وزیرخارجه قطر با رابرت مالی و بورل گفتوگو کرد
واکنش‌ها به مذاکرات برجامی تهران
در همین ارتباط، سخنگوی کاخ‌سفید درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین مدعی شد که خواسته‌‌‌‌‌‌های ایران مانع اصلی بر سر راه بازگشت به این مذاکرات است. جن ساکی در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره اظهارات روز جمعه نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌‌‌‌‌‌المللی در وین درباره مذاکرات وین و اینکه «آیا مسکو مانع از سرگیری این گفت‌‌‌‌‌‌وگوهاست؟» همچون سایر مقامات آمریکایی تلاش کرد توپ را به زمین ایران بیندازد و خواسته‌‌‌‌‌‌های مشروع ایران را مانعی برای ادامه مذاکرات برشمرد.
بنابر گزارش وب‌سایت کاخ‌سفید، جن ساکی در این‌باره گفت: دیدگاه ما درباره توافق این است که ایران باید تصمیم بگیرد که آیا همچنان می‌خواهد بر شرایط خارج (از برجام) خود پافشاری کند یا آماده امضای یک توافق است. سخنگوی کاخ‌سفید در ادامه نشست خبری بدون اشاره به زیاده‌‌‌‌‌‌خواهی‌‌‌‌‌‌های واشنگتن در مذاکرات مدعی شد: ما همچنین بر این باوریم که امضای یک توافق منافع تمام طرفها را تامین خواهد کرد. اگرچه ما اقدامات روسیه در اوکراین و جنگ و تجاوز علیه اوکراین را محکوم کرده‌‌‌‌‌‌ایم اما بزرگ‌ترین مانع بر سر راه پیشرفت در توافق، ایران است.
میخائیل اولیانوف، مذاکرهکننده ارشد روسیه روز جمعه گفت این کشور نمی‌تواند فعلا کمکی به نهایی‌‌‌‌‌‌سازی توافق احیای برجام بکند. اولیانوف در توییتی نوشت: «اگر تحت شرایط متفاوت دیگری بودیم، روسیه احتمالا می‌‌‌‌‌‌توانست به طرفین (ایران و آمریکا) برای نهایی‌‌‌‌‌‌سازی توافق احیای برجام کمک کند، ولی اکنون نه.»
جن ساکی در آخرین نشست خبری خود در این سمت در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت شهروندان دوتابعیتی بازداشت‌شده در ایران در شرایطی که مذاکرات وین متوقف شده است، تصریح کرد: تیم مذاکرهکننده ما از وزارت امورخارجه در حال تلاش برای بازگرداندن تمام آمریکایی‌های بازداشت‌شده در کشوری دیگر به خانه خود است. سخنگوی کاخ‌سفید افزود: این موضوع، همواره یک مساله جدا از مذاکرات هستهای با ایران بوده است، آنها در یک کانال نیستند، اما رئیسجمهور آمریکا متعهد است و تمام اقدامات لازم را برای آزادی این افراد در ایران انجام خواهد داد.
توافق همچنان قطعی نیست
همزمان سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا گفت که به‌رغم اظهارات مقام‌‌‌‌‌‌های اتحادیه اروپا توافق هستهای با ایران همچنان قطعی نیست. به گزارش خبر‌گزاری فارس، خبر‌گزاری فرانسه به نقل از یک سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا از سفر «انریکه مورا»، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران تقدیر کرد اما گفت: «با وجود این، در حال‌حاضر، توافق قطعی نیست.»
وی اضافه کرد: «لازم است ایران تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد روی شرایط بیرونی اصرار بورزد یا اینکه می‌خواهد به‌سرعت توافق به خاتمه برسد. این توافق از نظر ما به نفع همه طرفها است. ما و شریکانمان آماده هستیم و از مدتی قبل چنین آمادگی‌‌‌‌‌‌ای را داشته‌‌‌‌‌‌ایم. حالا نوبت ایران است.»
مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند‌ماه پیش دچار وقفه شد. دولت آمریکا از زمان آغاز این مذاکرات به‌جای پیشنهاد دادن ابتکارهای عملی برای پیشرفت گفت‌‌‌‌‌‌وگوها بارها تلاش کرده طرف‌‌‌‌‌‌های مختلف را به کندکردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کند.
یکی از دلایل عدم‌انجام اقدامات لازم از سوی طرف‌‌‌‌‌‌های آمریکایی در مذاکرات وین مخالفت‌های نماینده‌‌‌‌‌‌های کنگره با سیاست‌های دولت بایدن درخصوص برجام بوده است. از جمله انتقادات این گروه از قانون‌گذاران آمریکایی این است که برجام به همه حوزه‌‌‌‌‌‌های اختلاف آمریکا با ایران از جمله فعالیت‌های منطقه‌‌‌‌‌‌ای و برنامه موشکی ایران نمی‌‌‌‌‌‌پردازد. کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا در ادامه عملیات‌‌‌‌‌‌های رسانه‌‌‌‌‌‌ای و روانی خود بعد از وقفه مذاکرات وین به توجیه‌‌‌‌‌‌های متفاوتی برای مقصرنمایی ایران به‌جای عمل به تعهداتشان جهت احیای برجام متوسل شده‌‌‌‌‌‌اند.
