«دنیای اقتصاد» بررسی کرد
کلید بازگشایی مدارس در کشورها
بسیاری از کشورها با فاصله زمانی اندکی از ایران، سال تحصیلی را در سایه شیوع ویروس کرونا از سر گرفتند. بازگشایی مدارس یکی از موضوعاتی است که نه تنها در ایران بلکه در اغلب نقاط جهان، احتمال افزایشی شدن روند ابتلا و مرگ‌ومیر کرونایی را تشدید کرده و با وجود این دغدغه که در صورت تحقق می‌تواند کشورها را بار دیگر در گرداب تبعات همه‌جانبه کرونایی فرو ببرد، مساله تاخیر در آموزش نیز خود به دغدغه‌ای دیگر تبدیل شده است. براساس آمارهای «یونسکو»، اقدامات مقابله با ویروس «کووید-۱۹» به‌صورت جزئی یا کلی ۹۰ درصد از دانش‌آموزان جهان را در ۱۸۶ کشور جهان خانه‌نشین کرد. تا اوایل ماه آوریل، بیش از ۵/ ۱ میلیارد محصل به‌خاطر بیماری کرونا خانه‌نشین شدند. طولانی شدن این شرایط اما نگرانی صاحب‌نظران را از این منظر که آسیب تعطیلی مدارس به مراتب بیشتر از مزایای آن است، برانگیخته است. همچنین شواهدی وجود دارد که علائم این بیماری چندان در کودکان بروز نمی‌کند. از این رو برخی از کشورها نظیر چین، دانمارک، ژاپن، فرانسه و همچنین ایران تصمیم گرفتند مدارس خود را بازگشایی کنند؛ بازگشایی‌هایی که البته همزمان شده با اقدامات بهداشتی ضروری از قبیل باز نگه داشتن پنجره کلاس‌ها برای تهویه هوا، رعایت فاصله فیزیکی میان دانش‌آموزان و اجباری شدن پوشیدن ماسک.
با این حال همچنان این اقدام به بازگشایی مدارس در کشورها مخالفانی نیز دارد. ازجمله آنکه در ایران، خانواده‌ها و جامعه پزشکی از آغازین روز بازگشایی مدارس در ۱۵ شهریورماه نسبت به تاثیر این اقدام به‌ویژه حضور دانش‌آموزان در مدارس بر گسترش شیوع ویروس و به تبع آن، صعودی شدن روند ابتلا و مرگ‌ومیر هشدار دادند؛ موضوعی که سبب شد چند روز پس از بازگشایی مدارس در کشور، دولت به‌طور رسمی از اختیار خانواده‌ها برای انتخاب یکی از دو گزینه آموزش حضوری یا مجازی دانش‌آموزان تاکید کند. نگرانی‌ها در ایران برای بازگشایی مدارس، در گام نخست از انحراف وزارت آموزش و پرورش از شیوه‌نامه‌ای که برای آموزش در ایام کرونا در تاریخ ۲۵ مردادماه ابلاغ کرده بود، آغاز شد. یک روز پیش از بازگشایی مدارس، این وزارتخانه سیاست جدیدی را در نظر گرفت؛ برخلاف شیوه‌نامه ابلاغ شده که آموزش حضوری در مناطق قرمز کرونایی را ممنوع اعلام کرده بود، وزارت آموزش و پرورش و برخی مقامات دولتی ازجمله رئیس‌جمهوری و وزیر، بر اصل بودن آموزش حضوری تاکید کردند. اما استقبال سرد خانواده‌ها از آموزش حضوری در همان روزهای نخست سبب شد که دولت بر اجباری نبودن این نوع آموزش و اختیار خانواده‌ها به برگزیدن شیوه مجازی تاکید کند.
