توصیه یک نشریه آمریکایی به بایدن
اختلافات نباید مانع احیای توافق شود
نشریه آمریکایی «شیکاگو تریبون» در گزارشی به ناکامی سیاست خروج دونالد ترامپ از برجام با وعده به عقب راندن برنامه هسته‌‌ای ایران و زیاده‌‌خواهی‌‌های دیگر او پرداخت.
به گزارش خبرگزاری فارس، روزنامه آمریکایی «شیکاگو تریبون» در مقدمه تحلیلی به نوشته «استیو چپمن» با عنوان «بایدن باید توافق هسته‌‌ای ایران را احیا کند» و ضمن اشاره به اقدام رئیس‌‌جمهور سابق آمریکا در خروج از برجام نوشت: «دونالد ترامپ از منتقدان سرسخت توافق هسته‌‌ای سال ۲۰۱۵ ایران بود که در زمان باراک اوباما رئیس‌‌جمهور وقت آمریکا مذاکره شد.»
تبعات خروج از برجام
در ادامه این گزارش در اشاره به لفاظی‌‌های ترامپ برای توجیه خروجش از توافق و اتهام‌‌زنی‌‌ها علیه برنامه هسته‌‌ای صلح‌‌آمیز ایران آمده است: «او در سال ۲۰۱۸ مدعی شد که در مدت کوتاهی، دولت پیشرو حامی تروریسم در آستانه دستیابی به خطرناک‌‌ترین سلاح‌‌های جهان خواهد بود.» به نوشته استیو چپمن، ترامپ به عنوان رئیس‌‌جمهور دوشاخه را کشید و تحولات بسیاری ایجاد کرد. در همین راستا شاهد هستیم روز پنج‌شنبه، گروهی متشکل از ۴۰ کارشناس تسلیحات هسته‌‌ای بیانیه‌‌ای صادر کردند که در آن تخمین زدند امروز تهران تنها به یک یا دو هفته نیاز دارد تا اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای ساخت بمب تولید کند. در حالی که طبق توافق برجام، این مساله یک سال زمان می‌‌برد.
کاهش تعهدات برجامی ایران
شیکاگو تریبون سپس با اذعان به پایبندی ایران به مفاد برجام می‌‌نویسد، «منتقدان اوباما پیش‌‌بینی کرده بودند که ایران به تعهدات خود عمل نخواهد کرد - اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها تایید کرد که ایران آنچه را که توافق ضروری می‌کرد انجام داده است. حتی زمانی که ترامپ از توافق کنار می‌‌کشید، نتوانست هیچ نقضی را شناسایی کند. دولت (آمریکا) خودش پایبندی ایران را تایید کرده بود.»
به نوشته این رسانه آمریکایی، «با این حال، پس از اینکه ایالات متحده تعهد خود را زیر پا گذاشت، ایران نیز به همین ترتیب عمل کرد. از زمان خروج ترامپ، این کشور غنی‌‌سازی اورانیوم خود را افزایش داده، بازرسان بین‌المللی را از دسترسی به فیلم‌‌های نظارتی محروم کرده و سانتریفیوژهای پیشرفته نصب کرده که همه اینها نقض برجام است. این چیزی نبود که ترامپ وعده داده بود. او به آمریکاییها اطمینان داد که «ما با متحدان خود برای یافتن راه‌‌حلی واقعی، جامع و پایدار برای تهدید هسته‌‌ای ایران کار خواهیم کرد و ایران به زودی در برابر تحریم‌های جدید تسلیم خواهد شد.» نباید برای کسی از فهمیدن اینکه او مزخرف می‌‌گفت، جای تعجبی باقی بماند.»
طبق این گزارش، آن متحدان شدیدا با خروج او مخالفت کردند. دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس، طرف‌‌های توافق، در بیانیه‌‌ای مشترک با ابراز «تاسف و نگرانی» اعلام کردند: «ما بر تداوم پایبندی خود به برجام تاکید می‌کنیم.» تحریم‌ها هم ایران را مجبور به عقبگرد و طلب بخشش نکرد.