این کشورها ابتدا با متصل‌کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفت‌‌‌‌‌‌وگوها شده است. بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امورخارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امورخارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفت‌‌‌‌‌‌وگوها نیست، کشورهای غربی به برجسته‌‌‌‌‌‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحا تروریستی مذاکرات را به بن‌‌‌‌‌‌بست کشانده است.
مذاکرات وین بین هیات‌‌‌‌‌‌های ایران و گروه ۱+۴ (انگلیس و فرانسه و روسیه و چین و آلمان) به همراه آمریکا برای لغو تحریم‌های یک‌‌‌‌‌‌جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران و احیای برجام، ۱۱ مارس (۲۱ اسفند ماه) دچار وقفه شد و هنوز بسیاری از مسائل و موضوعات به‌صورت حل‌نشده باقی‌مانده است و مقام‌‌‌‌‌‌های ایرانی گفته‌‌‌‌‌‌اند تا زمانی‌که این موضوعات رفع نشود، عجله‌‌‌‌‌‌ای برای توافق با غرب ندارند.
دولت آمریکا فروردین‌‌‌‌‌‌ماه سال۱۳۹۸ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی خارجی» (FTO) قرار داده بود. این اقدام نخستین‌باری بود که کاخ‌سفید نیروهای مسلح رسمی یک کشور خارجی را در فهرست «سازمان‌های تروریستی» قرار می‌داد، پس از این تصمیم، شورای‌عالی امنیت ملی ایران مقر مرکزی فرماندهی ارتش آمریکا در منطقه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد.
پیش از اقدام دولت ترامپ در این راستا کارشناسان در خود آمریکا هم درباره تبعات این اقدام هشدار داده و تلاش کرده بودند کاخ‌سفید را از آن برحذر دارند. روزنامه نیویورک‌‌‌‌‌‌تایمز، به‌عنوان اولین رسانه‌‌‌‌‌‌ای که اسفندماه ۱۳۹۷ مقاصد دولت آمریکا در این‌باره را گزارش کرد نوشت این طرح هنگام ارائه با مخالفت مقام‌‌‌‌‌‌های پنتاگون و «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا» (سیا) روبه‌رو شده است. در آن زمان ارزیابی پنتاگون و سیا این بود که چنین اقدامی نظامیان ایالات‌متحده و ماموران اطلاعاتی آن را در معرض خطر اقدامات متقابل توسط دولت‌‌‌‌‌‌های خارجی قرار می‌دهد.
کارشناسان مسائل حقوقی در آن زمان عنوان کردند چنانچه طرف‌‌‌‌‌‌های کنوانسیون‌‌‌‌‌‌های ژنو در بدعتی جدید نیروهای مسلح یکدیگر را «سازمان تروریستی» بنامند و این رویه رواج پیدا کند، اعضای نیروهای مسلح آمریکا نیز در صورت دستگیری در یک کشور ثالث، ممکن است متقابلا «تروریست» تلقی شده و محاکمه شوند. کارشناسان مستقل می‌گویند اقدام دولت آمریکا علیه سپاه در ادامه سیاست‌های تنبیهی واشنگتن علیه کشورها و گروه‌هایی تصور می‌شود که واشنگتن را در پیشبرد اهدافش در منطقه ناکام گذاشته‌‌‌‌‌‌اند.
گفتوگوی وزیرخارجه قطر با مقام آمریکایی
از سوی دیگر و در ادامه تکاپوهای جدید بر سر احیای برجام، وزارت امورخارجه قطر، بامداد شنبه، اعلام کرد که «محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی» وزیرخارجه این کشور با «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران تلفنی گفتوگو کرده است. به گزارش خبر‌گزاری فارس، وزارت امورخارجه قطر بدون ذکر جزئیات بیشتر خبر داد که دو طرف در این تماس تلفنی درباره روابط دوجانبه، جدیدترین تحولات مربوط به توافق هستهای و پاره‌‌‌‌‌‌ای از مسائل مورد‌اهتمام مشترک رایزنی کرده‌‌‌‌‌‌اند. این تماس تلفنی در حالی برقرار شده است که وزیر امورخارجه قطر اخیرا در قالب هیاتی بلندپایه وارد تهران شد و با همتای ایرانی خود گفتوگو کرد.
امیر قطر روز پنج‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک با رئیسجمهور ایران اعلام کرد که «این کشور امید دارد توافقی در وین حاصل شود که مورد رضایت همه طرفها باشد. » تمیم بن‌حمد با تاکید بر اینکه قدرت ایران به نفع امنیت و ثبات منطقه است، به لزوم لغو تحریم‌ها علیه ایران اشاره کرد و گفت: «ایران بیش از ۴۰سال است که در مقابل انواع هجمه‌‌‌‌‌‌ها و فشارها ایستادگی کرده و اکنون به اعتراف خودغربی‌‌‌‌‌‌ها، این ایران است که در این مبارزه پیروز شده است.»
