایه مدعی شد که ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اورانیوم غنی شده را در ایران شناسایی کردهاند که کمی کمتر از سطح موردنیاز برای ساخت سلاح هستهای است. این خبرگزاری آمریکایی در ادامه نوشت که آژانس در تلاش است توضیح دهد که چگونه اورانیوم غنی شده ایران به این خلوص رسیده است.
در پی ادعای مطرح شده از سوی بلومبرگ، آژانس همان ساعت در صفحه توییترش نوشت که از گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اخیر در رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها درباره سطح غنیسازی اورانیوم در ایران باخبر است. آژانس همچنین اعلام کرد که در حال گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌وگو با تهران در زمینه فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های راستی‌‌‌آزمایی اخیر آژانس در ایران است. پیش‌تر و در اوایل بهمن ماه رافائل گروسی مدیرکل آژانس نیز در اظهاراتی اعلام کرد که ایران تا به این لحظه هیچ سلاح هستهای نساخته است و ۷۰ کیلوگرم اورانیوم غنیسازی شده با خلوص ۶۰درصد و ۱۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیسازی شده با خلوص ۲۰درصد در اختیار دارد.
مقام‌‌‌های جمهوری اسلامی ایران نیز ادعاهای بلومبرگ علیه ایران را بخشی از استفاده‌‌‌های سیاسی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعمال فشار بر تهران ارزیابی کردهاند. بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ساعاتی بعد از ادعای بلومبرگ اعلام کرد: «مایه تأسف است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان به عنوان ابزار سیاسی برای فشار بر جمهوری اسلامی ایران مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.»
وی با ذکر این نکته که مطالب منتشر شده در بلومبرگ با هدف سیاه نمایی و تحریف حقایق صورت گرفته است، یادآور شد: آنچه آژانس با ایران مطرح کرده در خصوص وجود ذره یا ذراتی (particle) از اورانیوم با غنای بالای ۶۰درصد در محل شیر برداشت محصول از طریق نمونه برداری متداول است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین تاکید کرد: وجود ذره یا ذرات اورانیوم بالاتر از ۶۰درصد در فرآیند غنیسازی به معنی غنیسازی بالای ۶۰درصد نیست.
کمالوندی در توضیح بیشتر بیان کرد: این موضوع در روند غنیسازی امری بسیار طبیعی بوده که حتی می‌تواند با کاهش خوراک آبشارهای سانتریفیوژ در یک لحظه به وجود بیاید. ولی آنچه حائز اهمیت است محصول تولیدی نهایی است که جمهوری اسلامی ایران تاکنون مبادرت به غنیسازی بالای ۶۰درصد نکرده است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بهتر از هر کسی واقف است که چنین مواردی در زمان انجام کار رخ می‌دهد. آنچنان که در گذشته نیز موارد متعددی از غناهای مختلف مشاهده شده که حل شده و این مورد اخیر نیز قطعا حل خواهد شد.
بهروز کمالوندی سه‌‌‌شنبه هفته گذشته هم تصریح کرد: «دیده شدن ذرات اتمی ۸۴درصد در یک فرآیند غنیسازی امری طبیعی است. یعنی ممکن است ما ۵درصد تولید کنیم و ذرات ۱۱درصد را ببینیم یا ۲۰درصد تولید کنیم اما ذره ۳۷درصد ببینیم، در گذشته هم این موارد بوده است.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به سه سفر گذشته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: وقتی سفری در این سطح انجام می‌شود، باید توافقاتی صورت گیرد که به نفع دو طرف باشد. در زمینه چهارمین سفر گروسی صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی انجام شده و ظرف دو سه روز آینده بازهم صحبت خواهیم کرد. لازمه سفر باید برای دو طرف مفید باشد. وی در عین حال تاکید کرد: زمان سفر بعدی گروسی هنوز مشخص نشده است. کمالوندی درباره چشم‌‌‌انداز همکاری ایران و آژانس در مورد مسائل پادمانی و باقی‌‌‌مانده گفت: اگر تجربه سیاسی و تجربه فنی را کنار هم بگذاریم، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویم امکان حل کوتاه‌‌‌مدت هیچ چیزی وجود ندارد چرا که اراده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در طرف مقابل وجود ندارد.
