دستور رئیس‌جمهور به وزارت نفت برای جبران خسارت‌ها
ورود رئیسی به‌ماجرای اختلال بنزینی
حضور او در وزارت نفت و بازدیدش از جایگاه توزیع سوخت در میدان فردوسی تهران درحالی صورت گرفت که قرار بود روز گذشته در مراسم افتتاحیه نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان سخنرانی کند، اما محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری به جای او در این نشست حضور یافت و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در نشست مذکور درباره دلیل عدم حضور رئیس‌جمهوری در مراسم افتتاحیه بیان کرد: اولویت دیگری براساس ضرورت برای آقای دکتر رئیسی پیش آمد تا با وجود علاقه‌مندی و تمایلی که ایشان برای حضور در افتتاحیه این مراسم داشت، این مهم بر عهده آقای مخبر گذاشته شود. ابراهیم رئیسی دیروز به دلیل همین اولویت ابتدا در جلسه هیات دولت، با تاکید بر ضرورت پیش‌بینی، پیشگیری و تجهیز در مقابل حملات سایبری گفت: عده‌ای قصد دارند با ایجاد بی‌نظمی و اخلال در زندگی مردم آنان را عصبانی کنند. به گزارش «ایسنا» وی با اشاره به حمله سایبری به سیستم جایگاه‌های سوخت در کشور گفت: هدف از این اقدام مختل کردن زندگی مردم بود تا بتوانند به مقاصد مشخص خود برسند.
رئیس‌جمهور افزود: در این حمله سایبری نه تنها مسوولان دچار سردرگمی نشده بلکه بلافاصله شرایط را مدیریت کردند و مردم نیز آگاهی خود را در مواجهه با این مشکل نشان دادند و با هوشیاری اجازه ندادند که کسی بتواند سوءاستفاده و فرصت‌طلبی کند.
رئیس‌جمهور تاکید کرد: متقابلا وزارت نفت باید نسبت به جبران آثار اخلال ایجاد شده، اقدام کند که حقی از مردم ضایع نشود. رئیسی تاکید کرد: باید در عرصه جنگ سایبری آمادگی جدی داشت و دستگاه‌های مربوطه با تقسیم کار مناسب، اجازه ندهند دشمن در این عرصه اهداف شوم خود را پیگیری کرده و در روند زندگی مردم مشکل ایجاد کند.
نه نخستین بار است، نه آخرین بار
در ادامه رئیس‌جمهوری راهی وزارت نفت شد تا در بازدیدی سرزده از این وزارتخانه در جریان آخرین وضعیت عملیاتی کردن جایگاه‌های عرضه سوخت و اختلال پیش‌آمده در سامانه هوشمند سوخت قرار بگیرد. به گزارش «ایرنا»، وی در این بازدید با بیان اینکه وزارت نفت برای حل مشکل پیش آمده کار بزرگی انجام داده است، گفت: در مسیر، وضع جایگاه‌های عرضه را بررسی کردم که خوشبختانه شرایط مساعد بود و سوخت‌گیری در جریان است.
رئیس‌جمهوری با بیان اینکه لازم است همه دستگاه‌ها در مقابل حملات احتمالی دشمن آمادگی داشته باشند، گفت: نکته بسیار مهم این است که این نه نخستین حمله سایبری به کشور است و نه آخرین حمله خواهد بود؛ وزارت نفت و همه دستگاه‌ها و بخش‌های دیگر کشور باید تدابیر لازم را برای پیشگیری از حملات سایبری آینده به بهترین و دقیق‌ترین شکل انجام دهند. رئیسی تصریح کرد: تمامی دستگاه‌ها نسبت به ایمن‌سازی سامانه‌های خود در جهت خدمات‌رسانی پایدار به مردم اقدام کنند.
در ادامه این بازدید، جواد اوجی، وزیر نفت هم با از مردم بابت اختلال پیش آمده در سامانه هوشمند سوخت عذرخواهی کرد. غروب روز سه‌شنبه نیز وزارت نفت با ارسال پیام‌هایی به مردم ضمن اعلام تلاش برای رفع مشکل، شایعه گران شدن بنزین را تکذیب کرده و اطمینان داده بود که سهمیه بنزین در کارت‌های سوخت محفوظ خواهد ماند.