این سفر یک روز پس از ورود انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران صورت گرفت. «انریکه مورا» معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات وین روز چهارشنبه هفته گذشته برای دومین‌بار در سال‌جدید شمسی به تهران آمد و با «علی باقری» مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در محل وزارت امورخارجه دیدار کرد.
سعید خطیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زاده سخنگوی وزارت‌خارجه قبل از این سفر، کارویژه مورا را انتقال پیام خواند و گفت: «باید منتظر بود که وی با چه موضوعاتی در تهران خواهد بود.»
در همین ارتباط، «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه با مثبت توصیف‌کردن سفر معاونش به تهران، گفت این سفر اجازه از سرگیری مذاکرات با ایران را داد. او که پیش از ورود به جلسه سران گروه ۷ با جمعی از خبرنگاران گفتوگو می‌‌‌‌‌‌کرد، گفت سفر «انریکه مورا» به تهران مثبت بود و مذاکرات با ایران به‌‌‌‌‌‌زودی از سر گرفته می‌شود.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این‌باره توضیح داد: «مذاکرات هستهای با ایران تعلیق شده بود؛ اما سفر هماهنگکننده اتحادیه اروپا به ایران اجازه از سرگیری مذاکرات را داد.» این مقام ارشد اروپایی همچنین با ابراز امیدواری درباره در دسترس‌بودن حصول توافق بین ایران و طرف‌‌‌‌‌‌های غربی در وین، اظهار کرد: «چشم‌‌‌‌‌‌انداز رسیدن به یک توافق نهایی وجود دارد.»
گفتوگوی وزیرخارجه قطر با بورل
معاون نخست‌وزیر و وزیرخارجه قطر همچنین در تماس تلفنی با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره مذاکرات مربوط به توافق هستهای بحث و گفتوگو کرد. به گزارش سایت وزارت‌خارجه قطر، «شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی» در تماس تلفنی با «جوزپ بورل» درباره تحولات احیای برجام و مسائل موردعلاقه مشترک بحث و تبادل‌نظر کرد.
موانع دشواری بر سر راه توافق وجود دارد
با این حال یک خبرنگار آمریکایی به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت؛ همچنان موانع دشواری بر سر راه رسیدن به توافق با ایران وجود دارد. به گزارش خبر‌گزاری فارس، «لورنس نورمن» خبرنگار نشریه آمریکایی «وال‌استریت‌ژورنال» ارزیابی یک دیپلمات ارشد اروپایی از احتمال به نتیجه‌رسیدن مذاکرات وین و توافق با ایران را منتشر کرد.
نورمن در پیامی توییتری به نقل از یک «دیپلمات ارشد اروپایی با دیدگاهی واقع‌‌‌‌‌‌بینانه‌‌‌‌‌‌تر» از وضعیت توافق با ایران نوشت: «ما همچنان موانع دشواری بر سر راه رسیدن به توافق داریم.» این خبرنگار آمریکایی به نقل از دیپلمات ارشد اروپایی افزود: «اما گفتوگوی طولانی و صریح با طرف ایرانی نشان داد که آنها متعهد هستند.» او در ادامه نوشت: «البته آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها نیز متعهد هستند، بنابراین هنوز راه برای غلبه بر این مشکلات باز است و این همان چیزی است که در حال کار بر روی آن هستیم.»
توافق در وین در دسترس است
در ادامه واکنش‌ها به تحولات جدید بر سر احیای برجام دبیر شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در توییتی نوشت: گره مذاکرات وین تنها با پایبندی طرف خاطی به راهکارهای منطقی و اصولی ایران باز می‌شود. به گزارش «ایسنا»، علی شمخانی، جمعه شب در توییتی نوشت: مذاکرات وین به مرحله‌‌‌‌‌‌ای رسیده که گره آن تنها با پایبندی طرف خاطی به راهکارهای منطقی و اصولی ایران باز می‌شود. آمریکا با بدعهدی و اروپا با بی‌‌‌‌‌‌عملی، فرصت بهره‌‌‌‌‌‌مندی از حسن‌‌‌‌‌‌نیت اثبات شده ایران را به نابودی کشاندند. اگر اراده‌‌‌‌‌‌ای برای بازگشت دارند، ما آماده‌‌‌‌‌‌ایم و توافق در دسترس است.
پیشتر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران نیز از «دسترس‌بودن یک توافق خوب و قابل‌‌‌‌‌‌اتکا» سخن گفت و تاکید کرد: «البته اگر آمریکا تصمیم سیاسی خود را گرفته و به تعهداتش پایبند باشد.» امیرعبداللهیان روز جمعه ۲۳اردیبهشت در توییتی با اشاره به حضور انریکه مورا در تهران نوشت: «در توافق با آقای بورل، سفر آقای مورا به تهران و گفت‌‌‌‌‌‌وگوهایش با همکارم آقای باقری، فرصت مجددی بود تا بر ابتکارات برای حل موضوعات باقی‌مانده مذاکرات وین متمرکز شویم.» وزیرخارجه یادآور شد: «تماس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ادامه دارد.»
