تحلیل پولیتیکو از روند مذاکرات برجام
این به آن معناست که چند هفته آینده برای تعیین اینکه آیا توافق احیا میشود یا مذاکرات به طور کلی از بین میرود، حیاتی است. یک مقام آمریکایی مطلع، بحث فوریت احیای برجام را تکرار کرد. این مقام مسوول گفت: «هیچکس نباید تعجب کند که ما در حال رسیدن به مرحله نهایی هستیم و اینکه به تصمیمگیریهای سیاسی درمورد سختترین مسائل نیاز داریم، بنابراین همه به پایتختها برمیگردند.» به گفته مقامات مطلع، نتیجه ممکن است به هر سویی برود. در حالی که از زمان آغاز مجدد مذاکرات در نوامبر پیشرفت قابلتوجهی حاصل شده است، ایالات متحده و ایران هنوز تمامی مسائل باقی مانده را حل و فصل نکردهاند. یک دیپلمات ارشد غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «ما به پایان این مذاکرات چشم دوختهایم، اما درک این نکته مهم است که مسائل سیاسی اصلی در همه موضوعات هنوز حل نشده است.»
این دیپلمات ارشد غربی درمورد وجه مثبت مذاکرات گفت پیشرفتهایی در موضوعات کلیدی از جمله چگونگی محدود کردن مجدد برنامه هستهای ایران، نحوه لغو تحریمهای اعمال شده و مهمتر از همه، نحوه ترتیب و توالی این مراحل به دست آمده است. اما مساله توالی هنوز به طور کامل حل نشده است. این دیپلمات اذعان کرد که این مذاکرات «با سرعت کند» پیش میرود. مشکل این است که روند توالی نیازمند آن است که مذاکرهکنندگان، حرکتهای دقیقی برای ایالاتمتحده و ایران طراحی کنند که گامهایی را که در صورت بازگشت به توافق باید طی ماهها بردارند، ترسیم میکنند.
این امر میتواند شامل اقدام آمریکا در برداشتن نخستین گام برای لغو تعدادی از تحریمها، از جمله آمادهسازی زمینه برای فعالسازی مجدد تجارت جهانی با ایران باشد. ایران مشتاق است ببیند که تجارت واقعا دوباره در حال انجام است تا لغو تحریمها را راستیآزمایی کند، برای مثال ببینند که میتوانند یک نفتکش را بارگیری کنند و محموله آن را به خارج از کشور بفروشند؟
ایران به نوبه خود باید اقداماتی را برای کاهش اقدامات برنامه هستهای خود انجام دهد که احتمالا شامل ارسال مواد هستهای مازاد به خارج از کشور و همچنین کنار گذاشتن بسیاری از سانتریفیوژهای پیشرفته خود است که برای غنیسازی اورانیوم استفاده میشوند. با این حال، مثل همیشه، جزئیات دردسرساز است و همین جزئیات است که هنوز نهایی نشده است. جو مذاکرات در وین از دسامبر بهبود یافته است. در این زمینه، مقامات ایرانی اخیرا اظهارات خوشبینانهتری را نیز بیان کردهاند، از جمله اینکه در مقطعی در آینده به طور کامل مذاکره مستقیم با آمریکا را رد نکردهاند. در حال حاضر، دو طرف دیپلماسی غیرمستقیم را از طریق سایر طرفهای توافق - سه قدرت اروپایی، به اضافه چین و روسیه- انجام میدهند. اتحادیه اروپا نیز در حال هماهنگی است.
با این حال، یک دیپلمات ارشد غربی گفت: «در حال حاضر هیچ نشانه مشخصی برای مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا وجود ندارد.» علاوه بر ضربالاجل تعیینشده در اواسط فوریه، دیپلماتها در وین در انتظار گزارش آتی آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)، هستند. این زمانی است که آژانس گزارشهای جدید خود را در مورد برنامه هستهای ایران منتشر خواهد کرد.
انتظار میرود این گزارشها جزئیات بیشتری را درباره ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران ارائه دهند و همچنین اطلاعات بیشتری در مورد تعداد سانتریفیوژهای پیشرفته فعال در نیروگاههای هستهای اصلی ایران ارائه کنند. همچنین انتظار میرود این گزارشها اطلاعات جدیدی در مورد وضعیت مواد هستهای [ادعایی] اعلامنشده و کشفشده در چهار نقطه در ایران را ارائه کنند. این موارد میتواند مذاکرات را پیچیدهتر و منتقدان بازگشت به برجام را تقویت کند.