مکرون:واشنگتن در موقعیتی نیست که ماشه را فعال کند
«نه » فرانسوی به ماشه آمریکایی
سابقه تلاش‌های الیزه
صحبت‌های اخیر مکرون در حمایت از برجام و انتقاد از اقدامات یک‌جانبه آمریکا در نشست مجازی سازمان ملل در شرایطی مطرح می‌شود که این کشور سال گذشته نیز تلاش‌های مصرانه‌ای با هدف کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا را در دستور کار داشت. سال گذشته رئیس‌جمهور فرانسه سیاست فعالی را با هدف میانجی‌گری بین ایران و آمریکا، کاهش تنش بین دو کشور و نجات برجام آغاز کرده بود. در این راستا امانوئل بن، مشاور ارشد رئیس‌جمهور فرانسه تیر ماه سال گذشته دو بار به تهران سفر کرد و رایزنی‌هایی را با مقامات کشورمان درخصوص اهداف ذکر شده داشت. پس از این سفرها و در حالی که همچنان رایزنی‌های شخص مکرون با مقامات ایران به ویژه حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان ادامه داشت، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه اوایل شهریور ماه سال گذشته در سفری غیرمنتظره و برای ادامه رایزنی‌ها درخصوص ابتکارات اخیر میان روسای جمهور ایران و فرانسه به دعوت وزیر امور خارجه فرانسه، وارد شهر بیاریتز محل برگزاری اجلاس سران گروه ۷ شد. در آن مقطع وزیر امورخارجه کشورمان که با مکرون و همتای فرانسوی خود رایزنی‌هایی داشت، درباره پیشنهاد‌های فرانسه برای کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا و توافق هسته‌ای گفته بود که «پیشنهادهایی درباره نحوه انجام تعهدات اروپا برای اجرایی شدن برجام و رسیدن منافع اقتصادی برجام به مردم ایران مطرح شد.»
فرانسه که تلاش‌هایش را برای نجات برجام از چند ماه قبل‌تر آغاز کرده بود، پیشنهادهایی همچون گشایش یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران در چارچوب اینستکس و طرح فریز در برابر فریز یا انجماد در برابر انجماد را نیز به ایران داده بود. البته این تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش بین تهران و واشنگتن یا حفظ برجام که پس از شروع گام‌های ایران با هدف کاهش تعهدات برجامی‌اش شکل گرفت، فقط ازسوی پاریس دنبال نمی‌شد، بلکه چندی از رهبران جهان در این رابطه اقداماتی را در کارنامه خود به ثبت رسانده‌اند.
از شینزو آبه و عمران‌خان، رهبران ژاپن و پاکستان گرفته تا امانوئل مکرون و بوریس جانسون و آنگلا مرکل، سران مهم‌ترین کشورهای اروپایی، همگی کمپین فشرده‌ای را آغاز کرده بودند تا تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را کاهش دهند و «روند دیپلماسی» را احیا کنند. با این حال مقامات ایران همواره تاکید دارند که پیش‌شرط هرگونه مذاکره و ملاقاتی بازگشت آمریکا به برجام و لغو همه تحریم‌هاست. در همین رابطه در هفتاد و چهارمین نشست سران مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در مهر سال ۹۸ یکی از اتفاقات جالب دیدار همزمان و سه‌جانبه رهبران بریتانیا و فرانسه با رئیس‌جمهور ایران بود. بوریس جانسون که طبق برنامه قرار بود با حسن روحانی دیدار کند، به‌طور اتفاقی با حضور برنامه‌ریزی نشده امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه مواجه شد و دقایقی به‌صورت سه‌جانبه با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دیدار کردند. این دومین بار بود که مکرون در نیویورک به دیدار رئیس‌جمهوری ایران می‌آمد. به گزارش خبرگزاری رویترز، طی این ملاقات سه نفره، امانوئل مکرون از روحانی خواست که با پرزیدنت ترامپ دیدار کند. رویترز نوشت که بوریس جانسون نیز این نظر مکرون را تایید کرد. این در حالی است که حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، روز چهارشنبه سوم مهر (۲۵ سپتامبر) در مصاحبه با شبکه فاکس‌نیوز اعلام کرده بود که برای مذاکره رهبران ایران و آمریکا، واشنگتن نخست باید «شرایط لازم» را ایجاد کند و «اعتماد» از میان رفته بین دو کشور را بازگرداند.
