انتشار جزئیات نشست امنیتی ایران و عربستان در بغداد
پنجمین دور مذاکرات نمایندگان عالی جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی روز پنج‌‌شنبه ۱ اردیبهشت- ۲۱ آوریل در بغداد پایتخت عراق برگزار شد. این گفت‌وگو پس از وقفه ۷ ماهه از آخرین دور رایزنی‌‌ها در شهریور ۱۴۰۰ برگزار شد. بر اساس برخی اخبار منتشره و مثبت بودن جو حاکم بر مذاکرات، چشم‌‌انداز روشن‌‌تری نسبت به از سرگیری روابط میان دو کشور ترسیم شده و زمینه برای دیدار وزرای خارجه نیز بیش از پیش فراهم شده است.
یک منبع عراقی در گفت‌وگو با بخش عربی شبکه آرتی اعلام کرد در نشست دو هیات امنیتی ایران و عربستان در بغداد مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق و معاون مشاور امنیت ملی ایران و رئیس سرویس اطلاعات عربستان حضور داشتند. به گزارش «ایسنا»، این منبع عراقی گفت: دو طرف در این نشست توافق کردند که به نشستهای امنیتی پایان دهند و به مذاکرات دیپلماتیک منتقل شوند. این منبع تاکید کرد: انتظار می‌رود دور ششم مذاکرات نیز در خاک عراق برگزار شود. این منبع عراقی همچنین خاطرنشان کرد فضای نشست مثبت بود و دو طرف درباره برخی نقاط برای ایجاد فضای آرام میان تهران و ریاض به توافق رسیدند. وی همچنین گفت نشست ایرانی -سعودی چند ساعت به طول انجامید و هیات ایرانی زیارت مذهبی نیز داشت اما هیات سعودی دیرتر از آنها بغداد را ترک کرد.
همچنین «فؤاد حسین» وزیر خارجه عراق، یکشنبه، ۲۴ آوریل تصریح کرد مذاکراتی که به میزبانی بغداد، بین طرف‌های سعودی و ایرانی برگزار شد، در فضایی مثبت به پایان رسید و دور جدید مذاکرات میان دو طرف نیز در بغداد برگزار خواهد شد.
بر اساس گزارش سایت نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران، در جریان پنج دور گفت‌وگوهای صریح انجام شده، درباره چالش‌‌های اصلی در مسیر از سرگیری روابط دو کشور تبادل نظر شده است. مقامات ارشد دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران و رئیس سرویس اطلاعاتی عربستان به عنوان نمایندگان تام‌‌الاختیار دو کشور در جلسات شرکت کرده‌‌اند.
اگرچه هنوز اخبار رسمی درباره محتوای آخرین دور گفت‌وگوها و توافقات احتمالی منتشر نشده اما اطلاعات رسیده به نورنیوز حاکی است که فضای مثبت نشست اخیر امیدواری‌‌ها برای گام نهادن دو کشور در مسیر از سرگیری روابط را افزایش داده است. با توجه به شکل‌‌گیری فضای مفاهمه و گفت‌وگوهای سازنده میان نمایندگان دو کشور، پیش‌‌بینی می‌شود در آینده نزدیک زمینه برگزاری جلسه مشترک میان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی فراهم شود. گام مهمی که نوید‌دهنده پیشرفت در مذاکرات و انتقال گفت‌وگوها از سطوح امنیتی به مرحله نشستهای سیاسی است که می‌تواند مقدمات احیای روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌‌های دو کشور در مشهد و جده را به دنبال داشته باشد. دو کشور پیش از این چهاردور از گفت‌وگوها را در بغداد و برای حل اختلافات فی‌مابین برگزار کرده بودند. این گفت‌وگوها از فروردین تا شهریور ۱۴۰۰ برگزار شد.
پس از پایان دور چهارم مذاکرات دو کشور، روند صدور ویزا برای سه دیپلمات ایرانی برای حضور در دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی (OIC) در جده عربستان فراهم شد و این سه دیپلمات دی ماه ۱۴۰۰ عازم محل ماموریت شدند.
