در ادامه رایزنی‌ها برای احیای برجام و پس از سفر وزیرخارجه قطر به روسیه
وزیر خارجه در راه مسکو
وزیر خارجه ایران امروز به مسکو می‌رود
عکس آرشیوی است
سخنگوی وزارت‌خارجه ایران در نشست خبری با بیان اینکه حسین امیرعبداللهیان روز سه‌شنبه به روسیه سفر میکند، درباره روند مذاکرات وین گفت: هنوز در نقطه اعلام توافق قرار نداریم، اما اگر در نقطه توافق قرار بگیریم به تمام ملت ایران با صدای بلند اعلام می‌کنیم. سعید خطیب‌زاده همچنین درخصوص نظر آمریکایی‌ها درباره توافق جایگزین بدون روسیه گفت: آمریکا ابتدا برادری خود را ثابت کند. او درخصوص تعلیق مذاکرات ایران و عربستان نیز تاکید کرد که تاریخ اعلام شده از سوی عراق قطعی نیست.
به گزارش «ایسنا»، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران روز دوشنبه در آخرین نشست مطبوعاتی سال۱۴۰۰ که در محل وزارت‌خارجه با حضور تعدادی از خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار شد، به پرسش‌ها درخصوص مذاکرات احیای برجام، موضع روسیه و مذاکرات ایران و عربستان پاسخ داد.
سفر وزیرخارجه ایران به مسکو
سعید خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی در ارتباط با علت سفر وزیرخارجه ایران به مسکو گفت: حسین امیرعبداللهیان در این سفر در مورد چند موضوع دوجانبه و همچنین تحولات وین رایزنی‌ها و گفت‌وگوهایی با مقامات مسکو خواهد داشت. یکی دیگر از محورهای رایزنی‌ها در این سفر تحولات اوکراین است. ما همه باید مسوولانه کمک کنیم که این جنگ به مناطق دیگر سرریز نکند چراکه اوراسیا تحمل جنگ و بحران دیگری را ندارد.
خطیب‌زاده در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با اخبار منتشرشده مبنی‌بر اینکه قطر به‌عنوان میانجی بین ایران و آمریکا عمل میکند، تاکید کرد: قطر از دوستان ما است و مثل برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس حساسیت بالایی دارد و با حساسیت تحولات را پیگیری میکند. چه در حوزه پیرامونی و چه در گفت‌وگوها در وین. ما همواره در تهران میزبان آنها بوده‌ایم. امیرعبداللهیان نیز چندی پیش سفری به قطر داشت. در حاشیه مجامع بین‌المللی نیز رایزنی‌ها بین مقامات دو کشور انجام شده و ما در همین چارچوب چندی پیش شاهد سفر آقای رئیسی به قطر بودیم. این تحولات باعث شده که این رایزنی‌ها نزدیک شده باشد و در همین بستر رایزنی و تعاملات بین دو کشور ادامه دارد.
وزیرخارجه قطر پیش از این سفر در تماسهای جداگانه با وزرای خارجه ایران و آمریکا رایزنی کرد. روز یکشنبه شبکه بلومبرگ از سفر محمد بن‌عبدالرحمان آل‌ثانی، وزیر امورخارجه قطر به روسیه برای رایزنی با مقامات این کشور درباره ایران خبر داد. این سفر پس از آن صورت می‌گیرد که مذاکرات بر سر احیای برجام در وین متوقف شده است. در این‌خصوص آل‌ثانی شنبه شب در تماسهای تلفنی جداگانه با آنتونی بلینکن و حسین امیرعبداللهیان وزیران امورخارجه آمریکا و ایران گفتوگو کرد.
قطر تلاش میکند مذاکرات با ایران بر سر احیای برجام را که به تازگی به دلیل درخواست روسیه از آمریکا برای اخذ تضمین متوقف شده است، نجات دهد. مذاکرات وین چند روز پیش در حالی به‌دنبال تحولات اخیر با وقفه مواجه شد که به گفته طرفین، پیشرفت‌های چشمگیری در آن ایجاد شده بود.