با این همه اما بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد اقدام ایران به بازگشایی مدارس با برخی کشورها ازجمله کشورهای اروپایی تفاوت‌هایی دارد؛ یک تفاوت به شیوه اجرای پروتکل‌های بهداشتی بازمی‌گردد. درحالی‌که کشورهای اروپایی به اجرای سختگیرانه پروتکل‌ها در مدارس مبادرت کرده‌اند؛ اما شواهد میدانی در مدارس ایران نشان می‌دهد با وجود تاکید و الزام به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، پروتکل‌های تعیین‌شده به درستی و به‌صورت کامل اجرا نمی‌شود. از سوی دیگر، در بسیاری از کشورها دورکاری کارمندان در دو بخش دولتی و خصوصی ماه‌هاست که تداوم دارد؛ اما در ایران، این موضع در برهه‌ای از زمان لغو شد و پس از صعودی شدن دوباره آمار ابتلا و مرگ‌ومیر کرونایی، بار دیگر تدابیر به سمت کاهش تعداد کارمندان حضوری و تمدید دورکاری رفت. وجود سیاست دورکاری در ادارات سبب می‌شود که تجمع بزرگسالان کاهش یابد؛ هرچند که از منظر جامعه پزشکی، دانش‌آموزان در صورت حضور در مدارس می‌توانند مهم‌ترین عامل انتقال و گسترش بیماری به جامعه بزرگسالان باشند.
مساله دیگر، آمادگی مدارس برای آموزش مجازی بخشی از دانش‌آموزانی است که این شیوه را در ایران برای آموزش سال تحصیلی جدید برگزیده‌اند. شواهد میدانی از سردرگمی والدین در آموزش مجازی دانش‌آموزان حکایت دارد و بسیاری از خانواده‌ها از فقدان برنامه‌ریزی مشخص برای برنامه‌های درسی دانش‌آموزان در شیوه مجازی گلایه دارند.
با همه آنچه گفته شد، گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» تصمیمات و اقدامات مدارس برخی کشورها در دوران کرونا را مورد بررسی قرار داده است.
چین
در اواخر ماه ژانویه، پس از شناسایی اولین مورد ابتلای به کرونا، دولت چین بیش از ۱۱ میلیون از شهروندان ووهان را که خاستگاه شیوع این ویروس به حساب می‌آید در قرنطینه کرد. چندی بعد ۱۵ شهر دیگر چین شرایط مشابهی را تجربه کردند. براساس گزارش آن زمان «وال‌استریت‌ژورنال»، در اوج شیوع بیماری، دولت چین بیش از ۲۰ استان و منطقه خود را در قرنطینه قرار داد. «واشنگتن‌پست» نیز گزارش کرد اتخاذ این اقدامات بیش از ۲۰۰ میلیون دانش‌آموز این کشور را مجبور کرد تحصیل خود را از ماه فوریه به‌صورت آنلاین دنبال کنند. با این حال در تاریخ ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) دولت چین اعلام کرد برای اولین بار از زمان شیوع بیماری هیچ مورد جدیدی از ابتلای به بیماری گزارش نشده است، و پس از آن محدودیت‌های سختگیرانه خود را به تدریج برداشت.
درحالی‌که «روزنامه صبح جنوب چین» مدعی شد از اوایل آوریل (اواخر فروردین) مدارس در ۹ استان اصلی به تدریج برای مقاطع تحصیلی بالاتر بازگشایی شدند، اما آمارهای «سازمان آموزش، علم و فرهنگ ملل متحد (یونسکو)» نشان می‌دهد عمده مدارس در بسیاری از مناطق چین همچنان تعطیل باقی مانده‌اند. به عبارتی شواهد حاکی از آن است تنها دانش‌آموزان سال آخر مقطع دبیرستان به‌منظور آمادگی برای امتحان کنکور خود در تاریخ ۲۷ آوریل به مدارس بازگشتند. به گزارش «بی‌بی‌سی»، در مدارسی که قرار شد بازگشایی شوند، در هنگام ورود دانش‌آموزان سنجش دمای بدن آنها اجباری شد و دانش‌آموزان ملزم شدند کد سبز خود را از طریق «برنامه کد سلامت تلفن‌های هوشمند» نشان دهند.
در تایوان اما پس از اطلاع از شیوع ویروس، اقدامات ملایمی برای مقابله به اجرا درآمد. بر این اساس مدارس این کشور هیچ‌گاه به‌طور کامل تعطیل نشدند و تنها تعطیلی‌های ۱۰ روزه زمستانی ماه فوریه به‌منظور ضدعفونی کردن مدارس، توزیع وسایل بهداشتی و اعلام پروسه‌های بهداشتی جدید تمدید شد. در حال حاضر مدارس این کشور دمای بدن دانش‌آموزان را در بدو ورود کنترل می‌کنند و برخی مدارس برای نیمکت دانش‌آموزان محافظ پلاستیکی تدارک دیده‌اند.
