مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا:
خوش‌بینی بورل به احیای برجام
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز دوشنبه، ۴ اسفند، از اقدام ایران در تعلیق اجرای پروتکل الحاقی و کاستن از شفافیت برنامه هسته‌ای‌اش ابراز نگرانی کرد؛ اما گفت که درمورد احیای توافق موسوم به برجام «خوش‌بین» است. آمریکا روز ۳۰ بهمن از آمادگی خود برای شرکت در نشستی با حضور سایر طرف‌های برجام در کنار نمایندگان ایران خبر داد تا راه بازگشت واشنگتن به این توافق را که دولت پیشین آمریکا از آن خارج شده است، بررسی کند. وزارت خارجه ایران هم گفته است که تماس‌های زیادی در این رابطه جریان دارد و این گزینه در دست بررسی است. در همین ارتباط، جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در نشست شورای امور خارجه اتحادیه اروپا سخن می‌گفت با اشاره به اقدام ایران در تعلیق اجرای پروتکل الحاقی و کاستن از شفافیت برنامه هسته‌ای‌اش ابراز نگرانی کرد. او با اشاره به این موضوع گفت که تلاش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس «فرصتی برای دیپلماسی و امکانی فراهم می‌کند... تا بتوان همه را وادار به نشستن پشت میز کرد تا طرح پیشنهادی ایالات‌متحده را برای بازگشت به برجام اجرا کنند.» بورل گفت که «نمی‌توانم وارد جزئیات شوم؛ زیرا این تماس‌های دیپلماتیک باید محتاطانه پیش بروند، اما در این مورد خوش‌بین هستم.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پس از سفر روز شنبه به تهران، شامگاه سوم اسفند خبر داد که با ایران به توافق رسیده است تا میزان دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هستهای ایران کاهش یابد؛ ولی طی سه ماه آینده راستی‌آزمایی لازم و بازرسی‌های نظارتی ادامه پیدا کند. آژانس روز یکشنبه اعلام کرد که با ایران به توافق رسیده است تا نظارت‌های «ضروری» بر تاسیسات هستهای ایران به مدت سه ماه ادامه یابد. با این حال، توافق یادشده اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی را برانگیخت و آن را استنکاف از اجرای مصوبه ۱۱ آذر مجلس دانستند. براساس مصوبه یادشده، دولت ملزم است که اگر تا سوم اسفند، تحریم‌های مالی، بانکی و نفت علیه جمهوری اسلامی حذف نشود، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف شود. همزمان با اظهارات بورل، وزیر امور خارجه آلمان نیز در اظهاراتی از تمایل دولت جدید آمریکا برای مذاکره پیرامون توافق هستهای خبر داد. صفحه توییتر وزارت‌امور خارجه آلمان در پیامی اظهارات‌هایکوماس، وزیر امور خارجه این کشور را که روز گذشته پس از نشست شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا مطرح شد، منتشر کرد و به نقل از او نوشت: ما در گفت‌وگو با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به مسائل بین‌المللی زیادی پرداختیم. تمایلی از جانب آمریکا برای مذاکرات غیررسمی با طرف‌های برجام وجود دارد. تحولات در پرونده هستهای ایران در حالی شتاب گرفته است که تهران و واشنگتن بر سر این جدال دارند که نخست کدام‌یک باید به برجام بازگردد. مقام‌های دولت جو بایدن در چند هفته‌ا‌ی که زمام امور را در ایالات‌متحده در دست گرفته‌اند، گفته‌اند که ابتدا ایران باید به تعهدات هستهای خود طبق برجام پایبند باشد و بعد آمریکا به برجام بازخواهد گشت. دولت ایران در مقابل اعلام کرده که آمریکا باید پیش از بازگشت به برجام یا همزمان با بازگشت به برجام، اقدام به لغو تحریم‌ها کند و پس از آن ایران شروع به بازگشت به تعهدات خود می‌کند. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا روز ۱۹ بهمن گفت ایالات‌متحده تحریم‌ها علیه ایران را تنها برای اینکه تهران به میز مذاکره برای احیای برجام برگردد، لغو نمی‌کند.