گفت‌وگوی وزرای خارجه قطر و روسیه
در همین خصوص وزیر امورخارجه قطر روز دوشنبه گفت که در دیدار با همتای روس خود درباره مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای رایزنی کرده است. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبر‌گزاری رویترز، شیخ محمد بن‌عبدالرحمان وزیر امورخارجه قطر که به مسکو سفر کرده است در یک کنفرانس مطبوعاتی تلویزیونی گفت که در این دیدار درباره مذاکرات احیای توافق هسته‌ای که در وین، پایتخت اتریش برگزار می‌شود، رایزنی کرده است. آل‌ثانی جزئیات بیشتری درباره گفت‌وگویش با سرگئی لاوروف ارائه نداد.
وزیر امورخارجه روسیه پیشتر شنبه ۵ مارس (۱۴ اسفند) گفته بود: «روسیه از واشنگتن خواسته است تا قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بر سر احیای برجام تضمین کند که تحریم‌های اخیر علیه مسکو به همکاری این کشور با ایران ارتباطی پیدا نمی‌کند.» لاوروف در یک نشست خبری گفت: «از سوی روسیه مشکلاتی وجود دارد. ما از همکاران آمریکایی خود ضمانت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کتبی خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم تا تحریم‌ها، بر حق ما برای تجارت کامل و آزاد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و همکاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فنی-نظامی با ایران تاثیر نگذارد.»
از سوی دیگر، ولادیمیر پوتین رئیس‌‌‌جمهوری روسیه روز پنج‌شنبه ۱۹اسفند در سخنانی اعلام کرد واشنگتن با وجود اعمال تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران و ونزوئلا، اکنون برای حل مشکلات خود با این دو کشور تلاش میکند. پوتین با بیان اینکه آمریکا به خاطر بحران انرژی، حاضر به توافق با ایران به هر قیمتی است، افزود: آنها حاضرند با ایران و ونزوئلا به صلح برسند و فورا تمام اسناد را امضا کنند.
توافق جایگزین بدون روسیه
سخنگوی وزارت‌خارجه ایران در بخش دیگری از این نشست خبری در ارتباط با اینکه برخی از مقامات آمریکایی گفته‌اند در صورت کوتاه نیامدن روسیه از خواسته‌های مطرح‌شده در برجام ممکن است بدون حضور روسیه توافق انجام دهیم و یا اینکه به سمت توافق موقت برویم و اینکه روسیه در توافق نباشد و موضع ایران در این ارتباط چیست، تصریح کرد: آمریکا باید اول برادری خود را ثابت کند و بعد ادعای ارث و میراث کند. آمریکا خود عضو برجام نیست که بخواهد درباره برجام، چگونگی برجام و اعضای برجام تصمیم بگیرد. بهتر است اول عضو متعهد برجام شود و بعد درخصوص اعضای دیگر صحبت کند. خطیب‌زاده افزود: رویه‌های برجام کاملا روشن و مشخص است و همه ما باید کمک کنیم که با یک تصمیم اجماعی انشاءالله به یک توافق خوب برسیم.
روز شنبه روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد، یک مقام ارشد وزارت امورخارجه آمریکا در پی درخواست روسیه برای دریافت تضمین کتبی از واشنگتن جهت مصون ماندن روابط اقتصادی-تجاری‌اش با ایران از تحریم‌های آمریکا، گفت که آمریکا (با مسکو) برای حفظ توافق هسته‌ای درباره معافیت از تحریم‌های مربوط به اوکراین علیه روسیه مذاکره نخواهد کرد و در عوض، اگر کرملین از درخواست لحظه آخرش (در مذاکرات وین) عقب ننشیند، تلاش خواهد کرد توافقی جدید و بدون حضور روسیه انجام دهد.
این روزنامه همچنین مطرح کرد: در پی به خطر افتادن یکی از اهداف اصلی سیاست خارجی دولت جو بایدن که بازگشت به توافق هسته‌ای بود، به گفته این مقام ارشد وزارت امورخارجه آمریکا، مسکو یک هفته وقت دارد از خواستش برای دریافت ضمانت کتبی جهت معاف شدن از تحریم‌های مربوط به اوکراین در زمینه روابط تجاری آتی مسکو با تهران، صرف‌نظر کند.