مشکلات برجام از نگاه مخالفان
در ادامه این گزارش در اشاره به استدلال‌‌های ادعایی در مخالفت با برجام آمده است: «مخالفان این توافق گفتند چون مفاد مختلف آن فقط ۱۰ یا ۱۵ سال دوام داشت، ایران در نهایت قادر به دستیابی به بمب خواهد بود. اما ترامپ فقط به این روند سرعت بخشید. انتقاد دیگر از این توافق این بود که ایران را از حمایت از گروه‌های نیابتی یا آزمایش موشک‌‌های جدید باز نمی‌‌دارد. حل یک مشکل به خوبی حل چند مشکل نیست، اما از حل هیچ‌‌یک بهتر است.»
به نوشته شیکاگو تریبون، ترامپ فقط سیاستی را اتخاذ نکرد که شکست می‌‌خورد، او همچنین مانع هرگونه اصلاح توسط جانشین خود شد. در وهله اول، تصمیم ترامپ باعث دلسردی ایران از دستیابی به هرگونه توافقی با واشنگتن شد و آنها از خود پرسیدند «چرا با شرایط یک رئیس‌‌جمهور موافقت کنیم، اگر این احتمال وجود دارد که رئیس‌‌جمهور بعدی آن را پاره کند؟»
سنگ‌‌اندازی ترامپ
ترامپ همچنین راه دیگری برای جلوگیری از احیای توافق ابداع کرد. یک سال پس از خروج او، دولت وی انتخاب کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار دهد - که تحریم‌های خاصی را ایجاد می‌کند که قبلا مختص گروه‌های غیردولتی بود.
طبق این گزارش، «این مساله در حال حاضر مانع اصلی توافق جدید است زیرا تهران اصرار دارد که نام سپاه از فهرست تروریستی خارج شود. در غیر این صورت، ایران بیشتر از زمان پس از خروج ترامپ تحت تحریم‌ها قرار خواهد داشت. دولت بایدن تاکنون تمایلی به لغو این نام‌گذاری نشان نداده است. ظاهرا نمی‌خواهد به جمهوری‌خواهان فرصتی بدهد تا ادعا کنند نسبت به تروریسم نرم است. اما جورج دبلیو بوش که هرگز متهم به نرمش در قبال تروریسم نشد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان یک گروه تروریستی ثبت نکرد زیرا دلیل قانع‌‌کننده‌‌ای برای این کار وجود نداشت.» در انتهای این گزارش ذکر شده که «بایدن نباید اجازه دهد این اختلاف جلوی احیای توافقی را بگیرد که مانع از تبدیل شدن یک دشمن دیرینه به یک قدرت هسته‌‌ای شد.»
اختلافات داخلی واشنگتن مانع دستیابی به توافق
از دیگر سو سیدمحمد مرندی، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره عدم دستیابی به توافق وین گفت: «اختلافات داخلی در واشنگتن، مانع دستیابی به توافق است و در نهایت تبعات جنگ در اوکراین، آمریکا را به توافق با ایران وادار می‌کند.» سیدمحمد مرندی در گفت‌وگو با «ایرنا»، با اشاره به عدم تصمیم‌گیری آمریکا برای دستیابی به توافق خوب در مذاکرات وین، گفت: «به گفته آمریکاییها، ایران توانسته است امتیازات قابل توجهی را در وین به دست بیاورد لذا به همین دلیل در حین مذاکرات نیز افرادی از هیات آمریکایی استعفا دادند و به عنوان اعتراض از تیم جدا شدند.»
وی با اشاره به اینکه وقتی آقای رابرت مالی به کنگره رفت و از روند مذاکرات گزارش داد، واکنش‌‌ها منفی بود، افزود: «یعنی اعضای کنگره معترض بودند و اعتقاد داشتند تیم آمریکایی بیش از حد عقب‌‌نشینی کرده است.»
