ایران چه واکنشی نشان می‌دهد؟
تحلیل اندیشکده شورای آتلانتیک از تبعات انفجار نطنز
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» اندیشکده شورای آتلانتیک در مطلبی نوشت: بر این اساس، سانحه آتش‌سوزی که در نطنز، بزرگ‌ترین تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در ایران در دوم جولای رخ داد یکی از چند مورد سوانح حریق و اتفاقات مرموزی است که در تاسیسات هسته‌ای و نقاط حساس ایران رخ داده است. در واکنش به حادثه نطنز، گابی آشکنازی، وزیر خارجه اسرائیل گفته است: «اسرائیل اقداماتی را برای توقف تهدید برنامه هسته‌ای ایران انجام می‌دهد؛ اما بهتر است در مورد این اقدامات حرفی زده نشود.» با این وجود بنی‌گانتز، وزیر دفاع اسرائیل نیز تصریح کرده است که تل‌آویو هر گونه اقدام لازم را «برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای» انجام خواهد داد. او این را هم یادآور شده که البته هر اتفاقی که در ایران رخ می‌دهد لزوما ارتباطی به ما ندارد.
این حملات همچنین می‌توانند نتیجه معکوسی داشته باشند و فضا را برای کسانی که خواستار خروج ایران از برجام و معاهده ان پی تی هستند، فراهم کند.
همزمان با انجام این حملات، دولت ترامپ به دنبال این است که تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای تمدید ممنوعیت فروش سلاح به ایران که در ماه اکتبر به اتمام می‌رسد، تقویت کند. با این حال کمپین دیپلماتیک آمریکا در نخستین گام خود با مانع روسیه و چین روبه‌رو شد و این دو کشور مخالفت خود را با تصویب قطعنامه جدید در شورای امنیت برای تمدید این ممنوعیت اعلام کردند. به‌رغم این مخالفت‌ها و بی‌میلی اروپایی‌ها، اما واشنگتن تهدید کرده است که می‌تواند به‌عنوان یکی از اعضای دائمی شورای امنیت به‌طور یک‌جانبه مکانیزم ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ را اجرا کند و تمام تحریم‌های سازمان‌ملل علیه ایران را بازگرداند.
بسیاری از کارشناسان این ادعای واشنگتن را مبنی بر اینکه حتی با خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، این کشور هنوز عضوی از برجام است، رد می‌کنند. با این حال چنین ابتکاری به همراه تحریم‌های بی‌سابقه می‌تواند احساس ناامنی در تهران را تقویت کند و بی‌اعتمادی برای مذاکره با واشنگتن را افزایش دهد.
اسرائیل که به تازگی میزبان برایان هوک، نماینده ویژه وزارت‌خارجه آمریکا در امور ایران بود، هم‌اکنون به راه‌اندازی کمپینی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران متهم شده است. پس از وقوع انفجار در تاسیسات نطنز، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران هشدار داد که این انفجار ممکن است روند توسعه و تولید سانتریفیوژ‌های پیشرفته ایرانی را به تاخیر بیندازد. سانتریفیوژ‌ها ماشین‌هایی هستند که با چرخش خود اورانیوم را برای اهداف صلح‌آمیز غنی‌سازی می‌کنند.
متوقف ساختن برنامه هسته‌ای ایران برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای که البته از سوی تهران مرتب رد می‌شود، حدود دو دهه است که هدف اصلی دولت اسرائیل بوده است. می‌توان به ویروس استاکس‌نت اشاره کرد که در سال ۲۰۱۰ در برنامه هسته‌ای ایران اخلال کرد و در عملیاتی به‌طور مشترک توسط اسرائیل و آمریکا طراحی شد تا پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را کند سازد. با این حال بروز چنین حمله‌ای موجب شد تا ایران به فکر توسعه تسلیحات سایبری خود بیفتد و حتی برخی حمله سایبری اخیر به تاسیسات آب اسرائیل را مربوط به تهران می‌دانند.
این گزارش در ادامه به نقل از وب‌سایت نور نیوز نوشته است که در مقاله نور نیوز به این موضوع اشاره می‌شود که تهران باید موضوع استراتژی احتمالی اسرائیل را برای تغییر توازن در نظر بگیرد؛ اگر تل‌آویو پشت چنین حملاتی باشد که البته این موضوع نیز نیازمند ضروریات خاصی است. در واقع چنین حملاتی می‌تواند رهبران ایران را به این نتیجه برساند که تنها راه برای تقویت بازدارندگی علیه اسرائیل دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است؛ شرایطی که می‌تواند تهدیدات جدی امنیتی را متوجه آمریکا و منطقه کند.
در حقیقت ایران هم‌اکنون با یک تصمیم حیاتی روبه‌رو است: آیا باید به این حملات پاسخ داد یا در برابر آن ساکت نشست؟ ایران ممکن است تصمیم بگیرد در حوزه سایبری اقدامی نکند؛ اما می‌تواند منافع اسرائیل در خارج خاک آن را هدف قرار دهد؛ همان‌طور که در تلافی ترور چند تن از دانشمندان هسته‌ای ایران به دست اسرائیل در سال ۲۰۱۲، همین روش را پیش گرفت. این امر می‌تواند هر دو کشور را حتی در مسیر خطرناک‌تری از درگیری‌ها قرار دهد. گزینه دیگر برای ایران آن است که برنامه هسته‌ای خود را تقویت کند و سطح غنی‌سازی اورانیوم را به ۲۰ درصد برساند تا به سطح ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک باشد. به تازگی روزنامه «وطن امروز» که یکی از منتقدان رابطه با غرب است خواستار یک پاسخ صریح و مقتدرانه در زمینه هسته‌ای برای پاسخ به اقدامات خصمانه اسرائیلی‌ها شده است.
کمیته سیاست خارجی و امنیت ملی پارلمان جدید و محافظه‌کار ایران بیانیه‌ای را صادر کرد و خواستار آن شد تا دولت ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انصراف دهدو اقدامات احتیاطی بیشتری را در رابطه با اجرای برجام انجام دهد. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران و یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات هسته‌ای در ششم جولای هشدار داد آمریکا با ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت یک بازی خطرناک را آغاز خواهد کرد.
از سوی دیگر عدم پاسخ تهران می‌تواند تصویر ضعف ایران و آسیب‌پذیری بیشتر آن را برای جامعه بین‌المللی مخابره کند و ممکن است این سوءبرداشت ایجاد شود که ایران در مواجهه با حملاتی مشابه در آینده نیز سکوت می‌کند. این موضوع همچنین در زمانی که بحران‌های اقتصادی و کاهش ارزش ریال گریبانگیر دولت شده است می‌تواند دولت را نیز ضعیف‌تر از هر زمان دیگری نشان دهد.
اما مقامات ایرانی ممکن است یک سیاست خارجی غیرمنطقی و تقابل‌گرایانه را نیز اتخاذ کنند. فشارهای خارجی بیش از پیش موجب تقویت تندرویان داخل ایران شده است که به‌طور سنتی حامی یک موضع سرسختانه و مقابله‌جویانه در برابر ایالات‌متحده بوده‌اند. این مواضع در اطرافیان ترامپ که سخت در تلاشند تا باقیمانده‌های برجام را نیز بر باد دهند هم به وضوح قابل رویت است. باید منتظر ماند و دید که آیا ایران تا برگزاری انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ صبر می‌کند یا به این نتیجه می‌رسد که استراتژی صبر دیگر راهگشا نخواهد بود.