این درخواست روسیه با واکنش آلمان، روسیه و انگلیس، کشورهای اروپایی برجام (توافق هسته‌ای) نیز مواجه شده بود. این سه کشور اخیرا در بیانیه‌ای مشترک گفتند: هیچ‌کسی نباید به‌دنبال سودجویی از مذاکرات برجام (توافق هسته‌ای) برای دست‌یافتن به تضمین‌هایی باشد که جدا از برجام هستند. به ادعای این سه کشور اروپایی، «این کار خطر فروپاشی توافق را در بر دارد.»
دولت آمریکا موضوع تحریم‌های روسیه را که در پی حمله این کشور به اوکراین اعمال شده‌اند به روند مذاکرات وین بی‌ربط می‌داند و با هرگونه صدور معافیت یا ارائه تضمین در این زمینه، تاکنون مخالفت کرده است. در همین خصوص یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در گفت‌وگویی هرگونه ارائه معافیت از تحریم‌ها به روسیه برای حفظ روابط اقتصادی-تجاری تحت برجامش با ایران را رد کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه فایننشال‌تایمز، آمریکا با هرگونه ارائه معافیت از تحریم‌ها به روسیه برای اعلام حمایتش از رسیدن به توافقی در مذاکرات وین بر سر احیای توافق هسته‌ای مخالفت کرده است.
یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا روز یکشنبه به فایننشال‌تایمز گفته است، تحریم‌های اقتصادی جدید اعمال شده به روسیه در واکنش به حمله‌اش به اوکراین به توافق هسته‌ای ایران «بی‌ربط» بوده و «نباید هیچ‌گونه تاثیری بر اجرایی‌شدن آن داشته باشد.» به گفته این مقام آمریکایی، «آمریکا هیچ قصدی مبنی‌بر ارائه هیچ چیز جدید یا به‌خصوصی مربوط به این تحریم‌ها ندارد، چیز جدیدی هم برای رسیدن به یک توافق در زمینه اجرایی‌شدن کامل توافق هسته‌ای موردنیاز نیست.»
پیشتر جوزپ بورل، مسوول سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز در پیامی توییتری درباره مکث در مذاکرات وین گفته بود: به دلیل عوامل خارجی به مکث در گفت‌وگوهای وین نیاز است. متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. به‌عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات‌متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و توافق ادامه خواهیم داد.
بیانیه وزارت‌خارجه روسیه
با این حال وزارت امورخارجه روسیه در تازه‌ترین موضع‌گیری در بیانیه‌ای درباره مذاکرات وین مطرح کرد این مذاکرات روند عادی خود را طی میکند و تاخیری در آن وجود ندارد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبر‌گزاری تاس، وزارت امورخارجه روسیه روز دوشنبه در بیانیه‌ای درباره توقف ایجاد شده در مذاکرات وین نوشت: در ۱۱ مارس، وقفه‌ای در مذاکرات احیای برجام ایجاد شد. هیات‌های مذاکره‌کننده برای رایزنی به پایتخت‌هایشان بازگشتند. کار روی برخی جنبه‌های توافق آتی بر سر احیای توافق هسته‌ای ادامه دارد و متن آن در زمینه مسائل مربوط به آمریکا و ایران در حال اصلاح شدن است. بیانیه وزارت‌خارجه روسیه افزود: برخی مشارکت‌کنندگان در مذاکرت نیز باید در زمینه تایید متن نهایی توافق، تصمیم نهایی را اتخاذ کنند. مذاکرات به‌طور عادی و بدون هیچ تاخیر ساختگی پیش می‌رود.
بیانیه وزارت امورخارجه روسیه در پی این مطرح می‌شود که با ایجاد تغییراتی در مناسبات سیاسی بین‌المللی در پی حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه مسکو، دور هشتم مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای با پیچیدگی‌هایی مواجه شده است. این مذاکرات چند روز پیش در حالی به‌دنبال تحولات اخیر با وقفه مواجه شد که به گفته طرفین، پیشرفت‌های چشمگیری در آن ایجاد شده بود.