ژاپن
در ۲۷ فوریه شینزو آبه، نخست‌وزیر وقت ژاپن، اعلام کرد به‌منظور جلوگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا، مدارس این کشور در تمام مقاطع تحصیلی از تاریخ ۲ مارس تا آغاز سال تحصیلی جدید در اوایل آوریل تعطیل خواهند شد. در ۲۴ مارس، همچنین مقامات ژاپنی مدعی شدند توصیه‌های خود را برای تعطیلی مدارس تمدید نخواهند کرد و تصمیم زمان و مکان بازگشایی مدارس را برعهده مقامات هر شهر واگذار کردند؛ تصمیمی که باید با توجه به تعداد مبتلایان فعال هر شهر گرفته می‌شد. به‌علاوه وزارت بهداشت این کشور برای مقابله با شیوع ویروس در مدارس دستورالعملی را منتشر کرد که شامل بازگذاشتن پنجره کلاس‌ها برای تهویه هوا، حفظ فاصله‌گذاری فیزیکی میان دانش‌آموزان، بررسی روزانه دمای بدن دانش‌آموزان و اجباری شدن پوشیدن ماسک می‌شد. کویچی‌هایگویدا، وزیر بهداشت ژاپن در این رابطه گفت: «شرایط هر منطقه متفاوت است و به جای سیاست‌گذاری مشترک در سطح ملی، انجام ارزیابی‌ها به تفکیک هر منطقه درک بهتر و واقعی‌تری از شرایط ارائه می‌کند.» بر این اساس آمارهای «یونسکو» نشان می‌دهد تا ماه مه حدود ۴۰ درصد از مدارس ژاپن بازگشایی شدند.
دانمارک
اوایل ماه مه (اواخر اردیبهشت)، به‌عنوان بخشی از برنامه بازگشایی تدریجی پس از بیماری و در پی کاهش نرخ مبتلایان جدید، دانش‌آموزان دانمارکی به کلاس‌های درس خود بازگشتند. البته بازگشایی‌‌ها با اتخاذ تدابیر بهداشتی نظیر حفظ فاصله فیزیکی ۵/ ۱ متری همزمان شد.
نروژ
پیش‌از شیوع کرونا، نروژ مدارس خود را در تاریخ ۱۲ مارس تعطیل کرد و مانند دانمارک، پس از کاهش نرخ مبتلایان جدید، دانش‌آموزان خود را مجدد به مدارس فرستاد. ارنا سلوبرگ، نخست‌وزیر نروژ اوایل آوریل در مصاحبه‌ای پیرامون بازگشایی مدارس کشورش گفت: «با کمک هم ما بیماری را به کنترل درآوردیم، بنابراین ذره‌ذره می‌توانیم جامعه خود را بازگشایی کنیم.» به‌منظور تشویق فاصله‌گذاری فیزیکی در کنار سایر اقدامات پیشگیرانه، دولت از مدارس خواست کلاس‌های خود را به دو گروه کمتر از ۱۵ نفره تقسیم کنند و از دانش‌آموزان بخواهند هر روز میزهای خود را ضد عفونی کنند. با این حال مدارس و دانشگاه‌ها تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند.
فرانسه
پس از فروکش کردن نرخ مبتلایان جدید به کرونا در موج اول بیماری، روز جمعه شمار مبتلایان جدید روزانه فرانسه رکورد جدید ۹ هزار مورد را به ثبت رساند. این نرخ تقریبا دو برابر بیشتر از شمار مبتلایان جدید در اسپانیا و چهار برابر بیشتر مبتلایان ایتالیا در این روز بود؛ دو کشوری که مجدد بالاترین نرخ مبتلایان جدید را در چند ماه اخیر تجربه می‌کنند. شمار مبتلایان همچنین در آلمان و انگلیس روندی رو به افزایش دارد. همزمانی جهش شمار مبتلایان جدید در فرانسه با بازگشایی مدارس و بازگشت دانش‌آموزان به کلاس‌های درس، گمانه‌زنی‌هایی را پیرامون منشأ افزایش مجدد تعداد مبتلایان ایجاد کرده است.
