چرا بلومبرگ خبر غنیسازی در سطح تسلیحاتی را منتشر کرد؟
فشار ۸۴ درصدی برای همکاری ایران و آژانس
در پی ادعای مطرح شده از سوی بلومبرگ، آژانس در صفحه توییترش نوشت: آژانس از گزارش‌‌‌های اخیر در رسانه‌‌‌ها درباره سطح غنیسازی اورانیوم در ایران باخبر است. آژانس همچنین اعلام کرد که در حال گفتوگو با تهران در زمینه فعالیت‌‌‌های راستی‌آزمایی اخیر آژانس در ایران است. پیش‌تر و در اوایل بهمن ماه رافائل گروسی مدیرکل آژانس نیز در اظهاراتی اعلام کرد که ایران تا به این لحظه هیچ سلاح هستهای نساخته است و ۷۰ کیلوگرم اورانیوم غنیسازی شده با خلوص ۶۰درصد و ۱۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیسازی شده با خلوص ۲۰درصد در اختیار دارد.
کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه آژانس در جریان این تحول بوده، انتشار این خبر با هدف فضاسازی علیه ایران در آستانه نشست فصلی شورای حکام در ماه مارس قرار دارد. پیش‌تر آژانس در ماه نوامبر با صدور قطعنامه‌ای تند و تیز از ایران خواسته بود تا با بازرسان همکاری و مقدمات سفر مدیرکل را فراهم کند. با این حال و با گذشت بیش از سه ماه از صدور این قطعنامه، همچنان سفر گروسی در ابهام قرار دارد و تنها معاون گروسی اوایل دی ماه در سفر یک‌روزه به ایران با مقامات تهران دیدار و گفت وکرد. دیداری که عملا نتوانست در بن بست شکنی میان ایران و آژانس کارساز ظاهر شود.
شورای حکام آژانس در آن قطعنامه که ۲۶ آبان ماه صادر شد، از ایران خواسته بود که با تحقیقات آژانس درباره آثار اورانیوم یافت شده در سه سایت اعلام‌‌‌نشده آن فورا همکاری کند. همچنین در این قطعنامه عدم‌همکاری ایران با بازرسان آژانس نیز محکوم شده بود. بلافاصله پس از انتشار خبر بلومبرگ درباره غنیسازی ۸۴ درصدی، جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با وزیر خارجه ایران تلفنی گفتوگو کرد. پس از این گفتوگو بورل در صفحه توییترش با لحن تندی نوشت: با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفتوگو کردم. دوباره موضع اتحادیه اروپا را در قبال رفتار ایران مورد تاکید قرار دادم؛ نقض حقوق بشر را متوقف کند، دست از حمایت از جنگ متجاوزانه روسیه بکشد و بازداشت شهروندان اتحادیه اروپا را متوقف کند. بورل در ادامه نوشت: ایران باید فورا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
حسین امیرعبداللهیان نیز در پیامی توییتری درباره محورهای این گفتوگو در صفحه توییترش نوشت: در گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل در خصوص روابط ایران و اتحادیه اروپا، توافق برای رفع تحریم‌‌‌ها، همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحولات اوکراین بحث و تبادل نظر کردیم. تاکید شد که جمهوری اسلامی ایران نظامی متکی بر مردم است و ۲۲ بهمن بار دیگر آن را اثبات کرد. به دنبال مطرح شدن این ادعای بلومبرگ، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، در گفتوگو با «ایسنا» بیان کرد: وجود ذرات با غنای بالا در هر یک از روندهای غنیسازی امری طبیعی است. به عنوان مثال در روند غنیسازی اورانیوم تا غنای ۲۰درصد اورانیوم ۴۷درصد هم دیده می‌شود و در روند تولید اورانیوم ۶۰درصد اورانیوم با غنای بالاتر هم دیده می‌شود. او با بیان اینکه این یک موضوع عادی است و ایران نیازی به پنهان‌‌‌کاری چنین موضوعی ندارد، گفت: حتی آژانس هم چنین موردی را گزارش نکرده است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: آنچه در روند غنیسازی حائز اهمیت است محصول و تولید نهایی است که ایران تاکنون برای بالاتر از ۶۰درصد اقدام نکرده است. کمالوندی انتشار چنین اخباری را با اهداف سیاسی و سیاه‌‌‌نمایی دانست.