سخنگوی وزارت امورخارجه ایران هم تاکید کرده است: وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل موضوعات باقی‌مانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود. هیچ عامل خارجی‌ای بر اراده مشترک ما برای حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.
هنوز در نقطه اعلام توافق قرار نداریم
سعید خطیب‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره روند مذاکرات تشریح کرد: بایدن رئیس‌جمهور آمریکا بعد از چند‌ماه مکث و بی‌عملی مسیر مذاکرات پیچیده کمیسیون مشترک برجام را انتخاب کرد ولی متاسفانه در این مسیر هم، مسیر حفظ میراث شکست‌خورده ترامپ را انتخاب کرده است. خطیب‌زاده ادامه داد: متاسفانه دولت بایدن در مذاکرات وین هر روز یک کنش از خود نشان داد. ماه‌ها طول کشیدن برجام و مذاکرات وین برای این است که فکر میکند با اعلام ضرب‌الاجل و هیجانات رسانه‌ای و بیان روایت‌های غلط می‌تواند ایران را از منافع حقه خود محروم کند.
سخنگوی وزارت‌خارجه با اشاره به اینکه امروز وین آینه رفتارهای غیرسازنده دیروز آمریکا است با بیان اینکه ما در نقطه توافق قرار نداریم، افزود: اگر در نقطه توافق قرار بگیریم این موضوع را با صدای رسا و شفاف به ملت ایران بیان می‌کنیم و همان‌طور که پیش از این گفتم موضوعات و مباحث باقی‌مانده بین ما و آمریکا نیازمند تصمیمات سیاسی در واشنگتن است که هنوز این تصمیمات به ما اعلام نشده و اگر اعلام شود به وین برمی‌گردیم.
خطیب‌زاده در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با مذاکرات وین و اینکه مقامات تهران تاکید دارند که زیاده‌خواهی‌های جدید آمریکا مانع حصول توافق‌شده است، تصریح کرد: آنچه که در وین امروز با بازگشت هیات‌ها به پایتخت‌های خود انجام شده یک تنفس و توقف کوتاه است. برخی البته از لفظ بن‌بست و اتمام مذاکرات نام بردند که من در این ارتباط توضیح دادم. این تنفسی است که به درخواست هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام انجام شده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه هیات‌های مذاکره‌کننده در حال‌حاضر در پایتخت‌های خود به‌سر می‌برند، تصریح کرد: فروکاستن آنچه که در وین اتفاق می‌افتد به یک یا دو عامل، روشن کننده وضعیت نیست. وی با تاکید بر اینکه ما اکنون در نقطه اعلام توافق قرار نداریم آن هم به این دلیل که برخی مسائل کلیدی و محدود باقی‌مانده که باید در واشنگتن تصمیمات مربوط به آن اتخاذ شود، افزود: به محض اتخاذ تصمیمات لازم در واشنگتن در نقطه‌ای هستیم که به وین برگردیم و توافق نهایی را صورت دهیم. اکنون منتظر شنیدن پاسخ آمریکا هستیم، البته رایزنی‌ها در سطوح مختلف ادامه دارد.
وی در همین ارتباط تصریح کرد: وزیر امورخارجه و وزرای خارجه دیگر کشورهایی که در برجام حضور دارند مدام با یکدیگر در تماس و رایزنی هستند. مذاکره‌کنندگان ارشد نیز در تماس هستند. در ادامه این رایزنی‌ها فردا آقای امیرعبداللهیان راهی مسکو می‌شوند و انشاءالله این رایزنی‌ها ادامه خواهد داشت.
خطیب‌زاده گفت: من به شما و ملت عزیز ایران این نکته را مجددا تاکید می‌کنم؛ آنچه که برای ما در این مسیر چراغ راهنما و چارچوب حرکت است، تحقق منافع قطعی ملت ایران است و این منافع قطعی است که چارچوب‌های مذاکرات و توافق نهایی را مشخص میکند.