تضعیف اتحاد شورای امنیت
ازسوی دیگر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در سخنرانی مجازی روز سه‌شنبه خود تاکید کرد که اقدام یک‌جانبه آمریکا در فعال کردن مکانیزم ماشه باعث تضعیف اتحاد شورای امنیت و وحدت رویه تصمیم‌های آن می‌شود و خطر تشدید درگیری‌ها در منطقه را به همراه دارد. آمریکا شامگاه شنبه اعلام کرد که «مکانیزم ماشه» قطعنامه‌های تحریمی سازمان ملل علیه ایران را فعال کرده است. این در حالی است که سه کشور اروپایی حاضر در توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام می‌گویند به‌دلیل اینکه آمریکا دو سال پیش خروج خود از این توافق را اعلام کرد، اکنون نمی‌تواند با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را فعال کند. اما در مقابل مقام‌های آمریکایی می‌گویند چون ایالات‌متحده از امضاکنندگان قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در تایید برجام است، می‌تواند مکانیزم ماشه را فعال کند.
رئیس‌جمهوری فرانسه در ادامه گفت، راهبرد فشار حداکثری (آمریکا) که در چند سال گذشته در جریان بوده تا الان به فعالیت‌های ایران در منطقه پایان نداده و به ادعای مکرون، نمی‌تواند این اطمینان را بدهد که ایران به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. امانوئل مکرون اضافه کرده است، به همین دلیل فرانسه به همراه بریتانیا و آلمان همچنان خواهان اجرای کامل توافق وین در سال ۲۰۱۵ هستند. ایالات‌متحده آمریکا دوشنبه شب به وقت تهران، تحریم‌های جدیدی را علیه وزارت دفاع و سایر بخش‌های درگیر در برنامه هسته‌ای و تسلیحاتی ایران وضع کرد تا موضع این کشور مبنی بر بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران در چارچوب فعال شدن «مکانیزم ماشه» را تقویت کند.
ساعاتی پس از آن نیز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که واشنگتن اکنون تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران را برقرار کرده است. امانوئل مکرون در ادامه سخنرانی خود بار دیگر مدعی شد که در چارچوب برجام باید ظرفیت‌های جدید ایجاد کرد تا اطمینان حاصل شود که ایران به سلاح‌های هسته‌ای دست نخواهد یافت و به برنامه موشک‌های بالستیک ایران و همچنین تلاش‌هایش برای بی‌ثبات کردن منطقه ادامه نخواهد داد.
ادعاهای پمپئو درباره مواضع اروپا
در حالی امانوئل مکرون از اقدام ایالات‌متحده برای فعال کردن تحریم‌ها سازمان ملل علیه ایران انتقاد کرده است که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت به رغم اینکه «کشورهای اروپایی با ما در این امر همراه نشدند. اما می‌دانند حق با ماست.» وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شده بود که کشورهای اروپایی به‌طور خصوصی عدم رضایت خود را از برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران اعلام کرده‌اند. در واقع آنها در نامه‌ای از فروش سلاح به ایران بعد از پایان موعد تحریم تسلیحاتی بسیار ابراز نگرانی کرده‌اند؛ اما تا به حال دست به اقدامی نزده‌اند. مایک پمپئو اضافه کرد: «آنها کاری را که باید انجام می‌شد، انجام ندادند.» به گفته وزیر امور خارجه آمریکا، کشورهای اروپایی برای جلوگیری از فروش تسلیحات به ایران، بدیلی برای اقدامات ایالات‌متحده ندارند. وی با این حال ابراز امیدواری کرده است که کشورهای اروپایی به اقدامات آمریکا علیه ایران بپیوندند. ایالات‌متحده مرداد ماه سال جاری تلاش کرد قطعنامه‌ای را به تصویب شورای امنیت سازمان ملل برساند تا تحریم تسلیحاتی ایران را که ۲۷ مهر امسال به پایان می‌رسد تمدید کند؛ ولی موفق نشد. به‌دنبال آن آمریکا اعلام کرد که مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فعال کرده است. اقدامی که با واکنش منفی شورای امنیت، متحدان اروپایی این کشور و روسیه و چین مواجه شد.