نخستین‌بار روزنامه «فایننشال‌‌‌‌‌‌تایمز» گزارش داد که مقامات ارشد جمهوری اسلامی و عربستان‌‌‌‌‌‌سعودی، ۶ سال پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴، ۹ آوریل ۲۰۲۱- ۲۰ فروردین۱۴۰۰ در بغداد مذاکرات «مستقیم» انجام داده‌‌‌‌‌‌اند. در همین راستا یک مقام مسوول بلندپایه در دفتر «مصطفی الکاظمی» نخست‌‌وزیر عراق که خواست نامش فاش نشود در گفت‌وگو با العربی الجدید ادعا کرد: «این نشست ۲۰ فروردین در منطقه سبز واقع در مرکز بغداد و تحت نظارت قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق و زیرنظر مستقیم مصطفی الکاظمی و در چارچوب حل و فصل مناسبات تنش‌‌آلود تهران و ریاض برگزار شد.»
این مقام عراقی تصریح کرد: «این دیدار بیشتر برای ارزیابی طرفین از مواضع و رویکردهای یکدیگر انجام شد و طی آن بررسی پرونده‌‌ای خاص صورت نگرفت. عراق تلاش می‌کند نقش میانجی را در این پرونده ایفا کند؛ زیرا این دولت از خطر تنش بر سر پرونده امنیتی‌‌اش آگاه است.» خبرگزاری فرانسه نیز ۱۹آوریل- ۳۰فروردین ضمن تایید این خبر، به نقل از یک مقام عراقی و یک دیپلمات غربی نوشت هیات‌‌های دو کشور به ریاست سعید ایروانی نماینده علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و خالد بن‌‌علی الحمیدان، رئیس وزارت اطلاعات عربستان، در بغداد با یکدیگر دیدار کرده‌‌اند و قرار است دور دیگری از این گفت‌وگوها که عمدتا بر سر بحران یمن است از سر گرفته شود.
بهدنبال اعدام «شیخ نمر باقر النمر» روحانی شیعه برجسته عربستان سعودی و اتفاق‌‌های صورت گرفته در مقابل سفارت ریاض در تهران، سعودی‌‌ها روابط دیپلماتیک با ایران را در ۱۳ دی ۱۳۹۴ قطع کردند. روابط دو کشور در سال‌های اخیر و بهدنبال درگیری‌‌ها در سوریه و یمن و افزایش رقابتهای منطقه‌‌ای به‌‌خصوص با نقش‌‌آفرینی ریاض در پروژه فشار حداکثری دونالد ترامپ رئیس‌‌جمهور سابق آمریکا تیره‌‌تر شد. در این میان محمد بن‌‌سلمان ولیعهد سعودی ۱۳اردیبهشت ۱۳۹۶ در گفت‌وگو با شبکه MBC با بیان اینکه فکر افراط‌‌گرای ایران مانع گفت‌وگو با تهران است، مدعی شد: «هدف اصلی نظام ایران رسیدن به قبله مسلمانان است. ما منتظر نمی‌‌مانیم که عربستان میدان جنگ شود، بلکه تلاش می‌کنیم نبرد را به درون ایران بکشانیم.» با این حال افزایش سطح تنش در خلیج فارس و شکست پروژه فشار حداکثری ترامپ و روی کار آمدن دموکرات‌ها به رهبری بایدن که بازبینی در روابط آمریکا و عربستان را در رقابتهای انتخاباتی وعده داده بودند، باعث شد تا محمد بن سلمان در اظهاراتی، از در آشتی با ایران سخن بگوید. بن سلمان ۲۸ آوریل ۲۰۲۱ در گفت‌وگو با شبکه العربیه درباره احتمال برقراری روابط بین ریاض و تهران، گفت: «ایران یک کشور همسایه است، همه ما امیدواریم رابطه خوب و متمایزی با ایران برقرار کنیم. ما خواهان آن نیستیم وضعیت در ایران سخت باشد، ما خواهان کامیابی ایران هستیم.» او تاکید کرد دو کشور منافع مشترک و متقابلی برای پیشرفت و بهبود منطقه و جهان دارند.