آمریکاییها مذاکرات را متوقف کردند
مرندی با بیان اینکه آمریکاییها از آخرین روز مذاکرات به تدریج نسبت به توافق نهایی سست شدند، توضیح داد: «در روزهای آخر مذاکرات کارها داشت به سرعت پیش می‌‌رفت ولی بر سر موضوعات مختلف از جمله راستی‌آزمایی، لغو تحریم‌ها، تضامین و همچنین بحث سپاه، آمریکاییها کار را به یکباره متوقف کردند.»
تصمیم بایدن
این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه مشکل از داخل آمریکا است، اضافه کرد: «نرسیدن به توافق به دلیل مشکلات داخلی آمریکا است و مشکلات روزافزون جنگ اوکراین برای آمریکا، فشاری برای پذیرش ضرورت توافق توسط بایدن است.» مرندی در پایان خاطرنشان کرد: «نه پایتخت‌‌های اروپایی مشکلی برای ادامه دارند، نه پایتخت روسیه، نه پایتخت چین و نه تهران، بلکه باید منتظر ماند و دید که آقای بایدن چه تصمیمی برای ادامه خواهد داشت.»
وقفه در مذاکرات وین
در حالی که نزدیک به یک ماه و نیم از وقفه در مذاکرات وین می‌گذرد، ولی تبادل پیام‌‌ها بین ایران و آمریکا از طریق انریکه مورا در جریان است و جمهوری اسلامی هم بارها تاکید کرده که از خطوط قرمز خود نه رد می‌شود و نه کوتاه می‌‌آید. همچنان‌که مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌وگوی تلفنی جمعه شب با وزیر امورخارجه ایران پیشنهاد کرد که گفت‌وگوها مجددا بین انریکه مورا و علی باقری از نزدیک پیگیری شود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران و جوزپ بورل، جمعه شب دوم اردیبهشت بعد از حدود یک ماه و نیم از گفت‌وگوی قبلی در تماسی تلفنی درباره مذاکرات وین برای رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران به رایزنی پرداختند. به گزارش خبرگزاری فارس، امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو با اشاره به اراده ایران برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار، خطاب به مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تصریح کرد آمریکا باید زیاده‌خواهی و تردیدها را کنار گذاشته و در مسیر واقع‌بینی و راه‌‌‌‌‌‌حل گام بردارد. جوزپ بورل نیز با اشاره به اراده مثبت طرف ایرانی در مذاکرات وین گفت: «باور داریم که ایران خواهان توافق است و ابتکارات متنوعی وجود داشته و تداوم دارد.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طولانی شدن تنفس در مذاکرات را غیر‌سازنده دانست و پیشنهاد کرد گفت‌وگوها مجددا بین نماینده اتحادیه اروپا و مذاکرهکننده ارشد ایران از نزدیک پیگیری شود. همچنین ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ بود که مذاکرات ایران و گروه۱+۴با حضور انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای رفع تحریم‌های آمریکا در شهر وین به صورت حضوری برگزار شد. البته قبل از آن روز جمعه ۱۳ فروردین ۱۴۰۰ نیز نشستی به صورت مجازی برگزار و تصمیم گرفته شد که از ۱۷ فروردین مذاکرات در شهر وین به صورت رودررو ادامه یابد و سعید خطیب‌‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم روز دوشنبه ۱۶ فروردین در نخستین نشست هفتگی خود با خبرنگاران در سال ۱۴۰۰ اعلام کرد گفت‌وگوها ناقص بود و ادامه آن رفت برای کمیسیون حضوری.
در همین راستا ۶ دور این مذاکرات تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ در دولت دوازدهم برگزار شد ولی در پی کارشکنی‌‌های آمریکا و با وجود پیشرفت‌هایی که حاصل شده بود، نتیجه‌‌ای به همراه نداشت. سیدعباس عراقچی مذاکرهکننده ارشد و معاون سابق وزیر امور خارجه در اظهاراتی در همان روز و بعد از نشست کمیسیون مشترک با بیان اینکه ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است، درباره روند مذاکرات، اظهار کرد: «به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌‌مانده ساده نخواهد بود.»