وزیر امور خارجه آمریکا دیگر مقامی بود که به این ادعای بلومبرگ واکنش نشان داد. آنتونی بلینکن که به ترکیه سفر کرده است، دوشنبه در یک نشست خبری گفت: این گزارش را دیده‌‌‌ام. با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شرکایمان در تروئیکای اروپا[آلمان، فرانسه و انگلیس] تماس نزدیک داریم. در تلاشیم اطلاعات بیشتری کسب کنیم؛ آن موقع، چیز بیشتری برای گفتن خواهم داشت. اما مسلما این یک موضوع بسیار جدی است.
لحن وزیر خارجه آمریکا نشان می‌دهد که ایالات متحده در فضای کنونی که مذاکرات احیای برجام از شهریور ماه در بن بست قرار دارد و متاثر از بروز دو متغیر جنگ اوکراین و ناآرامی‌های ماه‌های گذشته، روابط ایران و پایتخت‌های غربی بر مدار تنش و تصاعد بحران می‌گردد، به دنبال افزایش فشارها بر تهران به قصد بازگشت به میز مذاکره با دادن امتیازهای بیشتر است. در این میان همه چیز به حل شدن مسائل پادمانی میان ایران و آژانس بازمی‌گردد که همچنان به عنوان یکی از اصلی‌ترین گره‌های مذاکراتی ایفای نقش می‌کند. طبیعتا عدم‌حل و فصل این مساله می‌تواند زمینه اقدامات بیشتر با توجه به نشست پیش روی شورای حکام در اواخر اسفند را به دنبال داشته باشد و احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و فعال کردن اسنپ بک نیز در این میان محتمل است. در واقع طی شدن این مسیر به ایالات متحده کمک می‌کند تا هزینه‌های همراهی سایر قدرت‌های درگیر پرونده هستهای با اسنپ بک در آینده را هم کاهش دهد.
به این معنی که ارسال پرونده به شورای امنیت باید بر اساس ماده ۳۷ کمیسیون مشترک برجام صورت گیرد که یکی از طرفین منهای ایران، گزارش تخلفات را به کمیسیون ارجاع دهد و کمیسیون هم ۶۰ روز فرصت دارد تا به این مساله ورود کند. با این حال مسیر دیگری که احتمالا آمریکا به سمت آن حرکت خواهد کرد به رای گذاشتن یک قطعنامه با موضوع تداوم تعلیق تحریم‌های ایران است که در دوره ترامپ یک بار این مسیر در دستور کار قرار گرفت اما به تصویب نرسید. با توجه به فضایی که اکنون در روابط ایران و پایتخت‌های اروپایی وجود دارد و با فرض صدور قطعنامه شدید اللحن در ماه مارس بیشتر اعضای شورای امنیت به این قطعنامه رای خواهند داد و آمریکا به قطعنامه‌ای که خودش مطرح کرده، رای منفی می‌دهد و استناد خواهد کرد به اینکه تحریم‌های قبلی باید بازگردد. اگر این تصور وجود دارد که چین و روسیه می‌توانند به‌صورت مستقل جلوی اسنپ بک را بگیرند، تصور دقیقی نیست، چرا که واشنگتن بر اساس فن دابل وتو تحریم‌های قبلی را باز خواهد گرداند.
بنابراین تلاش غرب برای نشان دادن این تصویر که ایران به دنبال کارشکنی در روند سفر مدیرکل به تهران است، می‌تواند با این احتمال هم در ارتباط باشد که خبر بلومبرگ با هدف بالابردن هزینه‌های عدم سفر گروسی به تهران منتشر شده است. اینکه ایران تحت فشارهای فزاینده برای همکاری قرار بگیرد و اهرم‌های چانه زنی از دستش خارج و مجبور شود مقدمات سفر مدیرکل بدون گرفتن امتیاز را فراهم کند. با این حال در چنین فضایی ایران بارها اذعان کرده که با سفر گروسی مشکلی ندارد، اما این سفر باید با یک هدف مشخص صورت گیرد و با نیت پایان بخشیدن به ادعاهای مطرح روی میز باشد. نه اینکه با یک پایان باز سیاست چماق و هویج را علیه ایران فعال نگه دارد.