ادعای وزیر خارجه آمریکا
در همین خصوص آنتونی بلینکن می‌گوید: ایران باید به توافق‌های پادمانی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و الزامات بین‌المللی پایبند باشد. وزیر خارجه ایالات‌متحده می‌گوید که کشورش به‌دنبال تقویت و بسط توافق قدرت‌های جهانی با ایران برای مهار کردن برنامه هستهای تهران است. بلینکن روز دوشنبه چهارم اسفند در یک سخنرانی از پیش ضبط‌شده در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل در ژنو اظهار کرد: «ما در همکاری با متحدان و شرکایمان به‌دنبال طولانی‌تر کردن و تقویت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هستیم.» او مدعی شد: واشنگتن «همچنین در پی رسیدگی به حوزه‌های نگران‌کننده از جمله نقش منطقه‌ای بی‌ثبات‌کننده ایران و توسعه برنامه موشکی بالستیک آن است.» به گفته بلینکن «دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است.» او تاکید کرد که «ایران باید به توافق‌های پادمانی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و الزامات بین‌المللی پایبند باشد.»
واشنگتن منتظر پاسخ ایران است
همزمان با اظهارات آنتونی بلینکن، یک مقام آمریکایی گفت واشنگتن همچنان منتظر است ببیند آیا ایران به مذاکرات باز می‌گردد یا نه؟ آمریکا روز ۳۰ بهمن از آمادگی خود برای شرکت در نشستی با حضور سایر طرف‌های برجام در کنار نمایندگان ایران خبر داد تا راه بازگشت واشنگتن به این پیمان را که دولت پیشین آمریکا از آن خارج شده است، بررسی کند.
نشست رسمی با آمریکا نخواهیم داشت
آمادگی آمریکا برای حضور در نشست ۱+۵ در شرایطی است که وزیر امور خارجه ایران درباره پیشنهاد جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی برای برگزاری نشست ایران و ۱+۵، با بیان اینکه نشست رسمی با آمریکا نخواهیم داشت به خاطر اینکه عضو برجام نیست، گفت: درباره یک نشست غیررسمی که آمریکا عضو نباشد و دعوت شود، در حال بررسی هستیم. به گزارش خبرگزاری فارس، محمدجواد ظریف دیروز سه‌شنبه در حاشیه همایش بین‌المللی مطالبات حقوقی و بین‌المللی دفاع مقدس در جمع خبرنگاران درباره توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار کرد: این قانون از امروز اجرا شده است. از ۲۷ بهمن به‌صورت رسمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردیم که از صبح پنجم اسفندماه قانون در این باره اجرا خواهد شد و به همین دلیل اجرای این قانون از امروز (سه‌شنبه) آغاز و عملیاتی شده است.
وزیر امور خارجه درباره توافقات حاصله با گروسی بیان کرد: اصل ترتیبات این است نوارهایی که از برنامه‌های ما ضبط می‌شوند- که هیچ‌گاه به‌صورت زنده به آژانس ارائه نمی‌شد، بلکه روزانه و هفتگی ارائه می‌شد- در ایران نگهداری می‌شود و در اختیار آژانس قرار داده نمی‌شود. ظریف در عین حال یادآور شد: البته اجرای پادمان ادامه می‌یابد.
محمدجواد ظریف همچنین در توییتی نوشت: به الزام قانون، ما اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کردیم. این اقدام کاملا در انطباق با بند ۳۶ برجام است، چراکه رئیس‌جمهور آمریکا هنوز نقض از سوی ایالات‌متحده را متوقف نکرده است و سه کشور اروپایی به عدم‌رعایت تعهداتشان ادامه می‌دهند. تفاهم با گروسی نشان‌دهنده حسن‌نیت ماست. تمام اقدامات جبرانی بازگشت‌پذیر هستند.
