حادثه شنبه شب ۴ کشته و ۶۱ زخمی برجا گذاشت
آتش اوین در روایت رسمی
روایت‌های مختلف از حادثه
اما حادثه شنبه شب زندان اوین روایت‌های مختلفی دارد، از شورش در زندان گرفته تا انفجار مین هنگام فرار کردن برخی زندانیان و حتی ارتباط این ماجرا با اعتراضات اخیر در کشور. با این حال روز گذشته مرکز رسانه قوه‌قضائیه حادثه رخ داده در زندان اوین را چنین شرح داد: در پی درگیری شنبه شب بین برخی از زندانیان بند ویژه سرقت و محکومیت‌های مالی زندان اوین و آتشسوزی پیش‌آمده در کارگاه خیاطی این زندان که منجر به ورود سریع و به موقع نیروهای انتظامی و امدادی شد تعداد قابل توجهی از زندانیان نجات پیدا کرده و از صحنه آتشسوزی به نقطه امن منتقل شدند و متاسفانه ۴ زندانی نیز فوت شده و تعدادی مجروح شدند. بر اساس این گزارش طبق آخرین اطلاعات به دست آمده، ۴ نفر از زندانیان بر اثر استنشاق دود ناشی از آتش‌سوزی‌ها درگذشتند و ۶۱ زندانی نیز مجروح شده‌اند. بنابر گزارش میزان، هر ۴ زندانی فوت شده جزو محکومان ناشی از سرقت بودند که در زندان اوین دوران محکومیت خود را طی می‌کردند. این گزارش می‌افزاید اکثر زندانیهای مجروح شده به صورت سرپایی مداوا شدند و تنها ۱۰ نفر از آنان در مراکز درمانی بستری هستند که حال ۴ نفر وخیم گزارش شده است.
در این گزارش تاکید شده پس از ورود به موقع دادستان تهران، رئیس سازمان زندانها در محل زندان اوین با همکاری مسوولان زندان، نیروهای انتظامی، آتشنشانی و اورژانس بیش از ۷۰ زندانی که در معرض خطر آسیب‌دیدگی بودند نجات پیدا کردند. این گزارش می‌افزاید: در جریان درگیری و آتشسوزی شب گذشته زندان اوین تعدادی از زندانیان جرایم خشن و خطرناک، قصد فرار از زندان را داشتند که با توجه به تمهیدات حفاظتی اتخاذ شده موفق به فرار نشدند. همچنین این خبرگزاری با اعلام عادی بودن شرایط در زندان از برقراری تماس زندانیان با خانواده از همان شنبه شب و ساعتی پس از اطفای حریق برای رفع نگرانی‌های احتمالی خبر داده است. بنا بر اعلام میزان، هویت زندانیان فوت شده نیز به اطلاع خانواده آنها رسیده و اسامی درگذشتگان متعاقبا و پس از دستور مقام قضایی منتشر خواهد شد.
شورش در زندان؟
درکنار این روایت از سوی رسانه قوه‌قضائیه، برخی خبرگزاری‌ها همچون «ایسنا» شنبه شب از درگیری بین زندانیان و نیروهای انتظامات و درنهایت کنترل آن خبر داده بودند. «ایسنا» همچنین شنبه شب از مهار آنچه شورش در زندان توصیف کرده بود خبر داده بود.
اقدام از پیش طراحی‌شده؟
خبرگزاری فارس نیز روز گذشته روایت خود از این ماجرا را چنین بیان کرد: ساعت ۲۱:۱۰ شنبه شب درگیری صوری بین تعدادی از زندانیان بند ۷ اوین (محکومان مالی) با زندانیان بند ۸ (سارقان) به وجود می‌‌آید. طی این درگیری عده‌‌ای از فرصت سوءاستفاده کرده و انبار لباس و کارگاه کارآفرینی زندان را آتش می‌زنند که منجر به آتشسوزی گسترده، سرایت به بند ۸ و اعزام آتشنشانان به اوین برای اطفای حریق شد. در ادامه این گزارش آمده است: شواهد نشان می‌دهد این اقدام از پیش طراحی شده بود، چرا که تعدادی از زندانیان برای خود به طریقی سلاح سرد تهیه کرده بودند تا با درگیری با نیروهای تامین امنیت زندان به آنها آسیب بزنند و به سلاح هم دست پیدا کنند که البته موفق نشدند. در میانه آتشسوزی و درگیری با نیروهای حفاظت، تعدادی زندانی اقدام به فرار می‌کنند. آنها در ضلع شمالی زندان که کوه وجود دارد، وارد میدان مین می‌شوند. گفته می‌شود که صداهای انفجار شنیده شده مربوط به همین موضوع بوده است.
