سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به سفر مورا به تهران:
چند قدم جلوتر رفتیم
نخستین واکنش مثبت روسیه درباره برجام پس از جنگ اوکراین
بن بست مذاکرات واقعا شکسته شده است؟
۲ پالس مثبت از مذاکرات
عکس: ایرنا
در همین ارتباط، سعید خطیبزاده سخنگوی وزارت خارجه ایران دیروز دوشنبه در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره نتایج سفر انریکه مورا مسوول هماهنگکننده مذاکرات وین به تهران و تلاش‌های رژیم صهیونیستی در راستای عدم حصول نتیجه در جریان مذاکرات وین تصریح کرد: هر موقع که ابتکاری انجام و تحرکی در حوزه دیپلماسی صورت می‌گیرد، رژیم جعلی اشغالگر قدس تحریکات خود را ضد دیپلماسی انجام می‌دهد و این چیز جدیدی نیست. به گزارش «ایسنا» خطیبزاده تصریح کرد: در ادامه تماس‌‌ها که بین ایران و هماهنگکننده مذاکرات وین انجام شد، امیرعبداللهیان و بورل در جریان مذاکره تلفنی توافق کردند که تماس‌‌ها به صورت حضوری انجام شود و در همین چارچوب مورا به تهران آمد. در طول این سفر مذاکرات جدی و معطوف به نتیجه و همراه با ابتکارات خاص از طرف ایران انجام شد. در این سفر مورا و باقری چندین دور گفت‌وگوی طولانی داشتند. درباره برخی راه‌حل‌‌هایی که پیشنهاد شد اگر طرف آمریکایی پاسخ دهد ما می‌توانیم در موقعیتی قرار بگیریم که همه طرفها برای انجام توافق به وین برگردند. خطیبزاده تاکید کرد اگر امروز آمریکا تصمیم سیاسی خود را بگیرد و اعلام کند می‌توانیم گام مهمی را در راستای پیشرفت مذاکرات برداریم.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که یکی از نمایندگان مجلس به تازگی در جمع خبرنگاران اعلام کرده که باقری به زودی عازم وین خواهد شد گفت: من چنین خبری را نشنیده‌‌ام. او خطاب به خبرنگار پرسش‌کننده گفت: مناسب است از همان نماینده محترمی که این اظهارات را مطرح کرده بپرسید و من چنین خبری ندارم. وی همچنین در پاسخ به سوال دیگر همین خبرنگار در ارتباط با اظهارات بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از سفر مورا به تهران مبنی بر اینکه مذاکرات از بن‌‌بست خارج شده گفت: درباره اظهارات ایشان به نظرم باید بیشتر جنبه ایجابی این اظهارات مدنظر قرار بگیرد. اینکه در یک یا دو نقطه اختلافاتی در مذاکرات داشته باشیم یک امر غیر‌طبیعی نیست. رفت و آمدها و تبادل پیام‌‌ها هیچ‌وقت در هیچ نقطه‌ای متوقف نبوده است و همان‌طور که گفتم مناسب است از منظر ایجابی به این اظهارات توجه کنیم.
وی افزود: ملاقات‌‌ها در تهران مسیر درستی را پیش آورده و حرکت رو به جلو بوده است. ابتکاراتی که از سوی ایران اعلام شده قابل اجرا است و به نظر می‌‌رسد از نظر اتحادیه اروپا نیز قابل اجراست. تنها منتظر تصمیم واشنگتن هستیم. ما اکنون نسبت به قبل از سفر مورا در تهران در موقعیت بهتری قرار داریم. خطیبزاده گفت: آنچه امروز در دسترس است چند قدم جلوتر از قبل از سفر آقای مورا به تهران است. این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سوال دیگری درباره سفر انریکه مورا هماهنگکننده مذاکرات وین به تهران و اینکه آیا دست خالی آمد و دست پر رفت یا آنها هم ابتکار و پیشنهادی داشتند، افزود: آقای مورا با دستورکار مشخصی به ایران آمدند. مذاکرات در تهران همراه با ابتکارات ویژه خاص ایران بود. ایران از آغاز مذاکرات، چندین بار این خلاقیت‌‌ها را به کار برد که کم‌کاری‌‌ها و عدم تصمیمات سیاسی طرف مقابل را مرتفع کند. متاسفانه تا امروز، توافق منتظر تصمیم سیاسی در واشنگتن است.
معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات وین سه‌‌شنبه هفته گذشته وارد تهران شد و ظهر چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت با علی باقری مذاکره‌‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد و به گفت‌وگو نشست. «انریکه مورا» قبل از عزیمت به تهران در توییتی با بیان اینکه دوباره برای دیدار با علی باقری و دیگر مقامات درباره مذاکرات وین و دیگر موضوعات راهی تهران هستم، نوشت: کار روی بستن شکاف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های باقیمانده در مذاکرات ادامه دارد. پس از پایان سفر مورا به تهران، جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «حصول توافق در مذاکرات وین بر سر احیای برجام دردسترس است.» مذاکراتی که از ۲۰ اسفند‌‌متوقف شده است. همزمان حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران نیز از «دردسترس بودن یک توافق خوب و قابل‌‌اتکا» سخن گفت و تاکید کرد: «البته اگر آمریکا تصمیم سیاسی خود را گرفته و به تعهداتش پایبند باشد.»
سفر امیر قطر
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با سفر امیرقطر به تهران و برخی مباحث مطرح شده درباره این سفر از جمله اینکه دو دستور کار مهم سفر امیرقطر به تهران رایزنی در ارتباط با تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا و همچنین تسهیل آزادسازی بخشی از منابع بلوکه شده ایران در خارج از کشور بوده گفت: سفر امیر قطر به تهران در پاسخ به سفر چندی پیش آقای رئیسی رئیسجمهور به دوحه بود. در این سفر چندین پرونده، موضوع دوجانبه و رایزنی‌‌های منطقهای مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. ما از تمامی تلاش‌های دولت قطر و شخص امیر قطر برای حل و فصل موضوعاتی که در منطقه وجود دارد و برخی موضوعاتی که مرتبط با ایران است تشکر می‌کنیم. از تلاش‌های صادقانه امیرقطر قدردانی می‌کنیم و دوستی با قطر را ارج می‌نهیم.
امیر قطر که به دعوت ابراهیم رئیسی و برای سفری دو روزه روز پنج‌شنبه ۲۲ اردیبهشت به تهران آمده بود و گفته می‌شد یکی از دستورکارهای وی در این سفر بحث احیای گفت‌وگوهای برجام است، در کنفرانس خبری مشترک با رئیسجمهور ایران اعلام کرد که «این کشور امید دارد توافقی در وین حاصل شود که مورد رضایت همه طرفها باشد.» امیر قطر با تاکید بر اینکه قدرت ایران به نفع امنیت و ثبات منطقه است، به لزوم لغو تحریم‌ها علیه ایران اشاره کرد و گفت: «ایران بیش از ۴۰سال است که در مقابل انواع هجمه‌ها و فشارها ایستادگی کرده و اکنون به اعتراف خود غربی‌‌ها، این ایران است که در این مبارزه پیروز شده است.» همزمان با این سفر برخی از فعالان فضای مجازی در شبکه‌های اجتماعی گفتند دوحه می‌تواند در برخی مقدمات برای آزادسازی دارایی‌‌های ایران نقش داشته باشد. پیش از این از عمان به عنوان میانجی سنتی بین ایران و آمریکا نام برده می‌شد که به‌‌نظر می‌‌رسد بعد از درگذشت سلطان قابوس این جایگاه برای قطر تعریف شده است.
سفر رئیسی به منطقه
خطیبزاده همچنین درباره اخبار منتشر شده در ارتباط با سفر رئیسجمهور به برخی کشورهای منطقه حوزه خلیج فارس و همچنین اینکه آیا امیر قطر در سفر به تهران حامل پیام خاصی بودند، اظهار کرد: همان‌طور که هفته قبل اعلام کردم آقای رئیسی به زودی عازم یکی از کشورهای خلیج فارس خواهند بود و موقعی که سفر نهایی شود دفتر رئیسجمهور در این زمینه اطلاع‌‌رسانی لازم را انجام خواهند داد. سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: برنامه منطقهای آقای رئیسجمهور با قوت در حال پیگیری است. هم سفر ایشان به دوحه و هم سفر اخیر امیر قطر و سفر آتی رئیسجمهور به یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس حاکی از اهمیتی است که ما برای روابط با همسایگان‌‌مان قائل هستیم. وی تصریح کرد: آنچه در سیاست خارجی به صورت گزاره به اطلاع می‌‌رسد در عمل شاهد آن هستیم. امیدواریم سفر آتی رئیسجمهور به آن کشور همراه با دستاوردهای خوبی برای مردم دو کشور و منطقه باشد.