پیشتر نیز عباس عراقچی، معاون وزیرخارجه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی از ابتکار جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده مذاکرات هستهای برای «احیای‌برجام» خبر داد. عراقچی شنبه شب در برنامه «نگاه یک» که همزمان با حضور مدیرکل آژانس به تهران پخش شد، با تاکید بر تلاش‌های بورل برای برگزاری جلسه‌ای غیررسمی بین اعضای ۱+۴ و آمریکا به‌عنوان میهمان افزود: «قرار است در این نشست گفت‌وگویی برای نقشه راه آینده انجام شود و ایران در حال بررسی این پیشنهاد است.» وی با بیان اینکه ایران درحال بررسی این پیشنهاد و مشورت با سایر شرکا یعنی چین و روسیه است، توضیح داد: «تصور می‌کنیم که بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم‌ها به مذاکره احتیاج ندارد. اگر می‌خواهند برگردند، تحریم‌ها را بردارند و به برجام بازگردند. این دعوت به گفت‌وگو از نظر ما مبهم است. اصولا نیاز به گفت‌وگو نداریم. ممکن است ترتیبات عملی و فنی نیاز باشد اما اصولا نیاز به گفت‌وگو نیست. با این حال درحال بررسی پیشنهاد آقای بورل هستیم.» در تازه‌ترین موضع‌گیری ایران، علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر حضور آمریکا به‌عنوان عضو میهمان در نشست‌های برجام، گفت: مذاکره بین ایران و آمریکا تنها در چارچوب برجام امکان‌پذیر است و از آنجا که آمریکا هنوز به توافق برنگشته است، نمی‌تواند از ساختار و سازوکار مذاکراتی درون برجام بهره‌گیری کند. آنچه مورد بررسی ما قرار دارد، پیشنهاد اروپا برای برگزاری نشست غیررسمی به منظور گفت‌وگو و نه مذاکره بین ایران و ۱+۴ با آمریکا به‌عنوان میهمان است. ما نیت آقای جوزف بورل را خوب و در چارچوب تلاش‌های وی برای حفظ برجام می‌دانیم.
وی یادآور شد: دعوت از دولت‌های ناظر برای حضور در کمیسیون‌های برجام پیش‌بینی و برای آن مقرراتی تعیین شده است. مطابق پیوست چهارم برجام، دعوت یک دولت ناظر به کمیسیون برجام باید با اجماع صورت بگیرد، خارج از این دولت ناظر حق شرکت در کمیسیون را نخواهد داشت. ربیعی همچنین در این رابطه گفت: ما هنوز تصمیمی در این باره نگرفتیم، تصمیم نهایی بستگی به متقاعدشدن ما نسبت به این مساله دارد که شکل‌گیری این گفت‌وگو می‌تواند به آمریکا برای انجام کامل تعهداتش کمک کند یا نه. این نشست احتمالی صرفا جهت تکرار روشن مواضع ما و شنیدن مواضع دیگر طرف‌ها است و به هیچ‌وجه مذاکره و چانه‌زنی در کار نخواهد بود. این موضوع در دست بررسی کارشناسی است.
بایدن از برداشتن اولین قدم نترسد
این تحولات در شرایطی است که سناتور دموکرات آمریکایی در صفحه توییترش با ذکر دلایلی، اهمیت بازگشت دولت جدید آمریکا به توافق هستهای که دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از آن خارج شده بود را تشریح کرد. به گزارش «ایسنا» کریس مورفی در یک رشته توییت دلایل اهمیت توافق هستهای را برشمرد و نوشت: مفاد اصلی توافق هستهای جهان را جای امن‌تری کرد، به همین دلیل است که احیای این توافق از طریق روش «پایبندی در ازای پایبندی» به‌جای تلاش برای رسیدن به توافقی جدید یا متفاوت (همان‌طور که ترامپ و تندروهای سیاست آمریکا در قبال ایران می‌خواستند) بهترین راه است.