مروری بر ماجرای روز سه‌شنبه
ساعت ۱۱ روز سه‌شنبه، به دنبال یک حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت، عرضه بنزین در کشور برای ساعاتی متوقف شد. هر چند با تلاش کارشناسان فنی وزارت نفت با از مدار خارج کردن سامانه هوشمند در پمپ‌بنزین‌ها، عرضه بنزین آزاد در کشور آغاز شد، اما خبر این حمله سایبری و هجوم بخشی از مردم به جایگاه‌های سوخت، شهرهای بزرگ از جمله تهران را برای ساعاتی طولانی با مشکل ترافیکی و از سوی دیگر صف‌های طولانی پشت جایگاه‌های سوخت مواجه کرد. البته این تنها مشکل روز سه‌شنبه کشور نبود. در واقع روز سه‌شنبه علاوه بر سامانه هوشمند سوخت عرضه بنزین در کشور، بیلبوردهای دیجیتال کشور نیز مورد این حمله قرار گرفت تا جایی که در برخی از شهرهای بزرگ کشور همچون تهران و اصفهان عبارات نامناسبی روی این تابلوها قرار گرفته بود. درپی هک صورت گرفته، فعالیت این تابلوها نیز در کشور متوقف شد. در این میان «ایسنا» هم روز سه‌شنبه پس از آنکه خبر این حمله سایبری روی خروجی‌اش قرار گرفت، از حمله سایبری به این خبرگزاری و هک‌شدنش خبر داد و اعلام کرد: ساعت ۱۲:۳۸ خبر حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت توسط هکرها روی خروجی این خبرگزاری رفته بود. از آنجا که این حوادث همزمان با حوادث آبان ماه سال ۹۸روی داد خبرگزاری فارس، روز سه‌شنبه در گزارشی نوشت: این موضوع همزمان با تدارک گسترده رسانه‌های ضدانقلاب درباره حوادث آبان ۹۸ احتمال حمله سایبری را تقویت می‌کند.
حمله سایبری از خارج کشور
موضوع حمله سایبری به کشور در واقع در نخستین ساعات روز سه‌شنبه محل اختلاف بود. هرچند همان ساعات اولیه این خبر به نوعی اعلام شده بود، اما طی ساعات بعد خبر حمله سایبری تکذیب می‌شد تا در نهایت یک منبع نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت را تایید کرد و گفت: در حال بررسی منشأ این حمله هستیم. در ادامه صداوسیما نیز درخبری اختلال در سامانه‌های سوخت را به خاطر حمله سایبری عنوان کرد. سه‌شنبه شب نیز سید ابوالحسن فیروز‌آبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما، اختلال در سیستم‌های چهار هزار و ۳۰۰ جایگاه سوخت‌رسانی کشور را ناشی از یک حمله گسترده سایبری بیان کرد. به گزارش الف، وی با بیان اینکه نظر نهایی درباره این حمله سایبری ۷ یا ۱۰ روز آینده اعلام خواهد شد، گفت: احتمال دارد این حمله نیز مانند حمله سایبری به سیستم‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از طریق خارج از کشور انجام شده باشد.
پیگیری «ترک فعل‌ها »
با این حال روز گذشته سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت که در حال حاضر حمله سایبری از خارج کشور به سامانه الکترونیکی سوخت‌رسانی بنزین تایید نشده است و همواره بین مخاطرات، اختلالات و حمله تفاوت‌هایی وجود دارد که نتایج قطعی پس از بررسی‌های نهایی اعلام می‌شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان وی در عین حال گفت: هر چند جزو احتمالات است که منشأ بیرونی داشته باشد. جلالی همچنین گفت: در این حادثه از همان محل آسیب‌پذیری که قبلا کشف و کتبا ابلاغ کرده بودیم تا مشکلش برطرف شود، آسیب خوردیم و به همین دلیل گزارشی را تهیه می‌کنیم که پیگیری لازم قضایی برای برخورد با کسانی که ترک فعل کردند، انجام شود.
