فرآیند انتقال قدرت به بایدن کلید خورد
پیش‌بینی اوباما از آینده برجام
بایدن به سرعت به برجام برمی‌گردد
رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده آمریکا ضمن تمجید از تیم سیاست خارجی آمریکا از جمله آنتونی بلینکن، وزیر خارجه پیشنهادی گفت: بایدن به توافق هسته‌ای ایران برمی‌گردد. باراک اوباما در گفت‌وگویی با روزنامه واشنگتن‌پست درباره تجدیدنظر در سیاست‌های آمریکا به‌ویژه در زمینه بازگشت به توافق‌ها و معاهده‌های بین‌المللی از جمله توافق هسته‌ای گفت: به نظرم مهم است بدانیم اعتمادی که متحدانمان و تمام جهان به رهبری آمریکا داشت یک‌شبه بازگردانده نخواهد شد. اوباما ادامه داد: آسیب‌هایی وارد شده است که به دلیل آنها تغییر این وضعیت برای ما زمان خواهد برد، اما شکی نیست که جو بایدن افراد مناسب را برای آن به کار گرفته و من مطمئنم که از پس آن برخواهند آمد، اما ممکن است در مدت زمان کوتاهی اتفاق نیفتد. آنتونی بلینکن که رئیس‌جمهوری منتخب به‌عنوان وزیر خارجه خود برگزیده است، فردى «برجسته» و «یک دیپلمات ماهر»، «و مورد توجه در سراسر جهان» است. آنها از دیدن افرادی چون تونی که در کنفرانس‌های مختلف در سراسر جهان بوده و برای بازگشت رهبری سنتی که ایالات‌متحده ایفای نقش داشته است، بسیار راحت و خوشحال خواهند شد. شما در حال تحقق تیمی هستید که من به آن اطمینان زیادی دارم.
«جو بایدن» نامزد حزب دموکرات که طبق برآورد رسانه‌ها پیروز انتخابات آمریکا اعلام شده شامگاه دوشنبه «تونی بلینکن» را وزیر خارجه و «جیک سالیوان» را به‌عنوان مشاور امنیت ملی دولت آینده این کشور معرفی کرد. بلینکن در طول سه دهه اخیر سمت‌های ارشد سیاست خارجی در دو دولت آمریکا داشته که متاخرترین آنها قائم‌مقام وزیر خارجه و دیپلمات شماره دوی آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ در دولت اوباما بوده است. پیش از فعالیت در وزارت خارجه، بلینکن در کاخ سفید دستیار اوباما و معاون اصلی مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود. او نقش بسیار مهمی در مذاکرات هسته‌ای ۱+۵ داشت به نحوی که از بلینکن به‌عنوان یکی از معماران برجام یاد می‌کنند.
بلینکن در سال ۲۰۱۹ هنگام افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا در مصاحبه با شبکه فرانس۲۴ بخشی از مواضع خود در قبال ایران را این‌طور بیان کرد: متاسفانه ما نباید جایی که الان قرار داریم، می‌بودیم. خیلی باعث تاسف است که ایالات‌متحده از توافقی خارج شد که ایران به دلیل انجام همه آن چیزهایی که ما دوست نداریم انجام دهد متعهد به توافق هسته‌ای شده بود. فکر می‌کنم از منظر ایران قطعا اگر آنها منافع اقتصادی این توافق که بر سر آن چانه‌زنی و توافق کردند، نصیبشان نشود، احتمالا تصمیم بگیرند برنامه هسته‌ای خود را ادامه دهند که به نظر می‌رسد به این نقطه رسیده‌اند. این دیپلمات آمریکایی صحبت‌هایش را این‌طور ادامه می‌دهد: اما تنها چیزی که (ایران) واقعا داشت با حسن‌نیت انجام می‌داد توافق هسته‌ای بود، همان چیزی که ما اکنون پاره‌اش کرده‌ایم. تردید دارم که ایران بخواهد با دولت (آمریکا) مذاکره کند اما این قطعا بهتر از گزینه کشیده شدن به درگیری است.
همچنین «جیکوب جرمایا سالیوان» که به‌عنوان مشاور امنیت ملی بایدن انتخاب شده است، مشاور ارشد سیاست خارجی ستاد انتخاباتی «هیلاری کلینتون» در سال ۲۰۱۶ بود. سالیوان همچنین مشاور ارشد دولت آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران و استاد مدعو در دانشکده حقوق «ییل» بوده است. او نقش مهمی در مذاکرات غیرعلنی ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان در مسقط داشت که پیش از پیروزی حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ صورت گرفت و به تعبیر کارشناسان سنگ بنای شکل‌گیری مذاکرات بعدی میان ایران و آمریکا در قالب ۱+۵ بود. او در اکتبر ۲۰۱۹ در یادداشتی برای روزنامه نیویورک‌تایمز، تصمیم ترامپ به خروج از توافق هسته‌ای ایران را احمقانه توصیف کرد و نوشت این اقدام در حالی رخ داد که هیچ مدرکی درباره عدم‌پایبندی ایران به این توافق قابل پیش‌بینی نبود و پیش‌بینی نشد.