درخواستهای فرابرجامی
سخنگوی وزارت خارجه ایران در بخش دیگری از نشست خبری در پاسخ به سوالی در ارتباط با درخواستهای فرابرجامی و اینکه آیا ایران نیز درخواستهای فرابرجامی دارد، گفت: این آمریکا است که به تعهدات خود در برجام بعضا برچسب فرابرجامی می‌زد که این از اساس غلط است. آمریکا از ابتدای مذاکرات هر آنچه باید انجام می‌داده ولی مایل به انجام آن نبوده به آن برچسب فرابرجامی زده است. آمریکا باید براساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به تعهدات خود ذیل برجام عمل کند؛ چنان‌که امکان انتفاع کامل اقتصادی ایران از برجام فراهم شود و تجارت خارجی ایران عادی شود. آمریکایی‌‌ها نمی‌توانند صحبت از توافق کنند ولی در عین حال بخواهند بخشی از فشار حداکثری علیه ایران را حفظ کنند.
خطیبزاده همچنین تصریح کرد: آنها نمی‌توانند فشار حداکثری و پیچ و مهره‌ها برای فشار بر ایران را حفظ کنند و از طرف دیگر فکر کنند می‌توانند به توافقی برای بازگشت به برجام برسند. وی همچنین در پاسخ به این سوال که شما گفتید اگر آمریکا به پیشنهادهای مطرح شده پاسخ دهد ما به وین برمی‌‌گردیم آیا این بازگشت به وین برای ادامه مذاکرات است یا امضای توافق، تاکید کرد: درباره وین مذاکرات متوقف نشده است که بخواهد در وین ادامه پیدا کند. همان‌طور که پیش از این بارها گفته‌‌ام پیام‌‌ها بین طرفین به صورت مستمر رد و بدل شده است و سفر اخیر مورا به تهران در این راستا بود که در رفت و برگشت‌‌ها تسریع شود. وی گفت: درباره معدود مسائل باقیمانده اما مهم، اگر مسائل حل شود به وین برای اعلام توافق می‌‌رویم.
واکنش به اظهارات اولیانوف
سعید خطیبزاده در ادامه نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره اظهارات میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در وین در ارتباط با مذاکرات وین تصریح کرد: نقش روسیه در مذاکرات وین نقش سازنده و مثبتی بود. من درباره توییت‌‌های پراکنده افراد صحبت نمی‌کنم. صدایی که ما می‌‌شنویم صدایی است که در ملاقات آقایان لاوروف و امیرعبداللهیان در مسکو همه شنیدند و هم لاوروف پشت تریبون اعلام کرد که اگر امروز توافق شود روسیه هیچ مشکلی ندارد و تلاش می‌کند و موضع رسمی دولت روسیه را گفت و هم آقای امیرعبداللهیان موضع ایران را به صراحت بیان کردند.
خطیبزاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال تاکید کرد: درباره روسیه طبیعی است جنگی که در اوکراین رخ داده و اختلافات عمیق بین روسیه با غرب و آمریکا، شاید نقش روسیه را در حوزه میانجیگری در برخی موضوعات از جمله برجام و مذاکرات کمرنگ‌‌تر کند.پیش‌تر نماینده روسیه در مذاکرات برجام گفته بود این کشور در موقعیتی نیست که بتواند احیای برجام را تسهیل کند. میخائیل اولیانوف روز جمعه ۲۳ اردیبهشت با انتشار توییتی اعلام کرد: «اگر شرایط متفاوت بود، روسیه احتمالا می‌توانست کمک‌‌هایی به دو طرف (ایران و آمریکا) بکند تا توافقات بر سر برجام نهایی شود، اما الان نه.» وی در پاسخ به چند توییت روزنامه‌‌نگاران که گفته‌های وی را به عنوان «عدم تمایل روسیه» به احیای برجام تفسیر کرده بودند، نیز گفت روسیه نمی‌تواند انتظار گفت‌وگوی نتیجه‌‌بخش با آمریکا درباره برجام را داشته باشد، چرا که آمریکا هم‌‌اکنون در جنگ نیابتی با روسیه است.