واکنش‌های داخلی
اما حوادث روز سه‌شنبه با واکنش‌هایی از سوی برخی نمایندگان مجلس درباره وضعیت امنیتی کشور و لزوم بازنگری در این امور همراه بود. درهمین راستا مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد انرژی مجلس در حساب کاربری خود در توییتر با بیان این مهم که اطلاعات نگران‌کننده‌ای از وضعیت امنیت اطلاعات کشور به گوش می‌رسد خواستار رسیدگی به امنیت کشور شد. محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، با بیان اینکه امنیت سامانه کارت سوخت باید حفظ شود، گفت: عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل، علت بروز چنین مشکلاتی است.
تکذیب گرانی سوخت
همچنین از آنجا که پس از حمله سایبری روز سه‌شنبه شایعاتی درباره احتمال گرانی بنزین مطرح شده بود، روز گذشته فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: برخی شایعات در فضای مجازی درباره اینکه مشکل ایجاد شده مربوط به گرانی احتمالی حامل‌های سوخت است، مطرح شده که این موضوع کذب محض است.
ماموریت قالیباف به کمیسیون انرژی
حسنوند همچنین گفت: رئیس مجلس پیگیر حل اختلال در پمپ‌بنزین‌هاست و به کمیسیون انرژی دستور پیگیری این موضوع را داده است.
اطلاع‌رسانی از آسیب‌پذیری شرکت توزیع سوخت
ازسوی دیگر سازمان پدافند غیرعامل کشور درباره حمله سایبری به شرکت توزیع سوخت کشور در اطلاعیه‌ای با بیان اینکه آسیب‌پذیری شرکت توزیع سوخت اطلاع داده شده بود، اعلام کرد: سازمان پدافند غیرعامل کشور ضمن تذکر مجدد به همه دستگاه‌ها و زیرساخت‌هایی که در آنها رزمایش سایبری برگزار شده است، اعلام می‌دارد در صورت بروز هر نوع حادثه از محل آسیب‌پذیری‌های اعلام و ابلاغ شده این سازمان، موضوع اختلال در خدمات‌رسانی به مردم و خدشه به اعتبار سایبری کشور را از طریق مراجع قانونی پیگیری خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان پدافند غیرعامل همچنین اعلام کرد: تیم ویژه تحقیقات پدافند سایبری با در نظر گرفتن تمامی احتمالات، درحال تکمیل شواهد فارنزیک منشأ اختلال سایبری است.
واکنش خارجی
درهمین حال به دنبال ماجرای روز سه‌شنبه، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز گذشته حاضر به اظهارنظر درباره حمله سایبری روز سه‌شنبه به پمپ‌بنزین‌های ایران نشد. به گزارش انتخاب، یک شبکه اسرائیلی نیز در گزارشی درباره بروز مشکل در ارائه سوخت در جایگاه‌های سوخت ایران مدعی شد، هکرها حرفه‌ای بوده‌اند و احتمالا یک کشور در پشت‌پرده این امر است.
پاشنه آشیل سایبری ایران
پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی در ۲۴خرداد امسال با اشاره به اختلال سایبری در شبکه سوخت آمریکا در ۱۷ اردیبهشت، ملاحظاتی را برای ایران مطرح کرده بود. به گزارش خبرگزاری فارس در بخشی از این گزارش تاکید شده است: «مهم‌ترین موضوع در امنیت سایبری جمهوری اسلامی ایران، فقدان یک استراتژی منسجم و پس از آن نبود فرماندهی واحد در شناسایی، ارزیابی و پاسخگویی به حملات سایبری است. این در حالی است که قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل همچنان به تصویب مجلس نرسیده است. در نتیجه با یک آشفتگی سازمانی و پراکندگی اداری روبه‌رو هستیم که موازی‌کاری و تداخل ماموریتی و بعضا خنثی‌سازی ماموریتی را به دنبال دارد». به هرحال روز گذشته مسعود رضایی، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از بازگشت ۸۰ درصد جایگاه‌های سوخت به مدار خبرداد. به گفته او ۲۰درصد باقی مانده نیز به زودی فعال خواهد شد.