به دنبال این اظهارات کمالوندی دو مقام جمهوری اسلامی از تحولات جدید در روابط ایران و آژانس خبر دادند. حسین امیرعبداللهیان چهارشنبه هفته گذشته در جریان سفر به بغداد و دیدار با مقامات عراقی از سفر هیات آژانس به تهران خبر داد و گفت: در چارچوب جمعبندی مذاکرات مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روزهای آینده به تهران سفر خواهند کرد. امیرعبداللهیان افزود: امیدواریم رافائل گروسی مدیرکل آژانس با نگاه فنی و به دور از هیجانات سیاسی نسبت به حل و فصل این موضوع با همکارانم در سازمان انرژی اتمی به جمعبندی و توافق برسد. همزمان محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز با بیان اینکه مسوولان آژانس درحال بازدید از تاسیسات هستند، تاکید کرد که ابهامات در خصوص میزان غنیسازی، در حال برطرف شدن است.
این دو اظهارنظر باعث شد تا امیدواری‌ها به حل و فصل مسائل پادمانی میان ایران و آژانس پدیدار شود و مقدمه‌ای برای بازگشت طرفین به میز مذاکره باشد. با این حال باید در عمل دید که رافائل گروسی در چه بازه زمانی و بر مبنای چه دستورکاری به تهران سفر خواهد کرد و دو طرف چگونه خواهند توانست بر فضای تعلیقی و بن‌‌‌بست موجود غلبه کنند و راه گشایش در پرونده هستهای و مذاکرات احیای برجام را باز کنند. مسائل پادمانی میان ایران و آژانس از ابتدای مذاکرات و به‌‌‌رغم تاکیدی که سال گذشته دو طرف بر رسیدن به توافق می‌‌‌کردند، همچنان به عنوان یکی از اصلی‌‌‌ترین گره‌‌‌های توافق ایفای نقش می‌کند و در طول چند ماه گذشته یعنی از اواخر مرداد ماه نیز متغیرهای جدیدی بر آن اضافه شده و رسیدن به توافق را دشوارتر کرده است.
بنابراین اگر نقشه راهی در سفر احتمالی مدیرکل آژانس تنظیم نشود و تهران و آژانس نتوانند به یک مدالیته دست پیدا کنند که مسائل طی چه بازه زمانی و مراحلی قرار است حل و فصل شود، باید منتظر قطعنامه شدیداللحن در نشست فصلی آژانس در ماه مارس باشیم که در این قطعنامه محتملا تصریح خواهد شد که ایران همکاری لازم را ندارد و بنابراین پرونده هستهای قابلیت ارسال به شورای امنیت برای تصمیمات جدی‌‌‌تر را دارد. شورای حکام آژانس در قطعنامه قبلی که ۲۶ آبان ماه صادر شد، از ایران خواسته بود که با تحقیقات آژانس درباره آثار اورانیوم یافت شده در سه سایت اعلام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشده آن فورا همکاری کند.
با این حال احتمال دیگر این است که آژانس در ماه مارس ضمن صدور قطعنامه شدیداللحن، اما شرایط را برای حل و فصل مسائل تا نشست بعدی شورای حکام باز نگه می‌دارد تا طرفین بتوانند در این مدت به عنوان فرصت و شانس آخر زمینه رسیدن به توافق بر سر چگونگی حل و فصل مسائل پادمانی را فراهم کنند. این قطعنامه اما با تعیین ضرب الاجل، ارجاع پرونده به شورای امنیت را با صراحت بیشتر مورد تاکید قرار می‌دهد. گواه این احتمال را می‌توان از اظهارات لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال مورد نظر قرار داد که تاکید کرده آژانس گزارش جداگانهای درباره غنیسازی ۸۴درصدی منتشر نخواهد کرد و این مساله در نشست ماه مارس مورد بحث قرار خواهد گرفت.