اولیانوف این اظهارات را در واکنش به سخنان یک مقام ارشد اتحادیه اروپا به زبان آورده است. این مقام اتحادیه اروپا گفته است: «ما هنوز موانع سختی بر سر راه توافق داریم، اما گفت‌وگوی خوب، صریح و طولانی با طرف ایرانی نشان داد که آنها مشغول گفت‌وگو هستند و البته آمریکایی‌‌ها نیز چنین هستند، بنابراین هنوز راهی برای غلبه بر این مشکلات وجود دارد و این چیزی است که ما روی آن کار خواهیم کرد.»
موضع جدید روسیه
در تازه‌ترین واکنش برجامی مسکو، سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه اعلام کرد متن احیای توافق هسته‌ای ایران کاملا آماده است و در صورت اتخاذ تصمیمات سیاسی، این توافق می‌تواند در چند روز آینده نهایی شود. به گزارش «ایرنا» از ریانووستی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روز دوشنبه گفت متن توافق هسته‌ای ایران کاملا آماده شده است اما مسائل سیاسی همچنان باقی است. وی با بیان اینکه روسیه از متن موجود مرتبط با توافق یاد شده رضایت دارد، تصریح کرد: در صورت اتخاذ تصمیمات سیاسی، این طرح می‌تواند در چند روز آینده بازسازی شود. وی تصریح کرد: «اکنون این سند در درجه بالایی از آمادگی برای پذیرش قرار دارد و مشکلات باقیمانده سیاسی است و مربوط به نهایی شدن متن نیست. هر آنچه از نظر صیقل دادن خود سند مورد نیاز است را می‌توان به معنای واقعی کلمه ظرف چند روز انجام داد.»
رایزنی برجامی بلینکن با اروپایی ها
همزمان با این تحولات، وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌‌ای از دیدار و گفت‌وگوی وزیر امور خارجه این کشور با همتایان اروپایی خود درباره برجام و مذاکرات احیای آن خبر داد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حاشیه نشست وزرای خارجه کشورهای عضو ناتو، با وزرای خارجه کشورهای مذاکرات وین درباره برجام و مذاکرات احیای آن دیدار و گفت‌وگو کرد. وبگاه وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌‌ای از دیدار آنتونی بلینکن با «آنالنا باربوک» وزیر خارجه آلمان، «الیزابت تراس» وزیر خارجه انگلیس و «فیلیپ اررا» مدیرکل امور امنیتی و سیاسی فرانسه، درباره وضعیت اوکراین و مذاکرات احیای برجام خبر داد. براساس این بیانیه، آنها در این دیدار، درباره ادامه روند مذاکرات برجامی با ایران و تلاش‌ها برای دستیابی به بازگشتی دوجانبه به اجرای کامل مفاد برجام، به گفت‌وگو و تبادل نظر پرداختند.
آنها همچنین درباره پاسخ کشورهای متحد اروپایی به تهاجم روسیه علیه اوکراین نیز بحث و گفت‌وگو کردند. آنتونی بلینکن پس از این نشست در توییتی اظهار کرد: من امروز با همتایان آلمانی، انگلیسی و فرانسوی خود درباره تلاش‌ها برای دستیابی به توافقی دوجانبه برای احیای برجام و نیز ادامه حمایت از اوکراین در برابر روسیه و پاسخگو کردن روسیه و متحدانش درباره جنایات جنگی رخ داده، گفت‌وگو کردم. بلینکن پیش از این دیدار، با «دمیترو کولبا» وزیر خارجه اوکراین، درباره کمک‌های امنیتی و اقتصادی به کی‌یف گفت‌وگو کرد. وزرای خارجه کشورهای عضو ناتو روز گذشته در برلین گردهم آمدند تا روند عضویت فنلاند و سوئد در این اتحادیه را بررسی کرده و بر ادامه حمایت ناتو از اوکراین در برابر تهاجم روسیه تاکید کنند. اخیرا «لورنس نورمن» خبرنگار نشریه آمریکایی «وال استریت ژورنال» ارزیابی یک دیپلمات ارشد اروپایی از احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وین و توافق با ایران را منتشر کرد. نورمن در پیامی توییتری به نقل از یک «دیپلمات ارشد اروپایی با دیدگاهی واقع‌‌بینانه‌‌تر» از وضعیت توافق با ایران نوشت: «ما همچنان موانع دشواری بر سر راه رسیدن به توافق داریم.» این خبرنگار آمریکایی به نقل از دیپلمات ارشد اروپایی افزود: «اما گفت‌وگوی طولانی و صریح با طرف ایرانی نشان داد که آنها متعهد هستند.»