سه راهکار پیشنهادی اشتون به بایدن
همزمان با این تحولات و در شرایطی که زمینه‌ها برای بازگشت تیم بایدن به توافق هسته‌ای در حال فراهم شدن است، مسوول سیاست خارجی پیشین اتحادیه اروپا که در مذاکرات هسته‌ای حضور داشت در یادداشتی سه راهکار به دولت جو بایدن پیشنهاد کرد تا روندی درست و اساسی برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای طی شود. به گزارش «ایسنا» به نقل از مجله تایم، کاترین اشتون، در توضیح این سه راهکار در یادداشتش می‌نویسد: راهکار اول جمع‌آوری گروه مذاکره‌کننده است. اشتون در این یادداشت می‌نویسد که بایدن باید اتحادیه اروپا را قانع کند گروه ۱+۵ را گرد هم بیاورد. با رهبران هر کشور به‌ویژه در این باره گفت‌وگو کند و از آنها بخواهد وزیران امور خارجه کشورشان را آماده دیدار با وزیر امور خارجه جدید آمریکا کنند. تصمیم گرفته شود که چه کسی باید مذاکرات را هدایت کند.
این مقام پیشین اتحادیه اروپا در ادامه می‌نویسد که راهکار دوم در نظر گرفتن برجام به‌عنوان توافق اول است نه آخر. چرا که توافق سال ۲۰۱۵ هیچ‌گاه قرار نبود نقطه پایان مذاکرات باشد. این توافق یک نگرانی بزرگ به‌خصوص را مطرح کرد که برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران بود و نسبتا موفق بوده است. تا زمانی که رئیس‌جمهور ترامپ از توافق خارج شد، ایران همچنان به توافق پایبند بود. همه ما بر بسیاری دیگر از مسائلی که باید متوقف می‌شدند، مانند برنامه موشک‌های بالستیک و بلندپروازی‌های آن در منطقه واقف بودیم اما این تخته‌سنگی پشت در مذاکرات بود که باید قبل از پیش رفتن ما برای حل کردن بقیه موارد کنار زده می‌شد. بایدن و گروه او با در نظر گرفتن معاهده صلح آبراهام میان اسرائیل و برخی کشورهای عربی باید متصور شوند که این اقدام چگونه می‌تواند در چارچوب یک استراتژی بزرگ‌تر منطقه‌ای قرار بگیرد.
راهکار سوم پیشنهادی اشتون برای بایدن این است که پایه‌های مستحکمی برای برجام در نظر بگیرد. او در این باره توضیح می‌دهد که این به معنای همکاری با کنگره آمریکا برای ایجاد اطمینان در این توافق است تا زمانی که همه به آن پایبند باشند و همچنین ایجاد اهدافی بلندمدت‌تر به‌عنوان وسیله‌ای برای جلب حمایت (کنگره). بازگشت به برجام تنها با اختیارات ریاست جمهوری برای حفظ آن ممکن است برای مدت کوتاهی کارآمد باشد اما رویکردی بنیادین نیست.
ایران، محور گفت‌وگوی تروئیکای اروپا
از سوی دیگر، مقامات آلمانی به برخی موضوعات گفت‌وگوی وزرای امور خارجه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس (تروئیکای اروپا) درباره ایران اشاره کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه گاردین، وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس برای گفت‌وگو پیرامون اتخاذ رویکردی مشترک با دولت جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نسبت به احیای برجام دیدار کردند.
این سه کشور که وزرای امور خارجه‌شان در برلین دیدار کردند، امیدوارند که تهران بتواند به توافقی برسد که تحت آن دولت آمریکا در ازای پایان دادن به عدم‌پایبندی ایران به توافق هسته‌ای که فعالیت هسته‌ای آن را محدود می‌کرد، تحریم‌های سختش را لغو کند. مقامات آلمانی می‌گویند که اروپا واکنش مورد نظرش را در صورت حمله‌ای از جانب آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران در روزهای آخر دولت دونالد ترامپ، بررسی خواهد کرد. مقامات آلمانی همچنین درباره محور دیدار وزرای خارجه سه کشور اروپایی درباره ایران گفته‌اند که آنها درباره اینکه «رویکرد فراتر تمامی اعضای برجام (توافق هسته‌ای) و شاید با حضور دولت جدید آمریکا چگونه خواهد بود»، گفت‌وگو کردند. جو بایدن وعده داده است در صورت بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای‌اش، به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد.