سخنگوی وزارت‌خارجه در پاسخ به سوال دیگری مبنی‌بر اینکه به‌نظر وی چه زمانی هیات‌ها بار دیگر به وین بازخواهند گشت و آیا تاریخی برای بازگشت هیات‌ها جهت ادامه رایزنی‌ها مشخص شده است، تصریح کرد: من الان نمی‌توانم تاریخی برای بازگشت هیات‌ها به وین بگویم، چراکه تاریخ را آقای بورل و مورا اعلام می‌کنند. خطیب‌زاده گفت: ما این آمادگی را داریم که اگر همین امروز آمریکا به مباحث باقی‌مانده در این مذاکرات پاسخ دهد فردا به وین برگردیم. وی تصریح کرد: برداشت و پیش‌بینی من این است که این توقف طولانی نخواهد بود.
سعید خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به بی‌عملی آمریکا در مذاکرات وین ما تا کی می‌خواهیم معطل آمریکا و برجام بمانیم، تصریح کرد: ما در دولت سیزدهم دو مسیر را پیگیری کردیم که مسیر اول مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها است. ما هیچ چیز را در دولت معطل گفت‌وگوها در وین نکرده و نخواهیم کرد و همه طراحی‌ها در وزارتخانه‌های مختلف مبتنی بر نیازهای اولیه کشور، اقتصاد مقاومتی، تاب‌آوری کشور و خنثی‌سازی تحریم‌ها طراحی شده است. در مسیر دوم که پیگیری می‌شود و وزارت‌خارجه مسوول پیگیری آن است، مسیر رفع تحریم‌ها است. وی ادامه داد: مادامی که امید داشته باشیم حقوق ملت ایران در چارچوب خط قرمزهای تعیین‌شده و مصالح اندیشیده‌شده حفظ شود در وین حضور خواهیم داشت ولی همان‌طور که گفتم ما هیچ چیز را معطل وین نکرده و نخواهیم کرد.
در مذاکرات وین باقی می‌مانیم
همزمان دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران تاکید کرد: تا زمان تامین مطالبات خود و دستیابی به «توافق قوی» در مذاکرات وین باقی خواهیم ماند. به گزارش «ایسنا»، علی شمخانی در توییتی نوشت: همه ارکان کشور فارغ از فضاسازی‌های هدفمند داخلی و خارجی صرفا برای حفظ و ارتقای منافع ملی تلاش می‌کنند. او ادامه داد: تا زمان تامین مطالبات قانونی و منطقی خود و دستیابی به «توافق قوی» در مذاکرات وین باقی خواهیم ماند.
مذاکرات ایران و عربستان
سخنگوی وزارت‌خارجه ایران در بخش دیگری از اظهارات خود در نشست خبری با رسانه‌ها در پاسخ به سوالی درباره اظهارات وزیرخارجه عراق مبنی‌بر بر‌گزاری دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد و تعلیق این گفت‌وگوها از سوی ایران اظهار کرد: هفته قبل اعلام کردم که رفت و برگشت‌هایی برای اعلام یک تاریخ وجود داشته اما همزمان اعلام کردم و می‌توانم بگویم که این تاریخ قطعی نیست. به محض اینکه این تاریخ قطعی شود و دو طرف درباره تاریخی توافق کنند این موضوع اعلام خواهد شد.
وزیرخارجه عراق شنبه ۲۱ اسفند اعلام کرد دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان روز چهارشنبه آینده برگزار می‌شود، با این‌حال خبرهای رسیده به نورنیوز در روز یکشنبه حاکی از این بود که ایران به‌صورت یک‌طرفه این گفت‌وگوها را موقتا تعلیق کرده است. اگرچه ایران تاکنون زمان مشخصی را برای پیگیری گفت‌وگوها با عربستان‌سعودی اعلام نکرده است، با این‌حال برخی رسانه‌ها نیز به گمانه‌زنی پرداختند و مدعی شدند که اعدام ۸۱ نفر در عربستان که شامل شیعیان استان قطیف هم بوده، باعث تعلیق گفت‌وگوها از سوی ایران شده است.
محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان اخیرا در اظهاراتی گفت: ایران همسایه ماست و تا ابد همسایه باقی خواهد ماند، نه ما توان رهایی از ایران را داریم و نه ایران توان رهایی از ما را دارد. بهتر است اختلافات با ایران را حل کنیم و باید راه‌هایی پیدا کنیم که توان همزیستی داشته باشیم.