ماجرای انفجار چه بود؟
اشاره خبرگزاری فارس به انفجار در میدان مین درحالی است که درباره این موضوع اظهارات متفاوتی تاکنون بیان شده است. فارس همان ساعات ابتدایی درخبری به نقل از افراد محلی اعلام کرد که در ۲۰ دقیقه حداقل چهار مرتبه صدای انفجار از محل آتشسوزی زندان اوین شنیده شده است. همان زمان برخی خبرها دلیل شنیده شدن این صداهای انفجار را مرتبط با انفجار مین اعلام کرده بودند. ازجمله «ایسنا» که همچون فارس، شنبه شب ماجرای انفجار را چنین روایت کرده بود: ظاهرا در میانه آتشسوزی و درگیری با نیروهای حفاظت، تعدادی زندانی اقدام به فرار می‌کنند و در ضلع شمالی زندان که کوه وجود دارد، وارد میدان مین می‌شوند و صداهای انفجار شنیده شده مربوط به همین موضوع بوده است. با این حال یک منبع مطلع در سازمان زندانها روز گذشته خبر انفجار مین در زندان اوین را تکذیب و تاکید کرد که در جریان اتفاقات شنبه شب هیچ زندانی وارد محوطه نشده و خبر روی مین رفتن زندانی‌‌ها کذب است. خبرگزاری فارس نیز روز گذشته در گفت‌وگو با یک منبع آگاه اعلام کرد که در ماجرای زندان اوین هیچ زندانی روی مین نرفته است.
درگیری در کدام بند؟
این روایت‌ها درحالی از حادثه و دلایل آن بیان شده است که شنبه شب گزارش برخی خبرگزاری‌ها از درگیری در بند اراذل و اوباش حکایت می‌کرد. هرچند برخی خبرگزاری‌ها پس از انتشار این خبر اعلام کردند اصولا چنین بندی در اوین وجود ندارد و ماجرا در بند ویژه سرقت و محکومیت‌های مالی زندان رخ داده است، اما روز گذشته استاندار تهران در گفت‌وگو با «ایسنا» در تشریح ماجرا به نوعی بر صحت وجود چنین بندی صحه گذاشت.
منصوری گفت: اتفاقاتی در داخل این مجموعه(زندان اوین) افتاد و یک‌‌مقدار داخل بخشی از بندهایی مثل بند ۷ و ۸ شلوغ شده بود، منتها مساله اصلی در بندی بود که اراذل و اوباش آنجا حضور داشتند، با حضور سریع مجموعه نیروی انتظامی، یگان امداد و یگان ویژه وضعیت زندان کاملا تحت کنترل بوده و آرامش در مجموعه زندان برقرار است. به دنبال این خبرها و اظهارات متفاوتی درباره بندی که در آن درگیری رخ داده است، قوه‌قضائیه عصر روز گذشته اعلام کرد: در ۹ بند زندان ۵۷ هکتاری اوین، به جز محکومین امنیتی، محکومین مالی با عناوین مجرمانه کلاهبرداری، صدور چک بی‌محل، فروش مال غیر، جعل سکه، اختلاس، رشوه، اعمال نفوذ در دستگاه‌های اقتصادی، کلاهبرداری الکترونیکی و... نیز نگهداری می‌شوند. این گزارش همچنین با اشاره به آنچه استفاده از عناوین عجیب برای زندانیهای بازداشتگاه اوین در رسانه‌های ضد انقلاب توصیف کرد، نوشت: این در حالی است که کلاهبرداران، سارقان، مجرمان امنیتی خطرناک و تروریست‌‌ها در این زندان نگهداری می‌شوند. قوه‌قضائیه در تکمیل این گزارش همچنین اعلام کرد براساس اطلاعات دریافتی، زندانی‌‌هایی که شنبه شب سبب ایجاد درگیری و هرج و مرج در اوین شده بودند، از سارقان حرفه‌‌ای و با سابقه بوده‌‌اند که زمینه خشونت در آنها وجود داشته است.
تعداد کشته‌شدگان به روایت آتشنشانی
نکته بعدی در روایت‌ها نیز مربوط به تعداد کشته‌شدگان حادثه بود که بعد از وقوع حادثه جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهر تهران در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرد در محدوده‌‌ای که آتشنشانان عملیات خود را انجام دادند هیچ‌گونه خسارت جانی مشاهده نشد و عوامل آتشنشانی پس از اطفای حریق محل را به عوامل مربوطه تحویل دادند.
بازدید از اوین و قول بررسی
به هرترتیب به دنبال وقوع این حادثه علی صالحی، دادستان تهران روز گذشته هرگونه ارتباط این ماجرا و درگیری زندانیان با اعتراضات اخیر را رد کرد. درهمین حال ابراهیم عزیزی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از بررسی اتفاقات در زندان اوین خبر داده است. همچنین به گفته ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هیاتی از این کمیسیون قرار است برای بررسی به اوین برود. همچنین قراراست حادثه حریق زندان اوین در کمیسیون امور داخلی مجلس مورد بررسی قرار بگیرد.
