رحمن قهرمان‌پورپژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل تشریح کرد
شرایط به نفع احیای برجام است
از سوی دیگر ۴۳ مقام ارشد سابق اروپایی در نامه سرگشاده‌‌ای که در ششم اردیبهشت منتشر شد، از دولت‌های آمریکا و ایران خواستند مذاکرات مربوط به احیای برجام را با موفقیت به پایان برسانند. رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با پایگاه خبری-تحلیلی انتخاب در پاسخ به اینکه با توجه به صحبت‌های بلینکن در نهایت آمریکا چه تصمیمی در بحث سپاه خواهد گرفت، توضیح داد: «موضوع برای هر دو طرف موضوع سختی است. در واقع بر اساس آنچه بلینکن و پیش از این مقامات آمریکایی هم اعلام کرده بودند، آنها خارج کردن سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه را منوط به این امر کردند که ایران یکسری تعهدات ازجمله در رابطه با بحث سنتکام که ایران در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده، بدهد. درخواست دیگری هم که دارند این است که ایران علیه نیروهای آمریکایی در منطقه اقدامی انجام ندهد.» قهرمانپور ادامه داد: «افزون بر این موارد، شاید مساله مهم‌تر این باشد که ایران به تعهدی که می‌دهد، عمل کند. پیش از آغاز سال جدید ایران یکسری توافقاتی در این راستا انجام داده بود اما حرف آمریکا این است که آنها در جلسات مذاکراتی بوده است و حال ایران باید تعهد خود را علنی کند. دلیل این موضوع هم برمی‌‌گردد به اینکه شاید جناح آقای جیک سالیوان در شورای عالی امنیت ملی آمریکا، تصورش این است که شرایط منطقه به شکلی است که ایران و آمریکا نمی‌توانند بعد از احیای برجام مذاکرات منطقه‌‌ای را انجام دهند.»
به گفته این کارشناس، خواسته‌‌ای که جناح سالیوان از ابتدا داشت، این بود که موضوعات منطقه‌‌ای در برجام لحاظ شود و همان‌جا این امتیاز گرفته شود. یعنی اینکه ایران درباره عدم برخورد با نیروهای آمریکایی در منطقه، به دولت آمریکا تعهد دهد و این تعهد را علنی کند. از نظر ایران موضوع به این شکل است که حتی اگر نام سپاه از فهرستFTO حذف شود، باز هم سپاه در لیست گروه‌های تروریستی وزارت دارایی و همچنین خود نیروی قدس در فهرست تحریم‌ها قرار دارد. بنابراین حرف ایران این است که میان آنچه آمریکا می‌خواهد و امتیازی که می‌دهد، توازنی وجود ندارد. در نتیجه فعلا ایران و آمریکا درخواست‌‌های خود را مطرح کرده‌‌اند و چانه‌زنی می‌کنند تا ببینند آیا راه‌‌حلی پیدا می‌شود یا خیر.
وی همچنین تاکید کرد: «بر اساس اخباری که منتشر شده است، انریکه مورا و اروپایی‌‌ها تلاش بر این دارند که دوباره ارتباط بین ایران و آمریکا در موضوع برجام برقرار شود، تبادل پیام اتفاق بیفتد و دو طرف تشویق به این شوند که نشستی در وین داشته باشند. حال بحث نشست آقای باقری با انریکه موراست که قاعدتا آمریکایی‌‌ها هم خبردار می‌شوند. با این تفاسیر باید منتظر باشیم و ببینیم تلاش‌‌های دیپلماتیک و رفت و آمدها چه زمانی نتیجه خواهد داد.»
چانه‌زنی ایران و آمریکا
کارشناس مسائل بین‌الملل در توضیح اینکه چه راه‌‌حلی برای این ماجرا وجود دارد، گفت: «در سیاست همیشه ما می‌‌گوییم اگر اراده دو طرف بر این باشد که توافق صورت گیرد، پیدا کردن راه‌‌حل‌‌های فنی کار دشواری نیست. مساله این است که باید اراده دو طرف وجود داشته باشد؛ در نتیجه این چانه‌زنی‌‌هایی که می‌‌بینیم، اصرار دو طرف بر مواضع خود و فشاری که بر طرف مقابل می‌‌آورند، جزو کارهای طبیعی در دیپلماسی است. در واقع لزوما نشانه این نیست که بگوییم توافق منتفی شده یا از طرف دیگر، توافق صورت می‌گیرد؛ بلکه دو طرف چانه‌زنی می‌کنند و درخواست‌‌های خود را مطرح می‌کنند. طرف‌‌های سوم هم تلاش می‌کنند خواسته‌هایشان به هم نزدیک باشد.»
وی ادامه داد: «به نظر می‌‌رسد دو طرف راهی پیدا خواهند کرد اما این راه‌‌حل باید به گونه‌‌ای باشد که هم دولت ایران و هم دولت آمریکا، بتوانند در داخل از آن دفاع کنند. اکنون مساله هر دو طرف این است که امتیازی که می‌خواهند به طرف مقابل بدهند، طوری نباشد که موقعیت‌‌شان را در سیاست داخلی تضعیف کند.»
قهرمانپور همچنین درباره نامه چند تن از مقام‌‌های سابق اروپایی که اعلام کرده‌‌اند تنفس بیش از حد در مذاکرات، ممکن است به ضرر توافق تمام شود، بیان کرد: «چند نفر از مقامات بریتانیایی از جمله آقای جک استراو و چند وزیر سابق بریتانیا، نامه‌‌ای را منتشر کردند و گفته‌‌اند ادامه وضع موجود و توافق نکردن به ضرر امنیت منطقه‌‌ای است. این دیدگاه اروپایی‌‌ها است و آنها از نظر زمان گریز هسته‌‌ای به مساله نگاه می‌کنند. حرف آنها این است که هر چه توافق دیرتر شود، زمان گریز هسته‌‌ای هم برای ایران کمتر می‌شود. این دیدگاه اروپایی‌‌هاست و نشان می‌دهد که بیشتر از آمریکایی‌‌ها نگران وضع موجود هستند.»
وی با بیان اینکه نگرانی آنها طبیعی است، افزود: «چرا که در حال حاضر اروپا با مساله اوکراین، مهاجران سوریه و در داخل با مساله راست افراطی، مواجه است. آنها نگران این هستند که اگر برجام احیا نشود، تنش‌‌ها در منطقه تشدید و بخشی از آن هم به اروپا منتقل شود.»
فرصت‌‌ها و تهدیدات اوکراین
پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل درباره شرایط موجود برای احیای برجام و اینکه آیا زمان و تحولات به نفع ایران است نیز گفت: «این مهم به ادراک دو طرف از صحنه و اینکه چطور به صحنه نگاه می‌کنند، بستگی دارد. قاعدتا مساله اوکراین برای همه کشورها، چه آمریکا و چه ایران، فرصت‌‌ها و تهدیداتی ایجاد کرده است. تهدید جنگ را ما ابتدا در برجام دیدیم که روسیه شروطی را مطرح کرد که دست‌‌کم برای مدت کوتاهی باعث توقف در روند احیای برجام شد. اما در کنارش فرصت‌‌های دیگری، هم برای ایران و هم برای آمریکا به وجود آمده است و دو طرف سعی می‌کنند از این فرصت‌‌ها استفاده کنند.در مجموع شرایط را به نفع احیای برجام می‌‌بینم اما به‌آن معنا نیست که دو طرف حاضر باشند برای احیای برجام هر هزینه‌‌ای را بدهند بلکه سعی می‌کنند هزینه‌‌ای که در سطح داخلی می‌دهند، حداقلی باشد.»