مورفی افزود: توافق هستهای ایران آمریکا، اروپا، روسیه و چین را همگی در یک طرف سیاست ایران قرار داد. خروج از این توافق این همبستگی را از هم گسیخت. ما نمی‌توانیم در زمینه برنامه موشکی ایران یا تامین مالی تروریسم آن بدون گردهم‌آیی دوباره این گروه و بازگشت سریع به برجام پیشرفت کنیم. این سناتور آمریکایی همچنین گفت: علاوه بر این، تا زمانی که ما به تحریم‌های زمان ترامپ ادامه می‌دهیم، ایران به‌دنبال بی‌ثبات‌سازی منطقه، در یمن، سوریه و دیگر جاها خواهد بود. جمهوری‌خواهان می‌گویند که ما نمی‌توانیم با ایران مادامی که آنها اقدامات تحریک‌آمیز انجام می‌دهند، مذاکره کنیم، اما این همان مزخرفی است که معمولا می‌گویند. ما احتیاج به تنش‌زدایی داریم و احیای برجام این کار را می‌کند.
او در ادامه نوشت: بازگشت به میز مذاکرات و درخواست از ایران برای انجام‌دادن توافقی گسترده‌تر بر سر تسلیحات هستهای، موشک‌ها و تروریسم، اقدامی بی‌ثمر است. پمپئو تلاش کرد در برابر هر چیزی مقاومت کند اما به طرز بدی شکست خورد. چرا وقتی یک توافق هستهای برای به‌کار بستن وجود دارد، دوباره انتخاب کنیم که شکست بخوریم؟ مورفی همچنین بیان کرد: «پایبندی در ازای پایبندی» مسیر درست است. آمریکا نباید از برداشتن اولین قدم بترسد. اگر ما تحریم‌ها را لغو کنیم و ایران جبران نکند، بعد همیشه می‌توانیم تحریم‌ها را دوباره اعمال کنیم.
حمایت ناتو از تلاش‌ها برای حفظ برجام
دبیرکل ناتو نیز با تاکید بر لزوم حفظ توافق هستهای از هم‌پیمانان این سازمان خواست تا برای یافتن راه‌حلی در جهت حفظ این توافق تلاش کنند. به گزارش «ایسنا» ینس استولتنبرگ، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک‌شمالی (ناتو) در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان به طرح ادعاهایی علیه ایران پرداخت و نسبت به برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه ایران ابراز نگرانی کرد. وی در ادامه به توافق هستهای اشاره کرد و گفت: ناتو زمان حصول این توافق در سال ۲۰۱۵ از آن حمایت کرد و اکنون نیز از تمامی هم‌پیمانان خود انتظار دارد که از تلاش‌های کنونی برای یافتن راه‌های حفظ توافق و محدویت بر برنامه هستهای ایران پشتیبانی کنند.
شورای همکاری خواستار مشارکت در توافق شد
همزمان دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس با طرح ادعاهایی علیه تهران خواستار مشارکت در هر گونه مذاکره با ایران شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه البیان، نایف الحجرف، دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس دیروز سه‌شنبه در دیدار با سفیران اتحادیه اروپا در ریاض در رابطه با مسائل مختلف منطقه بحث و رایزنی و اتهاماتی علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح کرد. وی در این نشست که در ریاض برگزار شد به مساله پرونده هستهای ایران پرداخت و گفت: شورای همکاری خلیج(فارس) باید در هرگونه مذاکراتی که به ثبات و امنیت منطقه مربوط می‌شود، مشارکت کند.
الحجرف با طرح ادعاهایی علیه تهران گفت ایران به آنچه دخالت‌های خود در امور داخلی کشورهای منطقه و ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی از طریق حمایت از مجموعه‌های تروریستی می‌خواند، پایان دهد. دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در بخشی از این نشست ادعاهایی علیه انصارالله یمن نیز مطرح کرد. پیش از این نیز برخی از مقامات عربی و سعودی از جمله نایف الحجرف خواستار مشارکت کشورهای عربی در مذاکرات هستهای شده بودند. ادعاهای دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس درحالی مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی ایران همواره برای حل بحران‌های منطقه تلاش کرده و هیچ‌گونه دخالت غیرقانونی در دیگر کشورها ندارد.
